EMDR is een zeer effectieve therapie voor PTSS (posttraumatische stress stoornis). Het is een experientiële techniek, wat wil zeggen dat het echt een ervaringsoefening is die je ondergaat, in tegenstelling tot alleen ‘praten over’ je problemen. Pas recentelijk is uit onderzoek gebleken hoe het komt dat het zo goed werkt. EMDR wordt ook steeds vaker bij andere stoornissen dan PTSS toegepast, zoals bij angstklachten of een negatief zelfbeeld. Dit juist vanwege het feit dat het zo’n succesvolle behandeltechniek is gebleken.
Achtergronden EMDR
EMDR is in de jaren ’90 in Amerika ontdekt en ontwikkeld door een psychologe, Francine Shapiro. Het verhaal gaat dat zij al wandelend door het bos aan het piekeren was, terwijl haar ogen van boom tot boom op en neer schoten. Zij merkte toen dat het angstige gevoel snel verminderde door het maken van deze snelle horizontale oogbewegingen. Zij noemde de techniek Eye Movement Desensitization and Reprocessing, of te wel EMDR. Haar eerste idee was dat de werking met de stimulatie van beide hersenhelften te maken moest hebben. Zij is dit toen gaan onderzoeken. Wat vooral bleek is dat het goed en zeer snel werkte bij alle soorten trauma’s, echter bleef een goede verklaring voor deze werking ontbreken. In Amerika leidde de onduidelijkheid over de werking tot scepsis bij de CGT-verenigingen aldaar, terwijl in Nederland de CGT vereniging de EMDR techniek heeft omarmd en tevens conceptueel verder heeft uitgewerkt en uitgebreid, zodat EMDR binnen Nederland een interventie binnen de CGT is geworden. Het waren dan ook Nederlandse onderzoekers die in 2011 pas met een betere verklaring voor de werking van EMDR zijn gekomen: niets anders dan voldoende afleiding, terwijl aan het naarste beeld van de herinnering wordt teruggedacht, kan de vermindering van de heftigheid al verklaren. Dit wordt nu de werkgeheugen hypothese genoemd. De onderzoekers kwamen erachter dat de vorm van afleiding dan ook niet uitmaakte (inmiddels worden de oogbewegingen boven de ‘klikjes’/koptelefoon doorgaans geprefereerd, omdat deze net voor meer afleiding zorgen en waarmee de mate van afleiding makkelijker te reguleren valt). Echter is nooit bewezen dat de meer uitgebreide vorm van Nederlandse EMDR effectiever is dan de ‘kale’ Amerikaanse vorm. Overigens is de Amerikaanse vorm de afgelopen decennia ook enorm uitgebreid van een cursus van een dag, naar een vierdaagse cursus, waarbij ook commerciële belangen moeten worden vermoed.
De werkgeheugen hypothese
De werkgeheugen hypothese gaat uit van het principe dat een herinnering nooit in vaste vorm blijvend kan worden opgeslagen, maar altijd (alsnog) beïnvloedbaar is voor nieuwe informatie. Dit is ook gebleken uit politieverhoren: doordat rechercheurs suggestieve vragen stelden konden de verdachten na verloop van tijd oprecht niet meer goed uitmaken wat hun oorspronkelijke herinnering was en wat er mogelijk door de suggestieve vragen ingestopt was. Dit heeft geleid tot heel wat valse bekentenissen en gerechtelijke dwalingen (waar bijvoorbeeld Elizabeth Loftus vanaf de jaren ’90 veel over heeft geschreven). Op het moment dat je aan je naarste herinnering moet terugdenken en je wordt afgeleid waardoor het werkgeheugen belast raakt, kan het niet anders dan dat het beeld vertroebeld raakt en de lading minder wordt. Deze ‘mindere’ versie wordt over het origineel heen ‘gesaved’. Door dit vaak genoeg te herhalen zal dit iets blijvends worden en is de oorspronkelijke lading (met alle bijkomende klachten) niet meer goed terug te halen. Daarnaast merken mensen dat zij in hun kracht kunnen komen. De negatieve betekenissen die vaak inherent zijn aan trauma’s verdwijnen naar de achtergrond en lijken gevoelsmatig spontaan te worden vervangen voor meer positieve en krachtige gevoelens.
EMDR bij Isamu psychologen
In de behandeling zullen we kijken welke herinneringen je nu het meest in de weg zitten (soms is dit zeer duidelijk en soms is dit meer op basis van wat spoorzoeken). Van deze herinnering moet gekeken worden wat nu nog het naarste en meest relevante beeld is om aan terug te denken, dus waar de film stil te zetten. Dit beeld is het startpunt waar vandaan het proces begint. Het is belangrijk om ook jezelf in dit plaatje te zien. Vervolgens starten de sets van afleiding, meestal door middel van oogbewegingen. Vanaf dat moment is het niet nodig het startplaatje voor je te blijven zien, maar vooral zaak om op jezelf te letten op wat er gebeurt bij je. Dit kan een (verandering van) gevoel zijn, een gedachte, een fysieke gewaarwording of een ander beeld of herinnering (of niks). Af en toe gaan we terug naar het startbeeld om te controleren hoe hoog de lading nu nog is. De ene keer zal het sneller gaan dan de andere keer, maar het doel is dat de lading van het plaatje vermindert. Ook merken mensen vaak dat er iets in beweging komt in hoe ze naar de gebeurtenis en/ of zichzelf aankijken. Het mooie is dat dit een blijvende verandering is, zowel qua lading als qua betekenis.
Van EMDR behandeling is bewezen dat een intensieve behandeling tot sneller resultaat leidt. Om deze reden worden vaak dubbele sessies ingepland. Bij Isamu psychologen kan je daarnaast gelijk terecht, zodat je niet onnodig langer met je klachten hoeft rond te blijven lopen.
