$referrer_host = www.google.com. De eerste fase van herstel burn-out: less is more en vermijding is functioneel (blog 2). - Isamu Psychologen Ga naar hoofdinhoud
blog over herstel bij burn-out

De eerste fase van herstel burn-out: less is more en vermijding is functioneel (blog 2).

Er zijn veel beeldspraken die proberen te beschrijven hoe het is op het moment dat je in een burn-out terecht komt: tegen een muur lopen, door het ijs zakken, de man met de hamer…

Ergens zou dit stilvallen geen schok moeten zijn, want de overspannenheid is natuurlijk al langer aanwezig en de klachten en symptomen steeds verder in opbouw. Maar waarschijnlijk wennen mensen er ook aan met klachten dóór te kunnen gaan en gaan ze zich eigenlijk steeds minder af vragen hoe het nog met ze gaat. De grenzen vervagen totdat, vaak plotsklaps, het motortje opeens toch niet meer start, ondanks de verwoede pogingen het opnieuw aan te slingeren. Dit proces van glijdende grenzen wordt, enigszins luguber, ook wel het ‘boiling frog-effect’ genoemd (als het verhittingsproces maar langzaam genoeg gaat zal de kikker niet uit de pan springen, wat zijn einde betekent). Vanaf dat moment is er dus sprake van een volledige lichamelijke uitputtingsreactie, of te wel een burn-out. Dit kenmerkt zich in eerste instantie door een periode van voortdurend klachten.

Een burn-out heeft een veelheid aan klachten

De klachten beslaan 1) spanningsklachten, 2) vermoeidheidsklachten en energieproblemen en 3) cognitieve problemen (concentratie- en geheugenklachten). Daarnaast zijn er nog een reeks aan specifiekere klachten zoals slaapproblemen, verhoogde emotionaliteit, raakbaarheid, stemmingswisselingen en prikkelbaarheid, piekeren en een heel scala aan (mogelijke) lichamelijke spanningsklachten, zoals hoofdpijn, rug- en nekpijn, maag/darmproblemen, druk op de borst, benauwdheid, misselijkheid, pijnlijke spieren, hartkloppingen en duizeligheid. Deze lichamelijke spanningsklachten kunnen zo oplopen dat mensen er volledig van in paniek raken. De diagnose paniekstoornis wordt daarom niet zelden naast een burn-out gesteld. Daarnaast kunnen mensen zich enorm schuldig voelen en worstelen met gevoelens van falen. Hoe meer dit het geval is hoe meer er ook een depressief beeld zal ontstaan. Er speelt bij een burn-out dus vaak veel meer dan alleen wat vermoeidheid. Het lichaam is op hol en tegelijkertijd uitgeput, wat tot allerlei gekke symptomen kan leiden, met veel zorgen en frustraties tot gevolg.

Maar wat kan en moet je doen om er vanaf te komen? Zoals gesteld bestaat het herstel uit fasen en heeft elke fase zijn taak. Voor veel mensen is de eerste taak een van de moeilijkste. Bij de eerste fase is de taak namelijk dat je moet proberen (zo goed als) helemaal niks te doen! Nee echt! Probeer stil te vallen, is het devies. Dit lukt in eerste instantie namelijk voor geen meter. Mensen zitten nog in een enorm hoge versnelling en alle stresshormonen zijn nog op hol. Vaak zijn mensen in deze fase veel te actief bezig met hun herstel. Dan krijg ik als psycholoog bijvoorbeeld de vraag wat ze naast hun sporten, voedingsondersteuning en mindfulness cursus, nog meer kunnen doen om snel van hun burn-out af te komen. Allemaal op zich nuttige ingrediënten, maar als ze allemaal tegelijk worden ingezet om herstel ‘af te dwingen’ (en weer op de oude voet voort te kunnen gaan) dan weet ik dat iemand nog een mentale stap moet gaan maken en dat de kans heel groot is dat iemand het gevoel gaat krijgen steeds verder weg te zakken (al dat harde werken wordt immers geenszins beloond!).

De eerste fase van herstel is vooral en alleen bedoeld om uit de hoge versnelling te komen. Hiermee heb je dus nog niet je energie terug (en ben je dus nog steeds extreem vermoeid, amper belastbaar en heb je nog (vaak ernstige) cognitieve problemen). Toch is het van belang om in de eerste fase van herstel vooral je systeem tot rust te laten komen. De belangrijkste reden is dat het lichaam zich niet weer op zal kunnen laden als er nog zoveel energie weglekt aan een extreem hoge basisspanning. Dus terwijl je bij een depressiebehandeling iemand het liefst zo snel mogelijk in beweging wilt krijgen, ondanks dat hij of zij zich slecht voelt, wil je bij een uitputtingsreactie eigenlijk dat iemand ophoudt te knokken om (eindelijk en geleidelijk) tot rust te gaan komen. Dit geeft dus ook aan waarom het zo van belang is om altijd bij depressieve klachten goed te kijken of deze klachten niet ‘secundair’ zijn aan een uitputtingsreactie.

De eerste fase van herstel is dus puur gericht op het verminderen van je spanningsklachten.

En je systeem tot rust laten komen lukt alleen als het lichaam even niks meer hoeft. Niet van zijn omgeving, maar ook niet van het hoofd. Dit betekent in de praktijk helaas niet dat je overal even van kan gaan genieten. Maar andersom geldt wel: pas op het moment dat het je weer lukt je enigszins te ontspannen is de eerste fase van herstel al een eind op weg. Het is dus belangrijk om je verwachtingen ook hierin goed (bij) te stellen, want je moet toch proberen te ontspannen en te niksen, ondanks dat dit in eerste instantie per definitie nog niet goed lukt.

Voor het tot rust komen zijn zowel externe als interne omstandigheden van herstel nodig. In dit blog zal verder nog stil gestaan worden bij wat bij externe omstandigheden bedoeld wordt. In het volgende gaan we verder met de interne omstandigheden.

De externe omstandigheden die nodig zijn voor herstel bij burn-out

De meest voor de hand liggende externe omstandigheid is vaak een volledige ziekmelding. Soms proberen mensen nog deels aan het werk te blijven. Dit is vaak op advies van hun omgeving, omdat anders de drempels om weer te beginnen alleen maar hoger zouden worden. Alhoewel dit een goed bedoeld advies is en bij alleen een depressie zelfs een goed advies zou kunnen zijn, is het vanuit het perspectief van een overspannen en uitgeput lichaam vaak contraproductief: mensen moeten zichzelf immers op wilskracht nog deels in het zadel zien te houden. Daarnaast is het moeilijker om ook mentaal tot rust te komen, aangezien de afstand tot stress en een hoog tempo dan ontbreekt. Soms wordt de burn-out hierdoor zelfs erger, soms ontstaat er een patstelling; wellicht verergeren symptomen dan niet, maar er is toch onvoldoende rust en afstand om echt los komen en te kunnen herstellen. In het geval van ‘slechts’ overspannenheid kan het overigens wel genoeg zijn om slechts deels terug te schakelen. Wel zal in de praktijk moeten blijken of de genomen maatregelen groot genoeg zijn. De meest klassieke fout in dat geval is dan dat mensen tijdelijk minder gaan werken, maar wel proberen hetzelfde te blijven doen, waardoor de intensiteit alleen maar verder toeneemt.

Over het algemeen geldt de stelregel: hoe groter de maatregel hoe eerder je herstelt.

Verder is het enorm van belang om voor jezelf te gaan kijken wat nu het beste werkt om te proberen te ontspannen. En wat voor de één werkt hoeft dat niet te doen voor de ander. Soms is het zo dat iemand die ooit zelf een burn-out heeft gehad en bij wie sporten goed geholpen heeft dat nu als blauwdruk voor herstel aan iedereen aanraadt: maar als dat voor jou niet werkt is het vooral zaak om iets te vinden wat dan wel bij jou past. Dit is helaas vaker het probleem met iemand die iets zelf ook heeft meegemaakt: namelijk de aanname dat wat hen heeft geholpen voor iedereen de sleutel gaat zijn (en dit op een te concreet niveau). Herstel gaat om het centraal stellen van je beleving en dat is per definitie subjectief, persoonlijk en zelfs veranderlijk.

Ook kan het zijn dat hetgeen waar je normaal gesproken enorm van ontspant (bijvoorbeeld boeken lezen) opeens buiten je bereik blijkt te liggen (vanwege je concentratie en geheugenproblemen). Ook dan zal je naar nieuwe weggetjes moeten gaan speuren. En helaas is het dan ook nog eens zo dat wat één keer werkt niet altijd werkt. Omdat het zo wisselend gaat kan je alles objectief goed doen (en bijvoorbeeld met je kopje groene thee in de tuin zitten) en dan toch opeens een enorm gespannen gevoel om je oren krijgen. Dit is moeilijk te begrijpen, maar valt wel uit te leggen: naarmate je enigszins uit die hoge versnelling aan het komen bent is je ‘beloning’ namelijk dat het in plaats van voortdurend slecht meer wisselend slecht met je zal gaan. Maar aangezien je klachten met een burn-out hun ‘signaalwaarde’ hebben verloren (het systeem is immers op tilt) kan het dus zo zijn dat je spanning opeens toeslaat, maar dat dit volledig los staat van wat je aan het doen bent. En het is dan eerder nog andersom: op momenten van relatieve rust kan je lichaam opeens op hol gaan slaan. Dan is het nog veel moeilijker om te bepalen wat nu wel of niet werkt, aangezien het per dag of dagdeel anders kan zijn. Belangrijk is dus om niet gelijk tot een oordeel te komen en niet teveel energie te steken om in deze fase ‘echt je grenzen te leren hanteren’, zoals zo vaak wordt aangeraden. Je grenzen jojo-en in deze periode namelijk constant! Teveel navelstaren is alleen maar frustrerend en controle is er (nog) niet.

Verder is het van belang om naar je dagplanning te kijken. Als je ’s ochtends iets te doen hebt moet je eigenlijk zorgen dat je de rest van de dag rustig aan kan doen (of andersom). En let vooral op jezelf en hoe je ergens op reageert: als een vriend of vriendin je meevraagt te gaan shoppen in de Kalverstraat zal je waarschijnlijk merken dat van dit idee gelijk je spanningsniveau enorm oploopt. Dit hoeft niet te betekenen dat je niet moet afspreken, maar verander het dan wel naar jouw voorwaarden: stel voor even een wandelingetje te maken of ergens een kopje thee te drinken (en geef aan dat alles vanwege je burn-out sowieso onder voorbehoud is aangezien je gewoon niet kan beloven hoe je er van moment tot moment aan toe zal zijn). Hoe meer je tot rust aan het komen bent hoe meer je weer kan gaan uitproberen hoe iets valt (ook als je er van te voren tegenop hebt gezien). Het kan namelijk twee kanten opvallen, dus de uitdaging ligt er ook in om vanaf een gegeven moment ook weer niet te voorzichtig te gaan worden, maar wel verstandig te blijven.

Tot slot is dit laatste ook weer niet helemaal waar: het kan toch de moeite waard zijn om iets te doen, waarvan je weet dat het niet (helemaal) goed gaat vallen. Gewoon vanuit de reden dat het anders gewoonweg niet vol te houden is of omdat je iets echt niet wil missen. Herstellen kost al zoveel zelfdiscipline en verstandig zijn kost ook veel energie. Dan kan even dat feestje meemaken je uiteindelijk toch een boost geven en weer even het gevoel geven dat de problemen er niet zijn. Ook dat is wel wat waard! Maar calculeer dan wel een (kleine) terugval in. In de praktijk is dit nooit helemaal terug naar af, aangezien dit maar een incidentele inspanning betreft en niet een langdurige.

In het volgende blog in deze serie over burn-out zal ik verder ingaan op de interne omstandigheden voor herstel.

Ben je ook benieuwd naar een podcast interview over herstel bij burn-out, klik dan hier op Podcasts

Dit bericht heeft 158 reacties

  1. Ik heb al gereageerd op het vorige blog. Ik ga dus niets herhalen. Ik kan na het lezen van dit blog alleen maar beamen! Zelden heb ik zo nadrukkelijk en duidelijk omschreven gezien wat ik heb meegemaakt en (helaas) meemaak.

  2. Hi Robert, heb je enige indicatie hoe lang de eerste fase gemiddeld duurt? Ik ben al 9 weken totaal niks aan het doen (alleen wat wandelen en fietsen in de natuur) en merk nog steeds nauwelijks vermindering van spanning /nervositeit. Slechts af en toe een kwartiertje komt de rust in mijn lichaam.

    (Ik ben gestopt met roken, alcohol en koffie sinds 10 maanden, dus daar zal het niet aan liggen.)

    1. Hoi Martin,
      De hersteltijd is van twee dingen afhankelijk: je herstelomstandigheden, maar ook hoelang de klachten zich hebben opgebouwd. Hoe dieper de burn-out hoe langer het duurt helaas.
      Een ander aandachtspunt is dat het er niet om gaat de juiste ingredienten in je herstel te gooien (wandelen, natuur, niks doen), maar dit ook op een afgestemde manier met jezelf te doen (er bestaat zoiets als te fanatiek willen herstellen). Als je na een half uur lopen op bent, moet je niet een uur de natuur in (liefst max 20 minuten om uit het rood te blijven). Als je kriegelig wordt van stil zitten, dan moet je niet op wilskracht op je bank blijven zitten in de hoop dat dit je beter maakt. Een gebrek aan herstel is soms dus ook aan een verkeerde toepassing van de ‘juiste’ ingredienten toe te schrijven.
      Dit alles staat waarschijnlijk het best omschreven in het derde blog.
      Mocht je alles ‘goed’ doen dan zou ik verwachten dat het niet lang meer hoeft te duren voordat je in ieder geval zonder belasting/moeten/stress meer ontspanning kan gaan ervaren (er ook vanuit gaande dat er momenteel geen of weinig stress of gedoe speelt, naast je inspanningen om te ontspannen en te herstellen).
      hopelijk kan je hier iets mee.
      Succes!

      1. Hi Robbert,

        Bedankt voor je reactie; ik heb inderdaad nog een beetje de mindset “hè wat heb ik fout gedaan?” zodra het niet goed gaat. De ratio zegt me wel: “dit hoort er bij, het is nou eenmaal zo, je kan er niet van op aan dat wat de ene dag werkt, de volgende dag ook werkt.” Maar de emotie is dan toch die van teleurstelling en verdriet; “hoe lang duurt dit nog? Waarom voel ik me zo rot?”

        Ik dwing mezelf nergens toe, probeer aan te voelen wat ik nodig heb. Soms niks doen, soms langer of korter wandelen. Soms Netflix kijken, soms zachte muziek luisteren, soms lezen. Maar juist doordat er geen “vast recept” voor succes is, lijkt het er op dat niets helpt om me beter te voelen. Ik probeer het te accepteren maar dat is erg lastig.

        1. Ik heb een hele zware depressie plus hyperventilatie en kan niks meer zit aan de oxxapam ben al meer als een maand gestopt met blowen heb zwaar geblow

          Mét vriendelijke groet, Soraya

          1. Ik zag je bericht en ik dacht meteen wat ontzettend naar!! Je bericht is van 2 jaar geleden maar ik hoop oprecht dat je je weer een stuk beter voelt!!!

      2. Hallo Martien,
        Ik heb nu voor de 2e keer een burn out. Eerste was om de privé problemen nu van het werk. Heb een hogere functiegekregen daardoor enorme werkdruk.
        In mijn vakantie met ambulance na ziekenhuis gebracht met hartklachten, bleek veel teveel stress te hebben en daardoor een burn out opgelopen.
        Loop nu bij psycholoog en somatische fysio. Ben u 6mnd verder maar gaat nog niet veel beter.
        Geestelijk gaat het redelijk maar lichamelijk zit ik erg snel aan in grenzen.
        Moet 2x per dag wandelen, wat vaak een strijd is, krijg klachten en moet dan nog terug.
        Ga 3x per na het werk meestal 1 uur, heb pas een flinke paniekaanval gehad daardoor meer angstig geworden.
        Ik twijfel of ik moet overstappen na een andere psycholoog, heb steeds het gevoel dat ik daar weinig aan heb, krijg wel tips maar dat is het. Wil zo graag weer het gewone leven oppakken, maar kijk wel somber na de toekomst.

  3. Hi Robbert,
    Wat een enorm herkenbare blog… ik lees hem regelmatig (voor zover het lukt overigens….) en haal er veel steun uit. Ik zit zelf midden in de eerste fase en kom absoluut niet tot rust. Bij mij is het met name een fysiek probleem want de oorzaken waardoor de burn-out is ontstaan zijn inmiddels niet meer aan de orde (drukke veeleisende baan waarmee ik reeds was gestopt op eigen initiatief en daarnaast ernstige ziekte ouder die nu in goed verzorgingstehuis zit).Ik heb alle ruimte om mijn rust te nemen en probeer alle adviezen zo goed als mogelijk te volgen (ontspanning, wandelen, niets moeten etc). Ik heb alleen een enorm probleem om te slapen (laatste maanden max 4,5 uur) en kan overdag ook niet slapen… Ik sta de hele dag en nacht op “aan” … Mijn batterij is hierdoor dus verder leeg aan het raken en komt/is op nihil punt… (fysieke activiteiten lukken niet meer, lezen of tv kijken ook niet, met moeite krijg ik deze blog getypt).
    Wat mij opvalt aan alle blogs die hierover gaan is dat er niets wordt geschreven over het gebruik van medicatie.. ik heb inmiddels wat rustgevende tabletten maar die helpen ook niet of beperkt… Ik ben bang dat het mij niet gaat lukken om zonder verdere medicatie de negatieve cirkel te doorbreken, binnenkort spreek ik met huisarts hierover. Heb je daar nog tips over wat nu wijsheid is om te doen? Natuurlijk wil je liever geen pillen maar wanneer is het punt gekomen om toch nadere medicatie te nemen en welke medicatie is in het geval van een fysieke burnout dan het meest effectief?

  4. Hoi Ryan,
    Dank voor je reactie. De hersteltijd gaat eigenlijk pas in op het moment dat de herstelomstandigheden daar zijn. Pas op dat je dus niet ’te nadelig’ rekent wat betreft je eigen hersteltijd.
    Wat betreft overdag slapen (waarvan je aangeeft dat dit toch niet lukt): dit is zo’n beetje het enige wat wel op wilskracht moet, namelijk proberen wakker te blijven om het ritme niet te verstoren (dus echt proberen alleen ’s nachts te slapen). Overigens is overdag slapen weer geen probleem zolang het slapen ’s nachts goed gaat en je ‘gewoon’ last hebt van een enorme slaapbehoefte. Daar mag/moet je vooral aan toe geven.
    Maar proberen beter te gaan slapen is een hele lastige… Er zijn tips en tricks, maar dit zijn meestal geen gouden sleutels. Wel moet je ze vaak langer toepassen, voordat ze uberhaupt werken (vanwege de gedragsmatige aard). Ook medicatie kan inderdaad bij het normaliseren van het slapen helpen. Meestal willen mensen liever geen medicatie bij hun herstel uit angst voor de bijwerkingen of omdat ze bang zijn dat ze anders niet voldoende van hun burn-out leren (omdat het puur symptoombestrijding zou zijn). Zelf denk ik dat medicatie een steun in de rug kan zijn op het moment van een patstelling (de huidige slaapstoornis zit herstel van de burn-out in de weg) . En vanuit deze gedachte ook niet ‘groei’ in de weg hoeft te zitten aangezien je het ook niet heel lang hoeft te gebruiken, maar feitelijk vooral in de eerste fase van herstel.
    Meestal wordt anti-depressiva aangeraden. Echte slaapmedicatie (een pam met een korte halfwaarde, zoals Temazepam) kan natuurlijk ook helpen, maar is meer verslavend (maar mag wel ongeveer tot een maand of twee dagelijks gebruikt worden). Sommigen gebruiken zo’n zwaardere pam één keer in de drie dagen, zodat er dan in ieder geval om de zoveel dagen een goede nacht tussen zit. Ik ken een psychiater die een lichter ‘pammetje’ voorschreef (namelijk clonazepam) in combinatie met een anti-depressivum. Voor veel mensen een goede combi, maar voor sommigen te licht. Maar dan heb je al wel een lichte demping en toch iets meer kans sneller in slaap te vallen in afwachting van de werking van het A-D.
    Maar goed, dit is uiteraard meer het expertisegebied van een psychiater, maar hopelijk heb je hier wel wat aan! geen heel eenduidig advies, maar zeker ook geen principiele bezwaren! Ben benieuwd naar je ervaringen. Sterkte!
    vr. groet,
    Robbert

    1. Ik begreep juist dat slapen goed kan zijn, mits niet te lang. Ik slaap overdag (een uurtje ongeveer, in het begin langer) en ’s nachts normaal. Ik heb het ook echt nodig, mijn ogen vallen gewoon dicht. Dus op wilskracht wakker blijven…ik vraag het me af.

      1. Beste Jessica,
        Goed dat je me er op aanspreekt, wat nu kan ik het verder verduidelijken. Ik kon ook niet gelijk plaatsen waar ik het zo gezegd zou hebben dat je nooit overdag zou mogen slapen. Maar ik zie dat ik in een eerdere reactie nogal wat ruimte liet en dat heb ik nu aangepast. Dank hiervoor! Ik reageerde toen namelijk op iemand die ’s nachts zeer beroerd sliep. In het geval dat je ’s nacht wel aan je uren komt dan is overdag bijslapen namelijk helemaal geen probleem! Sommigen schieten ook van te weinig slapen in een enorme slaapbehoefte (soms wel tot 16 uur per etmaal), waar je vooral aan moet proberen toe te geven. Dit is kenmerkend voor het doorschieten in het parasympathische. Maar mocht het slapen ’s nachts niet goed gaan dan is het zaak proberen te kijken of het je lukt overdag wakker te blijven. Dit vanuit de gedachte dat slapen ’s nachts belangrijker is. Voor de meeste mensen geldt dat je een dutje niet te laat in de middag moet doen en het is ook een goed idee om uit je diepe slaap te blijven (dus maximaal 30 minuten inderdaad, tenzij je er echt geen last van hebt). Het klinkt dus dat je aan de kant zit van het weer opladen waarbij je slaapbehoefte groter is (maar mensen doorgaans wel gewoon nog moe wakker worden).
        Dank is groot en succes met je herstel (waarbij dutjes dus helemaal prima en ook helpend zullen zijn)!
        Vriendelijke groet,
        Robbert

        1. Dag Robbert,

          Had ik je blogs maar een jaar eerder ontdekt! Wat een eye-openers. Ik tuimelde mijn burn-out in nadat mijn moeder (die chronisch ziek was) overleed. Zelf was ik van mijn 17e tot 27e mantelzorger. De rouw heeft het herstel denk ik niet snel verder geholpen.

          Mijn energieniveaus op het moment zijn erg goed. Ik sport 3 a 4 x in de week met liefde en doe af en toe sociaal. Het enige waar ik nog echt moe van word zijn dus mensen.

          Waar het niet wil vlotten is het cognitieve vermogen. Mijn concentratie is matig en bij mijn werk loop ik redelijk snel hier tegenaan. Ik word misselijk, duizelig en benauwd als ik langer dan 2 uur werk, vooral op intensieve klussen op mijn oude niveau. Alles lijkt vlot te herstellen, maar dit gedeelte kruipt echt vooruit. Ik snap er niks van, want juist mijn brein heb ik nodig voor mijn werk.

          Waar doe ik goed aan? Blijven opbouwen in moeilijke cognitieve taken? Of ben ik aan het forceren?

          1. Hoi Ineke,
            Fijn dat het enerzijds weer beter gaat. Het cognitieve moet je echt weer heropbouwen. Dit lukt doorgaans beter met simpele/ afgebakende/ meer uitvoerende klussen. Hoe meer je met ‘eigen taken’ probeert op te bouwen hoe moeizamer het doorgaans gaat om stappen te zetten.
            Ik zou de nadruk dus anders leggen: eerst opbouwen met simpele taken en dan pas de taakcomplexiteit.
            succes!

    2. Hallo Robbert,
      Welke AD gaat het om? Ik heb Escitalopram sinds 3 dagen (met erge vermoeidheid als bijwerking) om hopelijk te stoppen met piekeren overdag. Ik kan namelijk ook geen ontspanning vinden. Mijn klachten zijn ook grotendeels fysiek en zou graag stukken wandelen of fietsen maar het gaat simpelweg niet. Ik heb ook Amitryptaline geprobeerd maar reageerde er ook heftig op. Dit is wel een doorslaper volgens mij?

      1. Hoi Taco,
        Als psycholoog doe ik geen gerichte medicatie uitspraken. daar weet ik te weinig van.
        Het tot rust komen kan vanzelf komen door het rustig genoeg aan te doen. Het gaat inderdaad altijd om lichamelijke spanningsklachten (het is immers ook een lichamelijke uitputtingsreactie).
        Kan me voorstellen dat je actief zou willen kunnen ontspannen, maar het gaat er dan denk ik ook om dat je accepteert/ snapt dat dat nog even niet binnen je bereik ligt. Wat niet hetzelfde is dat je het niet jammer/frustrerend zou mogen vinden.
        Sterkte ermee.

  5. Dag, ik ben erg blij dat ik deze blogs gevonden heb in de wirwar van burnout-Google. Herkenbaar opgeschreven valkuilen, fases, denkpatronen. Regelmatig zoek ik ze weer op en denk ‘oh, ja, ben er weer ingetrapt, maar oké even weer die regelmaat, rust en niets-moeten opzoeken’.
    Ik ben er nog lang niet, maar deze blogs geven mij veel herkenning en tips voor mijn pad. Bedankt!

  6. Beste Robbert,

    Dank dank voor deze blog. Al drie maanden aan het knokken om beter te worden. Toen de klachten alleen maar erger werden alles losgelaten en wat denk je: helemaal kapot, kan geen stap meer zetten. Bizar hoe het werkt. Zijn al die maanden dan voor niks geweest? Daar ben ik een beetje bang voor.

    Alvast dank. Groet

    1. Na een verschrikkelijke vechtscheiding kreeg ik eerst ptts en daarna een depressie
      Mijn ex liet me elke keer even tot rust komen en begon dan weer wat dubbel zo hard aankwam
      Nu is er ook een burn-out vastgesteld
      Gelukkig slaap ik wel weer de hele nacht
      Maanden 1 tot 3 uurtjes altijd op mijn hoede en dan overdag begon het gevecht weer
      Sommige dagen gaan goed en kan ik best veel doen
      Al is al heel vroeg in de avond alle energie weg
      Andere dagen krijg ik niks voor elkaar
      Het gevecht is eindelijk afgelopen
      Net toen ik dacht ik trek het niet meer
      Hopelijk herstel ik ooit

  7. Hi Robbert,
    Met veel bewondering was ik je blog aan het lezen..
    Zeer sterk verwoord, helder, hoopgevend en uitnodigend ook.

    Toen kwam ik ineens terecht op een uitspraak waar ik erg ongemakkelijk van werd.
    Namelijk:
    ‘Dit is helaas vaker het probleem met een ervaringsdeskundige: namelijk de aanname dat wat hen heeft geholpen voor iedereen de sleutel gaat zijn. Herstel gaat om het centraal stellen van je beleving en dat is per definitie subjectief, persoonlijk en zelfs veranderlijk.’

    Ik ben zelf ervaringsdeskundige, hbo opgeleid, en ik herken me helemaal niet het beeld dat je hier schetst van een ervaringsdeskundige. Ervaringsdeskundigen worden juist opgeleid vanuit de visie dat herstel een persoonlijk proces is. Ieder mens is uniek en dus is ook ieder herstelproces uniek. Daarmee is er altijd zorg op maat nodig. De cliënt is dan ter aller tijden de deskundige over zichzelf. Door de juiste vragen te stellen, kom je uiteindelijk achter wat voor een cliënt zou kunnen werken. Ervaringsdeskundigheid is dus niet een projectie van eigen beleving en eigen manieren die hebben gewerkt. Het is een aanvulling van herkenning en erkenning van binnenuit. Aansluiten bij wat iemand op zo’n naar moment in zijn of haar leven meemaakt. en zo zou ik nog veel meer voorbeelden kunnen geven.
    Mag ik je vragen hoe je tot je uitspraak kwam?

    Buiten dit vond ik je blog nog steeds waardevol. Ik was op zoek naar meer informatie voor een cliënt met een depressie en een burn out. Ik verschil met de regiebehandelaar van mening dat de burn out onderliggend zou zijn aan de depressie. Om die reden ga ik dan op zoek naar hoe andere specialismen hier tegenaan kijken.

    Hartelijke groet,
    Debbie van den Berg.

    1. Beste Debbie,
      Dank voor je reactie. Fijn om deze feedback en uitnodiging te krijgen want ik had het inderdaad niet bedoeld met iemand in gedachte die is opgeleid tot ervaringsdeskundige (waar ik omdat ik niet in de psychiatrie zit of bij een grotere instelling werk eerlijk gezegd geen enkele ervaring mee heb, behalve dan de gepassioneerde polemieken die ik op Linkedin meekrijg). Ik ga het gelijk aanpassen in ‘iemand die zelf een burn-out mee heeft gemaakt’. En in die zin is het vooral als overtreffende trap bedoeld: zelfs iemand die het zelf heeft meegemaakt kan (maar hoeft niet) iemand die herstellende is toch op het verkeerde been zetten. Dit omdat wat de een heeft geholpen niet voor de ander werkend hoeft te zijn. En soms zelfs omdat iemand het idee kan hebben: ‘eerst heb ik alleen maar thuis gezeten en toen ben ik met mijzelf aan de slag gegaan. Dat eerste hielp niet veel/genoeg dus ik denk dat je vooral maar (gelijk) met jezelf aan de slag moet!’. (hiermee niet beseffend dat die eerste periode wel eerst nodig was. Maar wel beseffend dat alleen ‘rusten’ niet voldoende is inderdaad.)
      Het is gewoon wel een ingewikkeld onderwerp. Een ander voorbeeld is dat herstellende werknemers toch kunnen herstellen met een topdown urenschema van de bedrijfsarts waar nauwelijks vanaf geweken mag worden. Dit kan natuurlijk toch werken (mits de stappen niet te groot zijn en het toevallig wel goed gaat qua taken en sfeer, en iemand wel genoeg tijd heeft gekregen eerst tot rust te komen, etc), maar is wat mij betreft toch met een verkeerde achterliggend mechanisme (want dan toch maar weer proberen vol te houden op wilskracht en proberen aan te tikken, Hiermee blijft ook juist ’therapeuthisch’ en met het oog op terugvalpreventie waarschijnlijk veel liggen). Ik denk omdat het een deel toch lukt om zo te herstellen helaas veel bedrijfsartsen hierin blijven geloven (en mensen die het niet lukt de schijn tegen zich kunnen krijgen helaas). Het lijkt zelfs meer en meer weer zo te zijn dat werknemers niet ‘klachtscontingent’ mogen opbouwen, maar ’tijdscontingent’ (zoals dat dan genoemd wordt). Al met al een grote stap achteruit, wat mij betreft.

      Wat betreft je initiele punt: een burn-out zal in de meeste gevallen vooraf gaan aan de depressieve klachten. Iemand die depressief is zal zichzelf minder snel (en lang) nog in het rood kunnen houden juist vanwege de bijbehorende motivatie en zingevings problemen. Goed dat je je hier hard voor maakt! Want iemand moet dan toch vooral proberen eerst tot rust te komen (en niet gelijk te gaan activeren). En juist snappen dat het een lichamelijke uitputtingsreactie is (en langzaam gaan accepteren) kan heel verlichtend werken wat betreft de depressieve klachten (schuldgevoelens en gevoelens van falen en schaamte)). Maar het kan dan toch een stuk ingewikkelder herstellen zijn helaas…

  8. Wat een herkenbare blog! Ik heb hem al 3x doorgelezen en ik haal er vooral troost uit. Ik zit nog in de 1e fase, ik zit al 3 maanden thuis en heb idd eerst moeite gehad om te onthaasten. Toen dit beetje bij beetje lukte, kreeg ik angstaanvallen. Slapen en eten lukte niet meer. Nu 3 weken toch maar gestart met Paroxetine, maar helaas heel veel bijwerkingen. Ik vind het moeilijk te accepteren dat ik dit moet slikken. Voor mijn gevoel ben ik nog helemaal niet aan uitrusten toegekomen. Is dit herkenbaar?

    1. Beste Adrienne,
      3 maanden lijkt misschien lang, maar het kost tijd om te onthaasten en in zekere zin gaat de hersteltijd dan pas lopen. De eerste fase is niet zozeer ‘uitrusten’ (letterlijk gezien) als meer ’tot rust komen’. Dit kan nog ver buiten je bereik liggen gevoelsmatig. Andersom geldt: zodra dit begint te lukken ben je een eind gevorderd met deze eerste fase! Hopelijk ga je snel de (gehoopte) voordelen ervaren van de A-D. helaas zijn de bijwerkingen er gelijk en laat de werking op zich wachten… Sterkte en dank voor je reactie!

    2. Hi Adrienne, ik weet het het is nu een jaar verder maar ben benieuwd hoe het met jou gaat? Ik zit er zelf aan te denken om ook te starten met paroxetine. Zijn de bijwerkingen echt zo erg? En hoe is het nu een jaar later? Hoop op een reactie.

  9. Beste Robbert,

    Dank voor deze blog. Mijn eerste gedachte was: waarom zijn bedrijfsartsen hiervan niet of te weinig op de hoogte? Mijn vrouw is bij haar eerste burn-out te snel weer aan het werk gegaan. Gevolg is dat ze nu, twee jaar later, wederom in een burn-out is terecht gekomen. Terugkijkend is destijds het hele integratie proces veel te snel gegaan en vooral geleid door het advies van de bedrijfsarts, wat er op neer kwam: “zo snel mogelijk opbouwen en uren maken.” Had ze in die tijd maar deze blog gelezen, dan had ze zich een ander traject gegund. Ik heb nog een vraag Robbert, sommige mensen zeggen dat je na een burn-out niet meer op dezelfde werkplek goed kan functioneren en dat het daarom verstandig is een andere plek te gaan zoeken. Wat is jouw mening daarover?

    1. Dank voor je bericht Ronald. Ja, dat van de bedrijfsartsen is erg jammer en er lijkt wel weer een tendens te zijn dat bedrijfsartsen dat steeds meer gaan doen: ’tijdscontingent’ re-integreren, ipv ‘klachtscontingent’ (dus op basis van herstel). Het wordt de nieuwe richtlijn genoemd (geen idee wie zo iets bepaald heeft). En door het zo te noemen klinkt het allemaal heel therapeutisch, maar in de praktijk totaal niet heilzaam… Het is jammer dat dit weer een stap achteruit is. Helaas zie je dat meer. Zo maakte Sophie Hilbrand een prachtige eerste serie over Burn-out, maar hangt haar tweede serie van rare meningen aan elkaar (ze begon zelfs ook zelf te twijfelen of ze het zich niet allemaal ingebeeld had…!).
      wat betreft je vraag: ik raad mensen aan het herstel stap voor stap te benaderen en zo min mogelijk over de toekomst/ langere termijn na te denken. Daar ben je in zekere zin nog ‘ontoerekeningsvatbaar’ voor. Bij de re-integratie heb je stap 2 nodig om bij stap 3 te komen. Laat staan dat je al snel iets over de laatste stap (volledig werken in je eigen functie) kan zeggen. Ik denk dat de meeste mensen uiteindelijk in hun baan zullen blijven (doorgaans zijn de omstandigheden weer wat verbeterd, nadat het kalf verdronken is en daarnaast zullen de meeste mensen er zelf ook wat anders mee omgaan inmiddels. Maar mocht het herstel niet vlotten als gevolg van de (blijvende) omstandigheden, dan ligt het natuurlijk wel anders… Hoop je hiermee van dienst te zijn! en anders hoor ik het graag!

  10. Beste Robbert,

    Wat een helder en herkenbare blog. Ik zit nog in de acceptatie fase geloof ik. Heb een gezin met 2 jonge kinderen en werk sinds de geboorte van de oudste niet meer (nu 5 jaar).

    Ik merk dat ik helemaal niet tot rust kom. Ik zou niet weten hoe ik dat moet doen met 4 dagen een peuter om me heen. De 2 ochtenden dat zij naar de peuterspeelzaal gaat kom ik niet tot rust. Continue angst dat ik door ontspannen vergeet haar op tijd weer te halen.

    Hoe kom ik tot rust? Slapeloosheid is hier vreselijk, vaak verstoorde nachten (door wakker geworden kinderen), waarin ik na ontwaken niet of zeer slecht weer in slaap val.

    Ik loop overigens wel bij een psycholoog inmiddels.

    1. Beste Corine,
      Dank voor je reactie. Het wellicht voor de handliggende advies is wat mij betreft om dan toch te kijken hoe je meer en langer tijd voor jezelf kunt creeeren. Je kunt namelijk 2 dingen proberen te doen: je zou kunnen kijken of je je angst zou kunnen ombuigen/ er anders tegen aan kunt kijken, zodat het vervolgens wel lukt om in een ochtendje meer ontspanning te kunnen vinden. Maar het punt bij een burn-out is nou juist dat die ruimte om iets anders te beleven er niet meer is. iets wat een beetje teveel is voelt al snel als veel te veel doordat je spanning veel sneller opbouwt. Iets wat een beetje teveel is geeft gelijk een enorme stress reactie. Dat is ook inherent aan de lichamelijke kant van een burn-out en hoort dus echt bij de klachten. Beter kan je dan mijn inziens je beleving als uitgangspunt proberen te nemen en vooral praktisch proberen te kijken hoe je het beter voor jezelf kunt regelen qua omstandigheden. Nu is dit in de praktijk vaak de bottleneck. Toch kan het wel goed zijn om proberen op te houden er anders tegen aan te kijken/ het anders te beleven. En wellicht dat als je net wat verder bent een ochtendje al wel genoeg kan zijn. Daarnaast is het vaak nuttig om naar hele praktische oplossingen te kijken (in lijn met mijn advies). Is er iemand die jij de mede verantwoordelijkheid kan geven om te zorgen dat jij je kind niet vergeet? Kan je partner je op tijd bellen? Wellicht dat als je het zo regelt en die verantwoordelijkheid niet meer (alleen) bij jou ligt het wel net wat makkelijker wordt om iets van ontspanning in je ochtenden te vinden…? maar dat is zoeken en uitproberen. sterkte iig!

  11. Hallo,

    Volgens mijn therapeut is mijn lichaam op en aan rust toe en geeft het daarom allemaal klachten. Ik jan dit maar moeilijk geloven, maar als ik deze blog zo lees dan kan het dus kloppen dat stress veel met je lijf doet. Hoe lang duurt de fase waar je allerlei lichamelijke en geestelijke klachten hebt, De ene dag is de andere niet, maar ik wordt zo angstig van die nare klachten en daarnaast wil slapen ook niet zo best, dat voorspoedigt het herstel ook niet echt.
    Met vriendelijke groet, Jitske

    1. Beste Jitske,
      Je therapeut heeft altijd gelijk! 😉
      langdurige stress kan zowel ontregelend als uitputtend zijn. En ook maken dat je punten lager scoort op een IQ test.
      Slecht slapen hoort er doorgaans ook bij. Dat is het gevolg van je hoge basisspanning waardoor je niet meer goed in diepe slaap komt (objectiveerbaar in een slaapcentrum). De eerste fase van proberen tot rust komen kan enkele maanden duren. De tweede fase van het geleidelijk weer opbouwen kan ook zo 4 tot 5 maanden duren. Een volledig herstel binnen 8 maanden is al zeker vrij rap. Maar de hersteltijd heeft vooral met de diepte van je burn-out te maken en ten tweede hoe goed het je lukt de klachten te accepteren. Ten derde gaat het om je herstelomstandigheden en begeleiding. Het klinkt alsof je qua acceptatie momenteel een stap aan het zetten bent. De andere factoren kan ik nu uiteraard niets over zeggen. Maar pas dus op dat je niet te dwangmatig gericht raakt op ‘beter slapen’. Beter richten op tot rust komen en dan hopen dat de slaap geleidelijk aan vanzelf gaat normaliseren. Mensen herstellen ondanks dat ze goed slapen. Sterkte hiermee!
      vr. groet,
      Robbert

  12. Hoi hoi,
    Ik zit nu in een vervelende periode, heb al eens een burn out/ depressie gehad maar dit voelt anders.
    Ik heb nl wel zin om dingen te doen maar moet eerst een berg over om het te gaan doen!! Heb gewoon geen energie na een paar hele hectische maanden. Dat had ik bij mijn vorige niet….
    Ik kan inderdaad geen rust vinden op de bank, wil van alles doen en heb dan pas mijn rust verdiend!
    Ik slaap niet slecht, maar ben weleens om 1 uur snachts wakker en ben dan uitgeslapen…..
    Heb ook momenten op een dag dat ik me gewoon weer de oude voel…alleen die onrust in mn koppie…..pfffff.
    Toch een burn- out????

    1. Hoi Ikke,
      moeilijk voor mij om het precies in te kunnen schatten, maar hier een aantal opmerkingen:
      dat je nu nog wel zin ervaart, maar vooral geen puf, past op zich vooral bij burn-out. Of althans: had je de puf gehad dan had je ook zin gehad. Echt nergens zin in hebben is waarschijnlijk meer kenmerkend voor depressie. Dus in die zin zou het kunnen dat je nu vooral burn-out bent (en dus niet depressief gelukkig). Maar het is een gunstig teken dat je slaap nog zo goed is.
      Ik zou in ieder geval eerst proberen tot rust te komen en dan te kijken hoe het met je belastbaarheid gesteld is. Een concreet aandachtspunt is dus je aanname dat je rust eerst zou moeten ‘verdienen’. Dat zal je herstel niet ten goede komen…
      sterkte in ieder geval!
      vriendelijke groet,
      Robbert

  13. Beste…

    Sinds november jl zit ik thuis. Van de een op de andere minuut werd letterlijk de wereld op de kop gezet. Uit het niks hele hevige paniek aanvallen, angsten, depressie en alles wat er bij hoort…
    Ik zat letterlijk tv te kijken en 10 min later veranderde m’n leven.
    In paniek heb ik de dokter gebeld, en deze deelde mij mede dat ik een hyperventilatie aanval had.
    Echter dat gevoel werd erger en erger en bleef 24 uur per dag aanwezig. Toen heb ik aan de bel getrokken en om hulp gevraagd. Na 7 veel te lange weken kon ik terecht bij phi, een multi disciplinair traject.
    Wat ik de afgelopen 6 maanden lichamelijk en geestelijk voor sensaties heb meegemaakt heb ik in 38 jaar nog niet meegemaakt.
    Nu na 6 maanden word mijn slaap weer iets beter en kan ik kleine dingen weer zelf. Ik kon letterlijk nog geen boterham meer smeren zonder helemaal door te draaien.
    In december hebben we een vakantie geboekt ( toen niet wetende dat dit zon lang traject zou worden, en de huisarts het af deed als “spanningsklachten”) nu is het inmiddels mei, en het feit dat ik weer dat we over 3 maanden gaan vliegen met het hele gezin en de hele poespas en stress er om heen, raak ik helemaal van het padje. Bij de gedachte al krijg ik hartkloppen en stokt mijn adem. 😓
    Waar ik op dit moment het hardste tegen aan loop zijn de prikkels… ik kan geen supermarkt in zonder dat er lichamelijk van alles gebeurd, kan geen 2 personen tegelijk spreken of Mn oren beginnen te toeteren, drukke printjes in kleding, of de stemmen van Mn eigen kinderen kan ik vaak niet handelen.
    Ik ben het inmiddels echt spuugzat, en de weet dat dit nog lang niet over is maakt me intens verdrietig.

    1. Beste Wendy,
      Het spijt me erg te horen hoe zwaar je het te pakken hebt. Gelukkig dat er inmiddels wel sprake lijkt van lichte verbeteringen.
      Mijn aanpak is om eerst proberen zoveel mogelijk tot rust te komen en dan pas weer je prikkeltolerantie en belastbaarheid te gaan opbouwen.
      Dat het op dit moment amper gaat om een winkel in te gaan of je kinderen te handelen is in die zin niet zo gek nog, daar het lijkt dat je eerst nog verder zal moeten ‘landen’. Een ander advies zou zijn om die vakantie te cancellen zodat dat zwaard niet meer boven je hoofd hangt. De herstelfout zou op dit moment kunnen zijn om jezelf op te leggen er anders tegen aan proberen te kijken. Probeer het feit dat je het idee op dit moment niet goed trekt als gegeven of uitgangspunt te zien waar je iets mee moet (omdenken in een burn-out bestaat helaas niet; daar valt momenteel niks te halen) en probeer er vooral praktisch wat aan te veranderen (cancellen dus of iig nu alvast beslissen niet mee te gaan). Uiteraard kan je tzt wel kijken of er toch iets mogelijk is, maar op dit moment is het gegeven ‘op vakantie moeten’ een bedreiging voor je herstel.
      succes en heel veel sterkte!

    2. Hoi Wendy….. ik heb soort van hetzelfde ervaren en nog. Heb dingen gevoeld en ervaren waarvan ik het bestaan niet wist. Zoveel angst. Ben benieuwd hoe het nu gaat. Gr lies

  14. Wat een herkenning. Zo fijn om te lezen. Ik zit sinds januari thuis met een burn out, moest op advies van de bedrijfsarts in maart weer naar mijn school af en toe. Maar dat bleek de druppel. Nu alleen maar gespannen of juist intens moe. Als moeder van 3 kinderen vind ik het echt heftig. Steeds maar weer met een slag om de arm dingen beloven… Heb oxezapam gekregen om de heftige stress aanvallen wat af te vlakken. Ik vind het echt heel bijzonder wat je lijf kan doen met je. Het ene moment weet ik van ellende niet wat ik moet doen van de stress en het volgende moment zie ik dedingen weer zitten, maar voel me intens moe. Wij hebben de zomervakantie in Oostenrijk ook gecanceld. Het hing maar boven mijn hoofd. Nu iets bedenken dichterbij huis waar ik minder stress van ervaar. Erg blij met deze site. Al is het maar om steeds de herkenning te lezen. Bedankt.

  15. Kan relatiestress door opgebouwde frustraties in de aanloop naar de burnout diagnose er voor zorgen dat de persoon met burnout soms ook (tijdelijk) even die relatie aan de kant moet schuiven omdat deze anders energie vraagt die de persoon op dat moment gewoon niet op overschot heeft? Zijn er mensen die dit zelf zo beleefd hebben?

    1. Hoi Richard,
      Dank voor je vraag. Je stelt hem nu meer in het algemeen aan mensen, maar helaas is dit (nog?) niet echt een forum, dus ik reageer even zelf en hoop dat je dat ook oke vindt: maar dat is absoluut vaker het geval! Herstellen is in zekere zin per definitie egoistisch. Maar ook voor de lange termijn kan het een goed idee zijn (zowel voor het herstel maar eigenlijk ook voor de relatie) om een langere periode afstand te nemen en de relatie dus te verbreken.
      Wel is het dan natuurlijk zo dat je hier niet gelijk de vruchten plukt, omdat het per definitie een zeer moelijke keuze is die ook veel negatieve emoties zal geven (verdriet, twijfel, missen, onzekerheid….).
      Echter heb je als herstellende patient soms niet echt een keuze en zou je kunnen verdedigen dat je dit ook doet in het belang van de relatie op de lange termijn.
      Ik hoop dat dit een antwoord is en dat dit je kan helpen om een gezonde mate van hoop te blijven houden.
      sterkte!
      Robbert Houtman

      1. Hey Robbert

        Hartelijk bedankt voor je antwoord!! Ik had het inderdaad fout begrepen dat ook anderen konden reageren op de berichten.

        Het was voor mij wel even schrikken toen ik haar boodschap binnenkreeg, maar ik denk dat ze grotendeels inderdaad ingegeven is door zaken die jij ook aanhaalt: alle energie voor zichzelf nodig hebben om te herstellen en daarom in de eerste instantie beetje “egoïstisch” zijn en voor zichzelf kiezen waar zij op dat moment mee om kan, en dat in combinatie met het gevoel/besef dat ze mij (nu) niet kan geven wat ik nodig heb in een relatie. Dat ze het in feite een beetje ziet als een “geschenk” naar mij toe dat ze niet wil dat ik mijn leven “on hold” zet (wat ze ook letterlijk schreef “ik hoop dat je me ooit dankbaar kan zijn hiervoor”). Zij kan er nu enkel op een vriendschappelijke manier zijn voor mij, niet als een volledige liefdespartner. Ik heb veel begrip voor haar en voor wat ze doormaakt, ik weet ook dat het voor haar geen makkelijke beslissing is geweest. Ik denk ook dat het moment waarop ze de beslissing genomen heeft wat ongelukkig is (alhoewel ook begrijpelijk), namelijk net na een zware terugval waarvan ze zelf zei het gevoel te hebben terug van nul af aan te moeten beginnen met het herstel.

        Misschien heeft mijn positieve ingesteldheid (“we komen hier wel door, samen”) voor een vorm van “druk/stress” gezorgd omdat zij dat op dat moment helemaal niet zo aanvoelde? Het is soms heel dubbel als partner van.

        Zo heb ik nu ook de twijfel: neem ik eerst contact met haar op (we hebben op dit moment ongeveer een week geen enkel contact meer gehad), of wacht ik tot zij dat initiatief neemt? Ik heb haar na haar bericht i.v.m. het stoppen van onze relatie laten weten dat ze nu eerst haar energie 100% voor haar eigen herstel moet gebruiken, dat dat nu het allerbelangrijkste is, en dat ze mij altijd een bericht mag sturen of mag bellen als ze iets wil delen of nood heeft aan een luisterend oor. Langs de ene kant denk ik dus dat ik het initiatief beter bij haar laat omdat zij het beste aanvoelt wanneer het voor goed weer goed voelt om met mij contact op te nemen, langs de andere kant zit ik dan toch met dat knagende gevoel dat ik er niet voor haar ben in moeilijke tijden…

        Richard

  16. Dag Robbert,

    Inderdaad een hele fijne blog. Ik zit met een flinke burn-out met oorsuizingen en vind de kermis van die eerste fase heel herkenbaar. Ik ben nu door de arts naar de psycholoog verwezen (SGGZ). Ik heb in die eerste fase heel veel behoefte aan wat begeleiding om om te gaan met de angst en paniek die lichamelijke reacties oproepen en überhaupt het kunnen plaatsen van.. Wat doet/kan de GZ psycholoog in de eerste fase? Wat doe jij bijvoorbeeld in jouw begeleiding? Dank voor de reactie.

    1. Hoi Marieke,
      Dank voor je reactie. Wat ik doe is veel uitleg geven over wat burn-out is, waar je wel en geen invloed op hebt en hoe je vooral zo min mogelijk op wilskracht moet willen herstellen (maar meer oordeelloos afstemmend moet zien te worden). Uitleggen dat acceptatie vaak op meerdere niveau’s is en ook vaak een heel proces (wat logisch is). Verder vraag ik mensen hun spanningsniveau te registreren. Ook dit kan helpen bij het meer afstemmend volgen en om te kijken wat helpt om lagere cijfers te krijgen (al kan dat vaak wel even duren).
      Verder probeer ik in te haken op welke klachten specifiek op de voorgrond staan en welke behoeften iemand heeft.
      Hoop dat je hier iets aan hebt. Sterkte met het tot rust proberen te komen en je verdere herstel.
      vriendelijke groet,
      Robbert

        1. Lagere spanningscijfers. Daar gaat het immers vooral om in de eerste fase van herstel. Met een hele hoge basisspanning valt er nog geen energie en belastbaarheid op te bouwen. Het zal alleen per definitie nog wisselvallig blijven, maar het gaat erom dat je in rust je op een geven moment doorgaans wel weer geland moet voelen (maar dan ben je dus nog totaal niet belastbaar en heb je ook nog geen spanningstolerantie).

    2. Hallo Robbert,

      Graag zou ik meer weten over langdurige burn out. Ik heb al jaren last van burn out die maar niet hersteld en ook steeds erger wordt. Nu kan ik bijna niets meer en dat beangstigd me want ik woon alleen dus ik moet voor mezelf zorgen alleen lukt dat niet meer. Mijn dagelijkse zorg is eten. Hoe kom ik aan eten en hoe zorg ik voor voldoende energie om te koken? Ik heb er al die jaren alles aan gedaan om beter te worden maar heb het daardoor wellicht juist erger gemaakt, begreep nooit waarom ik maar niet beter werd en ervaar veel onbegrip van mensen om je heenen ook van mezelf. Ik wil zo graag vanalles doen en ondernemen maar ik kan Het Niet . Ben inmiddels behoorlijk aan huis gekluisterd, wat geen doen is als je alleen woont. Zo graag zou ik ij de natuur zijn om op te laden maar ik kan er niet komen want ik heb geen energie om zo ver te fietsen en als ik het wel heb dan ga ik wel boodschappen doen want ik moet ook eten. Heb je misschien tips waar ik hulp kan krijgen met dit soort dingen?
      Dank je wel!

      Hartelijke groet, Anke

      1. Hoi ANke,
        Het klinkt helaas alsof je nogal vast zit om meerdere redenen. Het spijt me te horen dat je er zo alleen voor staat. Kan je via je huisarts geen indicatie voor ondersteuning krijgen? wellicht dat er in je buurt vrijwilligers organisaties actief zijn?
        wat betreft je gebrek aan herstel: het is ergens gunstig als dit duidelijk aanwijsbaar is. Dan is er de hoop dat het kan verbeteren zodra jij hier anders mee weet om te gaan en ook hopelijk meer ondersteuning hebt.
        Krijg je hier geen begeleiding bij? dat klinkt nogal nodig…
        sterkte in ieder geval!
        vriendelijke groeten,
        Robbert Houtman

  17. Beste Robert,

    Ik zit met een Burn Out thuis. Mijn probleem is dat de eerste 4 weken redelijk goed gingen, moest leuke dingen doen. Iedere dag wandelen en ik dacht langzaam gaan we de goede kant op. Zelf weer een beetje sporten. Ik kreeg Netelroos en naar een paar dagen gierde de zenuwen (tintelingen) door mijn lichaam.
    Liet het over me heen komen. Lichamelijk heb ik veel ingeleverd. Ik kan geen rondje lopen van 50m. Gevoel dat ik door mijn benen zal zakken.
    Onrust in mijn lichaam gaat op en af en gaat gepaard met zenuwen en misselijkheid.
    Weet me dan geen raad wat te doen en laat het overheen komen.
    Robert heb je een idee in welke fase ik zit ? (Ben nu 7 weken thuis)
    Wat moet ik doen met mijn benen probleem ?
    Kun je me a.u.b wat tips geven, want je wordt er soms moedeloos van.

    Mvg,
    Marinus Mayrhofer

    1. Beste Marinus,
      Het spijt me van je klachten! en ook dat het allemaal zo verergerd is geraakt door de netelroos. Hoe dat kan of precies zit moet ik je als psycholoog schuldig blijven (al kan ik me voorstellen dat een neuroloog er ook niet al te veel over zal kunnen zeggen waarschijnlijk). Het lijkt in ieder geval dat het je burn-out nogal verdiept heeft en zowel de spanningsklachten enorm heeft verergerd als je belastbaarheid verder heeft verminderd. Op zich kan je dan ook niet heel veel anders dan dit over je heen laten komen.
      je vraagt in welke fase je zit: gezien het feit dat je spanningsklachten nog zo hoog zijn lijkt het me dat je dus nog vooral in fase 1 zit.
      Ik raad je in ieder geval aan om je helemaal te laten onderzoeken op mogelijke afwijkingen of tekortkomingen (die hopelijk aangevuld kunnen worden). Verder is het waarschijnlijk verstandig om niks te forceren en ook geen risico te nemen (liefste niet alleen te gaan wandelen?).
      Ik ben dus bang dat ik je geen hele tastbare adviezen kan geven helaas.
      maar hopelijk kom je deze klachtenstorm door en dan kan je geleidelijk weer wat gaan opbouwen. Ik hoop in ieder geval dat het steeds wisselvalliger gaat worden en dat je geleidelijk aan steeds meer rustmomenten gaat kunnen ervaren.
      heel veel sterkte en beterschap! En mocht er iets specifieks uitkomen dan hoor ik dat heel graag.
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  18. Na een eerste voorzichtig opkrabbelen, wat minder somber en meer energie, merk ik nu weer wat meer spanning en vooral de ruis in mijn oren die bij mij symptoom is komt weer sterk terug. Ik ben op een hoge dosis Oxazepam uitgekomen en merk nu dat er gewenning optreedt. Ik wil weer af van die medicijnen maar wacht tot ik bij GGZ terecht kan voor goede begeleiding daarbij (aangezien ik op eigen poging in een rebound terecht kwam met hogere dosis als gevolg). Probeer dit als onderdeel van mijn proces te zien maar soms zakt de moed me in de schoenen.. Wel wat meer vertrouwen nu dat afbouwen met begeleiding lukt – helaas nog wachtlijst – maar zie ook op tegen versterking van klachten en terugval in spanning, slecht slapen, sterkere ruis. De cirkel waar ik in zat voordat ik met medicijnen begon.. Negatieve gedachten helpen natuurlijk niet en niemand kan in de toekomst kijken maar de onzekerheid en het niet weten valt soms zwaar..

  19. Hoi Robbert,

    Zoveel herkenning in jouw blog over de mentale stap die ik maar niet lijk te kunnen maken….

    Een heftige terugval heeft er nu bij mij voor gezorgd dat ik het vertrouwen in mezelf om te herstellen volledig kwijt ben.

    Ik ben een jaar geleden ziekgemeld en na 4 maanden begonnen met reïntegreren en therapie gaan volgen.
    In april kreeg ik griep, nog niet helemaal lekker hersteld toch op de geplande vakantie gegaan waarbij ik weer zeer veel angst en paniek kreeg uit angst voor terugval omdat ik merkte dat ik het me teveel was. Middels medicatie weer wat tot rust gekomen en na mijn vakantie 1 dag gewerkt, ik had er weer zin in.
    Die nacht hierop niet kunnen slapen en met een zware verkoudheid me weer ziek moeten melden, de teleurstelling zorgde voor veel stress en angst en ik voelde me uitgeput.

    Vanaf dat moment ging het alleen maar weer slechter en kon ik niet meer slapen.
    Deze terugval heeft nu zoveel angst en onrust teweeggebracht en ik ben er achter gekomen dat ik afgelopen tijd nog steeds op op wilskracht functioneerde omdat grenzen erkennen en vervolgens ook aangeven mij zoveel spanning gaf dat ik dit (soms ook ongemerkt) ben gaan vermijden.

    Nu zit ik weer thuis en het lukt me niet met de teleurstelling om te gaan, ik weet dat dit ook komt door de vermoeidheid, stress etc. Maar ik zie alles in elkaar storten en ik merk geen herstel. Ook mijn relatie staat onder zwaar weer wat heel veel angst teweeg brengt. Ik weet dat ik niet tot rust kom doordat het me maar niet lukt om de situatie te accepteren, ik kan maar niet stoppen met piekeren. Hierdoor loopt spanning nu alleen maar meer op en kreeg ik continue last van paniek en angst en nu ook depressieve klachten. Om de cirkel te doorbreken nu aan de lorazepam welke ook al minder lijkt te werk na een week (en ik heb ook veel angst voor verslaving hieraan). Ik moet een andere therapie vorm gaan doen (omdat het me niet lukt mijn patronen te doorbreken) hiervoor is een wachtlijst en over 3 weken moet ik naar de psychiater omdat het alleen maar slechter lijkt te gaan. Door de de angst, moedeloosheid en vermoeidheid en te veel focussen op me beter willen voelen kom ik niet tot rust en niets lukt meer.

    Hoe kom ik uit dit cirkeltje, hoe kan ik mijn situatie accepteren, elke dag voelt als overleven, en de moedeloosheid neemt alleen maar toe…

    1. Beste Sanne,
      Dank voor je verhaal. Het spijt me te horen dat je het zo zwaar hebt en ook zo baalt niet de benodigde stappen te kunnen zetten. Het is denk ik wel goed te realiseren dat de blogs bedoeld zijn om mensen te helpen herstellen, maar soms/regelmatig niet voldoende zijn om de benodigde mentale stappen te kunnen zetten. Dit zeker als angst een grote factor is (en klachten erg hoog zijn). Dit is vaak angst voor wat er kan gebeuren (zoals een relatiebreuk), of niet kan gebeuren (zoals herstellen). De angst kan ook door de nare eerdere ervaringen versterkt zijn geraakt (bijvoorbeeld een heftige terugval). Als therapeut probeer ik dan ter ondersteuning EMDR toe te passen. Zowel voor nare eerdere ervaringen als voor de doemscenario’s (dan heet het een Flash Forward, maar is feitelijk nog steeds EMDR). Soms kan dit wel het vertrouwen weer enigszins herstellen en de angel uit de angsten halen, waardoor je net wat meer grip over jezelf kan ervaren.
      Een andere interventie kan eventueel ook anti depressiva zijn, gericht op het verminderen van de angsten (op zich is anti-depressiva niet ‘evidence-based’ bij burn-out, maar ervaring leert dat het soms wel echt een steun in de rug kan geven tijdens het herstel, juist als je zo vast zit). Van jezelf verwachten de situatie te gaan accepteren terwijl je het zo zwaar hebt is in die zin waarschijnlijk iets teveel gevraagd momenteel. Het zal dus nog meer tijd nodig hebben, maar hopelijk krijg je over een paar weken de juiste begeleiding.
      Mijn eigen voorkeur zou zijn om eerst met technieken zoals EMDR te kijken of het beter kan gaan, eer je naar een psychiater gaat, maar als je niet kan kiezen valt er misschien wel wat voor te zeggen om toch gelijk met medicatie te beginnen?
      dat blijven gewoon hele lastige keuzes…
      heel veel sterkte in ieder geval! mocht je nog vragen hebben dan hoor ik het graag.
      vriendelijke groeten,
      Robbert

    2. Hallo Sanne,

      Ik weet niet of je dit nog leest,want je reactie hier is al 3 jaar oud.
      Maar ik voel heel erg de behoefte om hier op te reageren. Jouw verhaal is,op een paar details na, precies mijn verhaal. Wat een herkenning! Ik ben benieuwd hoe het nu met je gaat,en of je misschien nog wat advies voor mij hebt nu ik in dezelfde situatie zit als jij toen. Ondertussen wens ik je het allebeste!

  20. Beste Robbert,

    Heb je tips voor mensen zoals ik met iemand in de directe omgeving met een burn out? Diegene zit al bijna 3 jaar thuis, maar eigenlijk pas sinds een paar maanden in de eerste fase zoals jij die beschrijft, doordat er enorm onbegrip en veel gesteggel bij en met de werkgever en de bedrijfsarts was (toch moeten komen eens in de zoveel tijd waardoor er veel spanning was). Het lijkt nu echter zo hopeloos omdat het al zo lang duurt en met zoveel ups en downs gaat. Hoe kun je zo iemand nu het beste ondersteunen, in woorden en daden? En wanneer moet je je echt zorgen maken over een depressie door de uitzichtloosheid van de burn out?

    Overigens complimenten voor je blog, ook voor mensen zoals ik zonder burn out maar die er wel mee te maken hebben goed te begrijpen.

    Mvg,
    Saskia

    1. Beste Saskia,
      Dank voor je bericht en complimenten. Wat een narigheid voor jullie! Wat betreft je vraag: ik kan mij voorstellen dat hetgeen er gebeurd is nu het herstel gevoelsmatig blijft beïnvloeden. Ik denk alleen dat je als partner hier onvoldoende invloed op kan hebben. Mijn verwachting is namelijk dat je niet aan verwerkingsgerichte interventies gaat ontkomen (wat op zich helemaal niet erg is, maar ik bedoel vooral te zeggen dat je van EMDR mag verwachten dat er daarna pas herstel op gang kan komen). De depressie en angst die er nu is zal dan kunnen opknappen, is mijn verwachting en dat zal het herstel enorm ten goede komen. Ik zou jullie dus vooral willen adviseren om je partner hier zo snel mogelijk mee te laten beginnen.
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  21. Ik zit helaas al vanaf november thuis , totaal ingestort , ziekenhuis gelegen ze dachten dat ik het aan mijn hart had , alles is onderzocht blijkt niet zo te zijn , heb het gevoel dat ik op de helft zit , loop bij haptonoom , ging laatst drie weken redelijk goed , sinds afgelopen donderdag weer mis ( terugval ) die terug vallen gaan gepaard bij mij met veel misselijkheid , die nekt mij echt , mijn haptonoom zei dat waarschijnlijk ik gas geef en rem tegelijk , wrijving in mijn zenuw stelsel , soort waarschuwing van mijn lichaam de misselijkheid maar hoe kom ik daar vanaf ? wordt en moedeloos van inmiddels , weet dat ik ook betere dagen kan hebben maar dit is een drama , slik diazepam twee halfjes op een dag ook al 1 halfje tijdje gedaan maar helpt nu ook niet echt , iemand een idee hoe ik van die misselijkheid afkom heb nl geen zinvoor de zoveelste keer bij de huisarts aan te kloppen , heb al pilletjes tegen misselijkheid indien nodig probeer die niet te gebruiken mvg Danielle

    1. Hoi Danielle,
      Het spijt met te horen van je klachten. Klinkt alsof je het zwaar te pakken hebt. Een terugval (beter: klachtenopbouw? gelukkig is het doorgaans niet terug naar af, want alhoewel het heftig voelt ebt het doorgaans sneller weg) kan een reden hebben. En dat is goed om naar te kijken. Maar soms gebeurt het ook spontaan en dan valt er weinig van te leren en was het niet te voorkomen. Het is te begrijpen dat je steeds moedelozer wordt. Maar heb je al wel voldoende ondersteuning? ZIjn er nog stappen die je kan zetten in het accepteren van hulp? Qua medicatie lijkt me de ondersteuning nu ook niet optimaal (diazepam wil je ook niet te lang hoeven slikken). En wat is de reden dat je die pilletjes niet wil gebruiken tegen misselijkheid? Pas op dat je het niet teveel ‘op eigen kracht’ wilt doen, want dat is nog steeds vechten (en daar valt helaas weinig van te verwachten).
      Heel veel sterkte!

      1. Hallo Robert , ik wordt goed begeleid door mijn haptonoom die geeft mij ook psychomatische fysiotherapie , de pilletjes heb ik wel geslikt maar hielpen niet echt dan denk ik waarom slik ik ze dan , mijn huisarts helpt mij ook goed maar op dit moment weet hij het ook niet zo goed rade mij wel aan op slechtere dagen de medicatie te verhogen ( slik ook tramadol ) op betere dagen minder bv op goede dagen vergeet ik ze ook soms bijna dus in mijn opzicht een goed teken , zit ook al drie jaar in overgang kan ook combi zijn , antidepressiva heb ik geprobeerd maar werkte averechts werd er alleen maar slechter van , de dia en trama doen op goede dagen voldoende hun werk voor mij , misschien toch de andere tegen misselijk nemen idd i.p.v. denken wil niet nog meer troep in mijn lijf , als je mij zou kunnen mailen want nog andere opties voor mij zouden kunnen zijn hoor ik het graag , morgen heb ik afspraak bij internist zodat als daar niets mee is ik dat stukje kan afstrepen , het lijken wel soort van twee stappen voorruit eentje achteruit , vanwaar ik vandaan kom ben ik al stuk beterder zei huisarts alleen blijf nu beetje hangen , bedankt voor het terug reageren , mvg Danielle

  22. Hallo Robert,

    Ik heb al twee jaar last van burn-out klachten. Ik deel mee als mede eigenaar in een bedrijf. Twee jaar geleden kreeg ik advies van de dokter om rustiger aan te doen. Daar heb ik 4 maand gehoor aan gegeven. Na die vier maand veranderde mn werksituatie en was ik van de klachten af. Ik dacht, ik ben beter. Afgelopen kerst ging ik volledig onderuit en heb ik er aan toe gegeven dat ik het best te pakken heb. Ok zit inmiddels een half jaar thuis en het gaat vreselijk op en neer met mn gevoel. Ik moest van de arbo arts 5 uur per week weer werken, dat doe ik bij een ander collega bedrijf. Dat gaat ook wel goed. Bijvoorbeeld: begin april had ik de eerste 3 a 4 weken nergens last van. Sinds eind april komen er steeds weer vage klachten; vervelende klieren in mn keel, moeheid, vage hoofdpijn, slechte concentratie en de laatste week een paniekaanval. Hoort dit bij het herstel? Of ben ik nu weer te snel aan de gang? In de tussentijd ben ik veel op de fiets of de weilanden in.

    1. Beste Albert,
      Je geeft aan dat je toch opeens heel plotseling onderuit ging? soms is dit een teken dat er (ook) iets anders speelt zoals angst of dwangklachten. Dat maakt het herstel vaak ook ingewikkelder. Het is alleen heel moeilijk voor mij om iets concreets te kunnen zeggen. Daarvoor weet ik nu te weinig. Maar op zich is het herstel nooit een rechte lijn omhoog en blijven soms juist de vage klachten het langst aanhouden (alhoewel een paniekaanval doorgaans wel op ‘in het rood gaan’ duidt). Doe je nog veel op wilskracht? En heb je al professionele begeleiding? Dat kan het herstel een stuk inzichterlijker en draaglijker maken. Dus dat zou ik je dan sowieso willen adviseren.
      Sterkte met je herstel!

  23. Beste Albert,

    Vanwege burn-out ben ik bij o.a. een psycholoog terecht gekomen. Zij heeft de eerste keer EMDR toegepast, er volgen later nog meer sessies. Nu kreeg ik hierna een terugval. Vergt EMDR-therapie zoveel van je brein/energie odat je eerst weer een terugval kunt ervaren?
    Mvg Cor

    1. Beste Cor,
      Doorgaans lijkt de stelregel te zijn dat EMDR weliswaar belastend kan zijn, maar doorgaans meer oplevert dan dat het kost en dus de investering waard is.
      Er zijn echter dieptes van burn-outs. Inmiddels is het mij en een cliënte ook overkomen dat we hebben moeten concluderen dat EMDR op dit moment nog teveel is helaas, gezien de diepte van haar uitputtingsreactie (een zeer diepe en chronische uitputtingsreactie). En we nu dus naar alternatieven zoeken, ondanks de gehoopte baat van de interventie.
      Een ander punt waar ik uiteraard nu niks over kan zeggen is over hoe de EMDR is ingestoken en uitgevoerd. Het zou uiteraard kunnen dat er ook procedureels iets niet helemaal goed is gegaan. Ook zou het kunnen dat het met name het begin is/was, daar EMDR doorgaans vooral in eerste instantie het meest belastend is en minder belastend kan worden, naarmate de ergste lading er van af is. heb je het idee er ook (enige) baat bij te hebben (ervaren)? Zou het wellicht wat stapsgewijzer aangeboden kunnen worden of met andere afleiding? meer vragen dan antwoorden wellicht, maar dat is dus goed om te gaan bespreken. sterkte in ieder geval!

  24. Hoi Robert

    Zit nog steeds in de eerste fase al 4 maanden. De angst dat ik mijn baan ga verliezen en de gevolgen daarvan , zorgen iedere keer voor blijvende angst klachten en spanning krijg ik hierdoor maar niet naar beneden.Moet mij richten op positieve dingen …maar lastig.

    Heb het tips, idee dat ik.mijn ziek zijn nu in stand houden met deze pieker gedachten.

    1. Hoi Juul,
      dit is wel een concrete angst waar je in de regel met EMDR veel mee kan (zeker als de kans dat de angst uitkomt rationeel gezien niet al te groot is). Omdat je je dan niet op een herinnering richt, maar op een doemscenario wordt het dan een Flash Forward genoemd, maar is nagenoeg hetzelfde principe verder.

      andersom is het dus ook zo dat piekeren er echt bij hoort en ook weer niet het herstel volledig in een patstelling hoeven te krijgen. Want soms kan het probleem ‘niet van jezelf mogen piekeren omdat dit gevolg schade heeft’ groter zijn dan het piekeren zelf (maar niet altijd).
      net als dat iemand ook kan denken: ‘ik moet goed slapen’, terwijl je dit doorgaans ook niet kan verwachten en desondanks iedereen in de regel weet te herstellen.

  25. Beste Robbert,

    Wat een fijne blogs! Ik kijk er vaak op en haal er veel uit, ook uit je reacties op vragen van mensen. Je geeft in een eerdere reactie aan dat je vaak uitlegt dat acceptatie vaak op meerdere niveaus is en een heel proces is. Zou je daar iets meer over kunnen vertellen en uitleggen? Ik denk dat het mij zou kunnen helpen. Ik dacht dat ik het dieptepunt had gehad en mijn ziek-zijn had geaccepteerd. Maar nu ben ik nog verder terug gevallen en zit fysiek op een soort 0-punt, kan weinig prikkels verdragen en mentaal wisselt het. (En kan dus ook niet voor mijn kinderen zorgen of er voor hen zijn). Ik heb dan ook het gevoel dat mijn acceptatie nog dieper en vollediger moet gaat voordat ik de weg onhoog weer kan vinden…..

    Ik ben benieuwd, hoor graag van je, groeten

    1. Beste Elsbeth,
      dat spijt me erg om te horen, dat de bodem nog niet bereikt was (en dat je er inmiddels nog slechter aan toe bent).
      Acceptatie is belangrijk. anderzijds moet je het ook proberen te normaliseren (begrip voor hebben) dat veel heel moeilijk te accepteren is.
      Acceptatie is vooral belangrijk als je merkt dat je nu nog jezelf en je herstel in de weg zit als gevolg van te weinig begrip voor je huidige klachten.
      BIj schematherapie wordt gesproken van een bestraffende ouder en een gezonde ouder. Je kan niet van een burn-out herstellen zolang je te bestraffend bent. Anderzijds hoeft dit niet te betekenen dat je van jezelf moet gaan verwachten helemaal niet meer bestraffend te zijn (want ook dat is bestraffend). dan is het al een goede stap op het moment dat je begrip voor je bestraffende kanten op kan brengen (vanuit de gedachte dat je een gewoonte niet even uit kan zetten en verandering ook geen aan/uit knop is maar eerder met vallen en opstaan en kleine voorbeeldjes).
      Om concreet op jouw situatie in te gaan: moeten accepteren dat je er even(?) minder voor je kinderen kan zijn is natuurlijk een enorm grote en pijnlijke opgave. Andersom zou het toch zo kunnen zijn dat je er niet aan ontkomt om ze meer uit de weg te gaan tijdelijk. Echter moet dit dan wel voldoende goed geregeld kunnen worden. Maar op het moment dat je ze teveel mist, moet je er ook weer iets mee… Ik weet dus niet of dit alleen in de ‘interne’ omstandigheden zit, of te wel in de ‘acceptatie’. Het is praktisch gewoon een heel lastig en moeilijk en moeizaam punt. Hierbij is een hopelijk nog fitte partner en goede communicatie minstens net zo belangrijk als de eigen acceptatie (en alles wat in de omstandigheden goed/beter geregeld kan worden zal allicht kunnen helpen het leed te dragen/ te accepteren).
      Ik hoop in ieder geval dat je voldoende steun hebt (praktisch en geestelijk). En dat je je snel weer iets beter kan gaan voelen. Doorgaans geeft dat weer perspectief en dus vertrouwen. en vaak kan je dan ook weer net wat meer, waardoor je het zwaarste dan wel weer gehad hebt. En wellicht dat je met een psycholoog kan kijken wat je kan doen ten aanzien van een teveel aan schuldgevoelens. Zoals ik net aan iemand anders antwoordde probeer ik vaak met EMDR te kijken of er gevoelsmatig meer ruimte en compassie kan ontstaan.
      STerkte en beterschap!

    1. Beste Claire,
      BIj bore-out zou ik in eerste instantie denken aan een gebrek aan voldoening waardoor ik primair somberheidsklachten zou verwachten en geen spanning. Het kan in theorie dat iemand vervolgens erg gespannen kan raken. bijvoorbeeld vanwege de angst om af te glijden/ gek te worden, of omdat het proberen bespreken tot sociale spanningen kan leiden. Het is dus moeilijk er in grote lijn iets over te zeggen, behalve dat ik doorgaans eerder de combinatie tegen kom van ‘niet op de plek’ maar wel qua belasting in het rood. Maar omdat er zoveel verschillende redenen zijn die kunnen bijdragen aan overbelasting probeer ik mij doorgaans verre te houden van de oorzaken kant. Er is nog zoveel onduidelijkheid over de herstelkant (die minstens net zo belangrijk is wat mij betreft).
      Vriendelijke groeten,
      Robbert

  26. Complimenten voor dit fijne blog!
    Zo helder, genuanceerd, menselijk en bemoedigend ben ik ze nog niet tegengekomen, alsof je het zelf hebt meegemaakt. Zou fijn zijn als je een boek hierover zou schrijven, maar weet niet of je je hiertoe geroepen voelt? 😉

    1. Dank voor de complimenten! En ik ben er over aan het nadenken welke vorm een boek over dit onderwerp kan krijgen. Maar dat is nog wel een flinke stap en uitdaging. Zal iig jouw bericht laten zien wanneer ik een uitgever benader! 🙂

  27. Zo herkenbaar.uk ben blij al deze reacties te lezen en te herkennen dat veel van wat ik ondervind normaal is bij burnout.ik probeer nu zachte ademhalingsoefeningen te doen die ik in een ver verleden leerde tijdens yoga. dit helpt me enorm om rustig te worden.zo zie je voor elk geldt iets anders.

  28. Beste Robert,

    Erg fijn om jouw blogs zo nu en dan te lezen. Dit geeft telkens weer moed en steun.

    Ik ben zelf direct na mijn studententijd gaan ondernemen en ben nu, 12 jaar verder met de leeftijd 37, gestopt met werken vanwege een burn-out. Inmiddels is mijn organisatie groot geworden en merk ik dat ik meer plezier haalde uit het “opstarten” dan de afgelopen jaren waar ik misschien wel ongewenst tot een belangrijke directeur/eigenaar ben gegroeid. Aan de andere kant staat er nu een sterke organisatie, is een nieuw prachtig kantoor in aanbouw en ligt er een enorme potentie om – ook voor mij in een rol waarin ik minder stress zal hebben dan voorheen – stabiel door te groeien en dagelijks plezier te maken in het ondernemerschap. Ook hier kijk ik enorm naar uit alleen kan ik er nu niet aan meewerken i.v.m. mijn situatie. De onzekerheid over wanneer dit wel kan is ook lastig gezien allerlei belangen die spelen.

    Ik verwacht dat ik al enige tijd (tussen de 12-18 maanden) heb geleden aan deze burn-out maar door de bedrijfsactiviteiten was het bijna niet mogelijk om te stoppen. Ik merkte in zakelijke en privé afspraken dat ik erg nerveus was en het werkte steeds benauwder. Tot ik ook lichamelijke klachten kreeg en ben gaan praten met specialisten. Het ging simpelweg niet meer terwijl de business op papier erg goed liep.

    Ik voelde afgelopen oktober 2019 pas écht voor het eerst een moment dat ik enigszins rust kon nemen (al blijft het als ondernemer gevoelsmatig natuurlijk nooit mogelijk) gezien ik deze zomer een algemeen directeur heb aangenomen en ik onbewust al qua de afronding van projecten heb toegewerkt naar rustiger vaarwater. Helaas heeft dit te lang geduurd.

    Ik merk dat ik het moment nu ook benut om eens wat dieper naar mijzelf en mijn leven te kijken. Wie ben ik eigenlijk? Waar ben ik goed in? Wat maakt me gelukkig? En wat vind ik belangrijk?
    Dit zijn vragen waar men normaal gesproken misschien niet veel over nadenkt en ik zie het als winst om juist nu goed na te denken over deze zaken.

    Ik weet dat ik momenteel misschien niet stabiel genoeg ben om beslissingen te nemen. Maar omdat ik merk dat het vrijwel niet haalbaar is om 100% (en ik geloof zelf in rigoureus de boel omgooien) uit mijn bedrijf te stappen neig ik ook naar een algehele exit.
    Ik voel en denk dat mijn herstel door het weliswaar van afstand betrokken zijn bij mijn bedrijf langer zal duren dan als de keuze maak om te stoppen. Ik denk dat dat een verademing zal zijn en dat ik direct de rust kan vinden (stress van uit werk is er niet meer) aangezien ik 2 gezonde kindjes heb (derde op komst) een lieve vrouw en een stabiel leven. Maar ik wil ook geen verkeerde beslissingen maken waar ik spijt van krijg (al heb ik eigenlijk nooit spijt van beslissingen).

    Vaak lees ik dat burn-out ’s vaker bij werknemers ontstaan en minder bij ondernemers. Ik ben benieuwd hoe jij hier tegenaan kijkt en of je ervaring hebt met in het bijzonder ondernemers die in een zelfde soort situatie hebben gezeten.

    Grt

    Willem

    1. Beste Willem,
      dank voor je verhaal! en vervelend van je burn-out. Je vraagt naar mijn mening over of dat het vaker ontstaat bij werknemers dan bij ondernemers. Dat zal vast kloppen, daar dat ‘grote groepsgemiddelden’ betreft. Als individueel ‘geval’ heb je daar natuurlijk niet veel aan. Ik beperk me dan ook liever tot wat er bij herstel komt kijken dan dat ik probeer ‘de burn-out’ te begrijpen (de misvatting is te vaak toch dat als je maar oplost waar het is misgegaan iemand automatisch ook herstelt). Ik zie daarnaast regelmatig ondernemers en die hebben het qua herstel niet altijd even eenvoudig (vaak financiele druk die leidt tot een meer moeizaam herstel).
      Enfin, gelukkig zijn er meerdere wegen naar Rome wat betreft het herstel en welke keuze de wijste is. Ik raad mensen aan als uitgangspunt eerst niet te rigoreus te zijn. Maar goed, misschien dat het voor jou inderdaad anders is. Daarnaast klinkt het of je uberhaupt wel vertrouwen hebt dat je wel weer een weg vindt.
      In die zin staat er hopelijk dan ook minder op het spel! sterkte met je herstel iig!
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  29. Beste Robbert,

    Ik kwam net je blog tegen. Bedankt voor zoveel duidelijke info. Ik zit niet meer aan het begin van mijn burn out, maar ben inmiddels al 2,5 jaar onderweg. Soms denk ik dat het beter met me gaat, maar ik heb vanaf het begin van mijn burn out super veel last van stress/spanning/prikkels in heel mijn lichaam en dat wil er maar niet uit. Heb er ook medicijnen voor, maar die helpen maar gedeeltelijk. Soms heb ik een aantal dagen en soms een aantal weken, dat ik mij weer lekker ontspannen voelt, maar helaas als er maar iets van stress is, dan ontploft er weer een stressbom in mijn lichaam en beginnen we weer van voor af aan en krijg ik de stress weer niet uit mijn lichaam weg. Het is echt om moedeloos van te worden en ik heb al heel veel dingen geprobeerd, ook heeft 1,5 jaar therapie de stress niet uit mijn lichaam kunnen krijgen.
    Misschien heb jij nog tips of een idee hoe ik de stress uit mijn lichaam krijg? En wat zou de oorzaak kunnen zijn, dat dit al zo lang duurt?
    Gr. J.M.

    1. Hoi J.M.,
      Dank voor je bericht. Het is lastig specifiek advies te geven, maar in algemene zin zou ik vermoeden dat je nog niet voldoende ver bent met het weer opbouwen van je belasbaarheid (2e fase). Zo lang dat het geval is, is het eigenlijk niet raar dat je nog heel raakbaar bent en weinig stresstolerantie hebt (en dat er sprake is van een snelle spannings/klachtenopbouw). Je hebt immers nog geen filter kunnen opbouwen.
      De stress zou dan wel relatief steeds sneller moeten kunnen wegebben… dat is wat doorgaans wat mensen merken als ze verder in hun herstel raken.
      En in algemene zin zou het met het externe omstandigheden (geen goede trap/stappen om mee op te bouwen, of te vroeg begonnen aan proberen op te bouwen, …) of met interne omstandigheden (dus hoe je er zelf mee omgaat: teveel op wilskracht/ controle/ …). Ook kan angst om niet te herstellen maken dat het allemaal steeds verkrampter wordt.
      Hoop dat je hier iets mee kan! sterkte iig met je herstel!
      vriendelijke groet,
      Robbert

  30. Hallo Robbert,

    Ook ik zit thuis met een burn out. Net 4 weken. Bij mijn werkgever aangegeven dat ik teveel werk heb. Lijst gemaakt en dit zou besproken worden. Ik heb 2 uur lang alleen maar, onterechte, verwijten naar mijn hoofd geslingerd gekregen, wilde men mij zaken in de schoenen schuiven die mis waren gelopen waarvan ik bewijs heb dat dit helemaal niet het geval is en de opmerkingen….wij hebben niets aan mensen met een burn out en persoonlijke beslommeringen interesseren ons niets.

    Ik moet mij vandaag melden bij een, nieuwe, arbodienst waar mijn werkgever sinds 01-01-2020 een contract mee heeft. Ik had een preventieve afspraak gemaak bij de vorige en deze arboarts heeft mij 100% arbeidsongeschikt gemeld met de melding dat hij verwacht dat ik volledig hersteld zal zijn na 2-3 maanden???

    Mijn man gaat vandaag mee. Gezien de reactie van mijn werkgever kun jij je wel voorstellen dat ik weinig tot geen vertrouwen heb op een goede begeleiding vanuit de werkgever. In een telefonisch gesprek vertelde mijn leidinggevende dat ik bereikbaar moest zijn in dringende gevallen. In het rapport van de 1e arboarts staat dat voor nu alleen belangstellend contact geadviseerd is.

    Ik heb je blog gelezen en ik vrees dat ik eigenlijk al 2 jaar met een burn out rondloop…..
    Maar alle signalen genegeerd heb….

    Ik heb nu begeleiding van een haptonoom.

    Ik ben bang voor de bevindingen van de nieuwe arboarts om snel te reintergreren….

    Wat te doen?

    Gr. Yndhi

    1. Beste Yndhi,
      Het spijt me te horen van je omstandigheden. Heel duidelijk een erg agressieve werkgever. Ook raar dat je binnen 3 maanden volledig hersteld zou kunnen zijn. Dat kan wellicht bij overspannenheid, maar bij een volledige burn-out doe je het snel als je binnen 8 maanden volledig terug bent. Wellicht heb je geluk bij de nieuwe arbodienst. Helaas is de praktijk nog wel eens dat agressieve werkgevers ook selectief zijn in welke arbodienst ze in dienst nemen en dat een arbodienst dan onvoldoende durft optreden (gelukkig niet altijd het geval).
      Op het moment dat je je niet in het advies kan vinden kan je proberen je huisarts in te schakelen. Deze mag meer ‘rust’ adviseren. Evenals een psycholoog. Van een haptonoom weet ik het niet zo goed, maar zou je het even goed kunnen vragen. Daarnaast heb je het recht op een 2nd opinion bij en andere arbo arts. Doorgaans is dit wel bij dezelfde arbodienst. Dan zou je nog een UWV deskundige oordeel kunnen aanvragen.
      Als je bij een grotere organisatie werkt kan je proberen bij een andere afdeling te re-integreren. Verder is er nog het 2e spoor en evt zelfs een vaststellingsovereenkomst. Dan is juridische ondersteuning wel heel wenselijk.
      Iig is het zaak om zelf te blijven benoemen wat hun behandeling met je doet. Dus duidelijk aangeven hoeveel druk je er bij voelt en dat dit je het idee geeft dat het je herstel niet ten goede komt (in principe hoef je dit niet te doen, maar het helpt doorgaans wel).
      Hopelijk kan je hier iets mee. Het is altijd erg tragisch als mensen zo tegengewerkt worden in hun herstel (terwijl je zou verwachten dat een goede ondersteuning win/win is)…
      vriendelijke groet,
      Robbert

  31. Hallo Robbert,

    Afgelopen week heb ik me aangemeld bij een psycholoog. De huisarts heeft het een ptss genoemd. Zelf denk ik dat ik nog in fase 1 zit van mijn overspanning/burnout. Ik heb wel weer wat meer energie dan eerder, maar ook nog veel spanningsklachten, zoals druk op mijn borst en gevoel van benauwdheid. Deze klachten zijn de afgelopen weken toegenomen. Ik zie uit naar de EMDR behandelingen, maar zie er ook tegen op, omdat ik denk dat het veel heftige emoties gaat geven. Mijn vraag is: is het verstandig om in de beginfase al aan EMDR te beginnen, ook als dit veel spanning geeft? Spanning lijkt mijn herstel nu in de weg te staan. Aan de andere kant hoop ik dat de EMDR me ook wat op gaat leveren natuurlijk en dat dit mijn herstel bevorderd. Hoop dat je mijn dilemma begrijpt. Wat is jouw ervaring hiermee?

    1. Hoi Jelle,
      In de regel geldt inderdaad dat EMDR echt meer oplevert dan dat het kost. Daarnaast zou je kunnen zeggen dat de heftige emoties er met de PTSS toch al zijn en juist behandeling leidt tot verbetering/stabilisatie. Je ‘interne’ herstelomstandigheden wat betreft herstel burn-out zullen er waarschijnlijk dus mee vooruit gaan. Uiteraard zal je na een sessie heel moe zijn, maar dat valt hopelijk goed in te calculeren en op te vangen. Zoals je kan horen ben ik zelf een groot voorstander van EMDR. En misschien juist wel bij burn-out, omdat ‘omdenken’ dan nog minder lukt dan met de voornamelijk psychische klachten. Sterkte daarmee!

  32. Goedendag allen,
    Na veel info over het burn out gebeuren gelezen te hebben deze blogs en reacties tegengekomen..
    17 Dec. 2019 was bij mij de druppel, mijn lichaam wilde echt niet meer meewerken toen s’morgens de wekker ging voor het werk.
    Sinds sept gemiddeld 4 weken werken en dan een week ziek…..en weer door, tot dec het licht echt uit ging.
    Eigenlijk al lichte klachten sinds voorjaar 2019 welke vanaf Juli steeds erger werden maar ach een paracetamolletje verhelpt het wel dacht ik op dat moment.

    Ik lees hier wat verhalen over de bedrijfsarts en die hebben nog steeds niks geleerd de afgelopen jaren zo te zien.
    Afgelopen vrijdag 2e bezoek gehad bij de bedrijfsarts, daar duidelijk mijn verhaal weer doorgesproken dat het minder gaat sinds eerste bezoek 3 weken geleden en dat de poh/ggz bij de huisarts zelfs niet wil dat ik ‘koffiemomenten’ doe op het werk is het advies van de bedrijfsarts heel erg positief voor de werkgever.
    Gister via de mail het adviesrapport, zo zouden er realistische afspraken gemaakt kunnen worden over start in ‘passende’ taken mits geen blootstelling aan grote drukte en/of menigte, geen blootstelling aan veel externe prikkels, geen regelmatige onderbrekingen of verstoringen.
    Werkgever reageerde vandaag al met een whatsappje…
    Of ik volgens rooster dan elke ochtend tot 12 uur aanwezig wilde zijn met de opmerkingen; hoe ga je terug komen naar je werk, wat ga jij hier aan doen, wat kan je nog.

    Ik zit net 6 weken thuis, alleen een intake gehad bij de poh/ggz en zit nog niet eens op mijn dieptepunt voor mijn gevoel…
    Ach ja dit vergroot alleen maar de spanningen en lag vanmiddag dus ook weer voor pampus op de bank…
    Zo te lezen heb ik nog een lange weg te gaan waarbij de rust nog niet gegund is en ik eerst moet knokken om rust te kunnen krijgen…

    1. Hoi Martijn,
      dank voor je bijdrage, maar uiteraard heel spijtig te horen…! Je moet het maar treffen met je bedrijfsarts en dat lijkt in jouw geval helaas niet zo. Het is dan vaak bijna een haast magische redenering: ‘omdat opbouwen een belangrijk aspect van het herstel is moet je maar zo snel mogelijk weer opbouwen’. Veel te kort door de bocht… Het idee dat je eerst de opgebouwde spanning moet kwijt raken eer er uberhaupt iets op te bouwen valt is helaas geen gemeengoed. Daarnaast lijkt de werkgever er dus alweer een flinke schep bovenop te doen (terwijl duurzaam herstellen de echte win/win is).

      Wat te doen?
      Allereerst ben je juridisch wel verplicht het te gaan proberen. Echter mag je je ziek melden of omkeren zodra het niet gaat. Wel dien je dit goed toe te lichten dat het vanuit je klachten niet gaat (je hoeft dus zeker niet tot 12 uur te blijven als dit niet gaat en het zou ook goed zijn als je werkgever snapt waarom je dit niet eens zou moeten willen proberen op die manier).
      Verder is het waarschijnlijk raadzaam om ook om een andere bedrijfsarts te vragen. Zeker als deze echt niet tot inkeer komt na je (te vermoeden) mislukte poging van morgen (?).
      Tot slot mag ook de huisarts (net als een psycholoog) ‘rust’ adviseren aan de bedrijfsarts (om die hopelijk op andere gedachten te brengen). Met name de huisarts maakt over het algemeen meer indruk.
      Zelf ben ik altijd bereid te overleggen met een bedrijfsarts, maar als ik denk dat het toch niet aan gaat komen schrijf ik liever een briefje (uiteraard met toestemming). Een brief moet namelijk in het dossier worden opgenomen en valt in die zin moeilijker te negeren (of leidt wellicht tot consequenties mocht het allemaal niet lukken). Je hebt dus ook eigenlijk geen keus om aan je dossiervorming te denken.
      sterkte in ieder geval!

      1. Dank voor je info, we hebben net een nieuwe bedrijfsarts en ik tref het idd niet.
        Via leidinggevende aangegeven dat ik een second opinion wil en hij zou een spoedafspraak aanvragen bij de huidige bedrijfsarts…
        Helaas weigert de bedrijfsarts de spoedafspraak en de rest moet ik zelf maar via het uwv regelen…hij vindt het blijkbaar niet leuk dat iemand hem in twijfel trekt.
        Nu dus gewoon weer aan het werk om te integreren tot dat ik bij de ba langs kan op de afspraak die al stond……eind Februari en de ba het second opnionverhaal voorleggen aangezien de uwv stap een heel andere is….

  33. Zeer goede blog! Heb geen andere gelezen nog waarin zo herkenbaar geschreven wordt.

    Wilde wel een kleine hint/ tip of toevoeging doen nog omdat ik dat volgens mij nog niet gelezen heb in het verhaal of de reacties;
    Luister naar je lichaam of probeer er naar te gaan luisteren….

    1. Beste Sjoerd,
      dank voor je compliment en toevoeging! inderdaad uiterst belangrijk om zo oordeelloos mogelijk met jezelf te blijven afstemmen over wat gaat en wat niet. Dat is inderdaad de crux. ik noem dat bottom-up ipv top-down. Wat wel soms lastig is (zeker in de 1e fase) is dat er vaak nog weinig waarschuwingssignalen zijn hoe lang je iets vol kan/moet houden. Mensen merken dat het ging en dat het dan ‘opeens’ op kan zijn. Dit geeft nogal eens de vertwijfeling bij zichzelf of je wel goed genoeg in contact staat met jezelf. Ik denk dus eerder dat het inschatten lastig kan zijn op het moment zelf en dat je meer moet kijken met een aantal ‘waarnemingen’ waar je grens ongeveer zal liggen en dan proberen er net wat onder te blijven. Anderzijds moet je ook weer niet te bang worden om (net) teveel te doen. Zolang je maar niet te lang in het rood blijft zal het nooit helemaal terug naar af betekenen (maar eerder een klachtenopbouw dan echt een terugval, die doorgaans ook wel weer snel kan wegebben).

  34. Dag!

    Ik zat weer aardig in mijn herstel…kon weer meer,zag de stijgende lijn weer en toen: griep, met hoge koorts dus. De koorts is weg maar mijn hoofd en lijf kunnen niks aan. Is het griep herstel of vraagt ziekzijn veel van je lichaam (koorts vooral) dat het een terugval geeft??

    Mvg C

    1. Beste C,
      sorry voor het verlate antwoord. Daar het herstelvermogen aangetast is zal het herstel van ‘een griepje’ moeizamer kunnen zijn. Of het zelfs een hele terugval kan geven? Hopelijk niet (wellicht weet je het inmiddels zelf hoe het nu voor jou heeft uitgepakt)!
      Maar meestal is het zo dat het niet ’terug naar af’ is, maar eerder een nieuwe ‘klachtenopbouw’ ipv een terugval.
      meestal is het zo dat het ook weer ongeveer even lang kost als dat de nieuwe overbelasting (in dit geval de griep) heeft geduurd.
      Als je een week ziek bent geweest zal het zeker ook een week kunnen duren eer je er een beetje uitkomt.
      Maar er zijn ook voorbeelden dat een griepje net de druppel was… (maar goed, jij geeft aan al behoorlijk onderweg te zijn).
      sterkte met je verdere herstel!

  35. Al een jaar thuis met een vreselijke burn out echt afschuwelijk kan het niet anders omschsrijven. Alhoewel de spanning er mbv medicijnen wat vanaf is . Blijf ik zitten dubben met dat vervreemde gevoel. Wandelen em fietsen gast bijv wel. Maar een sport outfit aantrekjen en naar de sportschool voelt aan alsof ik een vreemde de sportspullen aantrek. Unheimisch te gast in mijn eigen lijf. Ggz bestempelde me eerst als depri masr moet nu toch ook concluderen dat dat het niet is. Verder doen ze maar wat. Ben behoirlijk radeloos. Ben iin een goede bui en de verveling zat ook weer wat uren gaan werken. Dat is leuk sociaal en laat me dst vervreemde gevoel vergeten. Maar wordt iedere ochtend nog met extreem dikke ogen en vochtwallen wakker. En duidelijk een ziek gezicht. Weet totaal niet meer wasr ik goed aan doe. Wanhoop!!

    1. Hoi Juul,
      spijt me te horen dat het zo’n lange weg terug is… Helaas heeft niet iedereen een gemiddeld herstel of sneller. Goed te horen dat er een aantal dingen zijn die wel lukken (wandelen, fietsen,..). Mijn advies zou zijn je hier tot te beperken en er iig geen strijd van te maken als bepaalde dingen (nog) niet gaan.
      dat je je zo radeloos kan voelen is helemaal niet gek, maar dan zou ik toch eerder aan angstklachten denken dan aan depressie (als belangrijkste klachten naast je burn-out). vaak kan/moet je hier wel iets mee in de behandeling om zo het herstel te kunnen bespoedigen. Zelf probeer ik doorgaans te kijken naar de doemscenario’s die iemand kan ervaren (bv over niet zullen herstellen) en dan probeer ik met EMDR daar ‘de angel’ uit te krijgen. Goede begeleiding over hoe je herstel vorm te geven kan uiteraard ook erg veel rust geven.
      Je bent uiteraard van harte welkom bij me, maar wellicht woon je te ver weg… Is CSR coaching iets om te overwegen?
      sterkte!

    2. Hoi! Juul,

      Ik lees je verhaal en denk “ dat kon mijn verhaal zijn” alleen ben ik inmiddels 17 maanden aan de gang. Het ging allemaal stukje bij beetje weer een beetje beter, moest wel echt m’n grenzen bewaren maar dat lukte meestal wel.
      Totdat het Coronavirus zijn intrede deed, alle 3 mijn kinderen thuis kwamen te zitten van school, ik thuis school moet gaan geven en m’n ook thuis werkt. Ik ben helemaal terug bij. De paniek en angst zijn weer terug van weg geweest en de spanning is niet te harden.
      Ik heb geen vorm van medicatie gehad al die maanden, al ik gister een paar oxazepam heb gehaald bij de huisarts.
      Ik hoop zo niet dat dit weer 17 maanden gaat duren voordat ik dit weer te boven ben, echt dan kunnen ze me weg dragen….
      Vreselijk dit!

  36. Beste Robbert,

    Bedankt voor het schrijven van deze blogs, heel herkenbaar. Ik ben nu sinds twee weken thuis met overspannen/burn-out klachten. Overigens iets waar mijn werkgever volledig achterstaat. Nu probeer ik rust te vinden en helemaal niets te doen… totdat de maatregelen van Corona kwamen. Kind kan niet naar de opvang, man is thuis aan het werk, sportscholen dicht. Heel logisch natuurlijk, maar ik heb het gevoel totaal niet tot rust te komen op deze manier. Ik probeer wel af en toe een paar uurtjes te gaan wandelen in mijn eentje, maar dat is gewoon allemaal niet genoeg. Ik ben bang dat op deze manier rust helemaal niet mogelijk is en heb eigenlijk de bedoeling over een paar maanden weer te beginnen qua werk. Heb je tips in deze bizarre periode om toch in die rustfase te komen?

    1. Beste Sanne,
      Helaas is het nu inderdaad soms extra ingewikkeld… Ik denk dat dit vooral voor mensen met kinderen zal gelden (mensen zonder kinderen hebben het wellicht juist wat rustiger onder deze omstandigheden). Het zal in jouw geval het herstel dus bemoeilijken en vertragen, maar hopelijk niet onmogelijk maken. Pas dus op dat je met je (op zich ogenschijnlijk positieve) voornemen om binnen een paar maanden aan de startstreep van re-integratie te kunnen staan, niet teveel de druk op jezelf legt en je er teveel verantwoordelijkheid voor neemt. Je hebt hier namelijk onvoldoende invloed op. Ook positieve verwachtingen kunnen bestraffend zijn in de zin dat het druk geeft en daardoor je herstel verder kan bemoeilijken (je zal nu immers immens gevoelig zijn voor druk; ook je eigen druk). het enige advies is dus dat ik je wil adviseren proberen te accepteren dat het hierdoor langer kan gaan duren, maar dat dit tegelijkertijd echt overmacht is. Hopelijk kan je hier iets mee? het zijn niet echt praktische tips alleen… Ik zag vandaag trouwens nog wel een hele leuke praktische tip langskomen: voorlees ‘uurtje’ door opa en oma via Skype of Zoom. sterkte in ieder geval!

  37. Hoi Robert,

    Ik zit momenteel 1,5 thuis met een zware burn out. Sinds afgelopen januari is het zo bergafwaarts gegaan dat ik eigenlijk een nieuwe burn out heb. De klachten uit de 1e fase ervaar allemaal weer. Het was enorm schrikken voor mij dat ik weer vergeetachtig werd etc m’n waardoor ik me nog meer stresste slecht sliep etc. Inmiddels weet ik een beetje de situatie te accepteren, alleen m’n omgeving heeft het idee dat ik een schop onder de kont nodig heb omdat ik weer totaal los ben en vrij weinig kan, de meest basale activiteiten kosten me energie. (ze helpen me ook een heleboel met praktische dingen) ik wist het zelf eerst ook niet meer wat ik moest doen (niet geaccepteerd dat ik een enorme terugslag heb) maar ik zit nu weer in de fase dst ik rust nodig heb. Die kan ik heel moeilijk vinden want geregeld steken de (goed bedoelde) discussie met op de kop en dat zorgt voor meer stress en slechte.slaap. Ik zit nu ook bij een traject via GGZ om uit huis te komen. Heb zelf om hulp gevraagd uit wanhoop maar ben ook een beetje over de streep getrokken. Maar het kost me bakken energie, ik krijg er niks van mee. Als ik thuis kom, ben ik zo gespannen als ik weet niet wat, cognitief een zeef en als ik thuis kom sta ik in het rood en kan ik de meest basale activiteiten niet uitvoeren. Ik lig zo ook niet lekker ontspannen in m’n bed en heb medicatie nodig om in slaap te komen en de volgende 2 a 3 dagen moet ik bijkomen en kan letterlijk m’n bed niet kan uitkomen. Eigenlijk heb ik een paar weken rust nodig zodat wanneer er weer een basis is, dat ik de basale activiteiten weer kan doen, iets beter slaap, ontspan etc. En dan in therapie kan via psycholoog of burn out coach. Momenteel sta ik alleen maar in de aan stand. Alleen ik durf het niet goed te vertellen omdat ik bang ben voor discussies met familie leden die denken dat ik van niks wil. Ik ben totaal niet assertief. Als ik nee zeg dan heb ik het idee dat ik hun kwets als ik nee zeg. Maar m’n lichaam is gewoon op. Thuis zitten is ook niet goed voor de psyche maar dit nu 2wken gedaan te hebben heb ik geen energie van gekregen. ’t biedt wat structuur etc dat wel. Naar de badkamer en douchen kost me al energie. Heb jij enig advies/bemoedigende woorden die ik kan overbrengen om toch te stoppen bij het GGZ en in een later stadium een hersteltraject op te pakken? GGZ is ook niet heel gericht op burn out en als ik ze m’n klachten vertel dan voel ik me niet serieus genomen..
    Alvast dank

    Voor je reactie.

    1. Beste Mohammed, allereerst excuses voor mijn late reactie. Temeer je ook echt een vraag stelt.
      Je geeft zelf al aan waar je nu vooral behoefte aan hebt, te weten rust. Helaas wordt het door het thuisfront ander geïnterpreteerd en dat is een probleem. Helemaal als ook de psycholoog hun niet op andere gedachte kan brengen.
      Ik weet natuurlijk niet wat je al geprobeerd hebt om hen proberen uit te leggen hoe het werkt en waar je behoefte aan hebt…
      Misschien een voor de hand liggend advies, maar wellicht kan je je familie vragen (een deel van) mijn blogs te lezen?
      Je kan immers niet tegen de klippen op herstellen.
      Ik maak vaker mee dat het in de GGZ helaas mis gaat door onvoldoende kennis van wat er bij lichamelijk herstel komt kijken. Dit lijkt bij jou ook het geval… Eigenlijk heb je dan geen keus om het (iig voor nu) te staken. Dit kan je meer of minder toelichten. Als je er erg tegenop ziet en er echt niks meer van verwacht zou ik het bij een mailtje laten.
      Ik snap denk ik ook niet helemaal wat je bedoelt met een traject om ‘uit huis te komen’. Bedoel je letterlijk naar buiten? Mijn idee is dat je niet te bang moet zijn om (even) je wereld heel klein te laten worden. Je merkt vanzelf wel wanneer je er weer aan kan denken. En dan dient het zich aan. Het is sowieso vooral de kunst om uit de strijd te blijven. Als dit lukt zijn mensen over het algemeen wel verbaasd hoe snel hun grenzen alweer anders liggen.
      Verder raad ik je aan je in de eerste fase vooral te richten op het proberen kwijt te raken van spanningsklachten en wat minder op zoek te gaan naar ‘energie’. Dat heeft echt pas zin op het moment dat je je in rust weer minder gespannen kan voelen.
      Ik hoop dat je hier iets mee kan? anders hoor ik het graag.
      sterkte he!

  38. Hallo Robert
    Ik ben een vriuw vann43 met een lieve veiend en 3 kids. Bijna 2 jaar geleden ging het licht uit achter het stuur. Veel therapien gevolgt ademhalingtherapie, psycholoog, psychotherapie, cognitieve therapy, om maar zo snel mogelijk weer de oude te worden. Maar het werkte eigenlijk allemaal niet omdat ik het niet accepteerde dat ik burnout ben. Na 1,5 jaar toch besloten aan de AD te gaan wat ik ook in eerste instantie niet durfde bang voor de bijwerkingen, maar ik had angstaanvallen en en durfde helemaal niet meer alleen te zijn dus nu aan de venlafaxine 37,5mg en ja bijwerkingen had ik veel. Gelukkig kon mij moeder mij elke week helpen en krabbelde ik weer wat op . Ik wad er nog niet masr ik durfde werr alleen thuis te zijn nasr de winkel en zelfs in de auto want ja dat was d ook een dingetje. concentratie was ver weg voiral in de auto, cimouter en lezen het lukte alkemasl niet. Toen kwam de corona 3 kids thuis, man gelukkig nog wel aan het werk maar geen hulp meer van moeder. Het vrasgt veel van me ook aangexienmijn man verschillende diensten draaid en het op mijn aankomt. Ik ben kapot, moe, krijg werr lichamelijke klachten, concentratie is weer ver te zoeken. Nu zit ik in de ziektewet al bijna twee jaar bij uwv en dit loopt ten einde, ik heb net een wia aangevraagd en ben benieuwd hoe xe me gaan beoordelen wat ook weer een bepaalde spanning leverd.
    Mvg Hanny

    1. Hoi Hanny,
      het spijt me erg te horen van je moeizame omstandigheden… Heb je ook psychologische begeleiding? Dit kan namelijk ook van invloed zijn op hoe je wordt beoordeeld bij/door het UWV als je psycholoog dit onderbouwt met een rapportage. Ook kan een psycholoog een briefje schrijven om te onderbouwen waarom je man zorgverlof zou kunnen/moeten aanvragen bij zijn werkgever.
      Hopelijk normaliseert de situatie na de meivakantie weer wat en hoef je niet helemaal van voor af aan te beginnen.
      Sterkte met je herstel!

  39. Hallo Robbert,

    Ik zit nu deze maand precies een jaar in mijn burn out en het gaat echt met pieken en dalen.. ik voel mij nog heel veel dagen zoooo belabberd.. geen eetlust last van de maag enzo elke keer en spanning bij mijn keel.. ik ben nog maar 22 maar dit valt mij natuurlijk heeel zwaar..
    Ik voel mij zo enorm moedeloos en hopeloos elke keer door die dagen.. ik weet het hoort erbij en ik moet het accepteren maar ik zal wel te koppig zijn. En dan komen die huilbuien af en toe nog van die hopeloosheid.. het is echt verschrikkelijk..

    Nu leea ik dus ook van anderen dat ze nog wel eens een terugval hebben en daar ben ik heel bang voor want ik wil mij abusoluut niet meer voelen zoals ik mij vorig zomer voelde.. ik stond te kokhalzen boven de wc en kon helemaal niks meer.. week lang benauwd alles gehad ik wil dat niet. Daarom ben ik heel erg bezig nu om echt stapje voor stapje dingen te doen en echt mijn grenzen in de gaten te houden (okal ga ik daar wel eens overheen haha) ik ben iemand als ik ergens mee bezig ben heb ik liever dat ik het meteen af maak dan dat ik er later weer zorgen om heb en dan roept mijn lichaam mij wel weer terug en pak ik mijn rust wel weer.

    Ik hoop echt dat her nu weer beter zal gaan en hoop echt dat ik mij lichamelijk ook weer snel beter zal voelen want als die maag en darmproblemen enzo elke keer wordt ik echt knettergek van..

    Mvg,

    Cynthia

    1. Hoi Cynthia,
      Spijt me te horen dat het zo moeizaam gaat. aan de ene kant is het goed te begrijpen dat je niet meer terug naar af wilt (en zo bang bent geworden voor terugvallen en het verkeerd te doen). Deze angst kan ook echter te groot worden en dan een probleem op zich zijn (dat helpt dan niet met het tot rust komen en de opgebouwde spanningsklachten kwijtraken). Daarom is dit vaak een aandachtspunt binnen mijn begeleiding.
      Hopelijk geldt dit voor jou ook en heb je goede begeleiding, waarbij er hier aandacht voor is.
      sterkte met je herstel!
      vr. groet,
      Robbert

  40. Dag Robbert,

    Met veel aandacht heb ik deze blog zitten lezen, eigenlijk in mijn zoektocht online naar manieren om – zoals iedereen precies – eindelijk weer de oude mezelf te kunnen zijn.

    Sinds april 2019 was ik thuis met een BO met een resem aan klachten, lichamelijk en mentaal. Na 6 maand progressief terug beginnen werken. In december wegens economische redenen ontslaan op het werk en nu in mijn opzeg tot maart 20121 die ik voorlopig thuis mag “presteren”. In 2019 wel ondersteuning gehad van een therapeut maar heb dat ondertussen achterwege gelaten.

    Op vele vlakken gaat het me ondertussen al veel beter, echter blijf ik erg last hebben van erge vermoeidheid. Het inslapen is nog steeds niet zo evident (alhoewel het meestal wel lukt als ik de slaaphygiene aanhou en ik bv een yoga nidra sessie doe). En wat ik momenteel nog het vervelendste vind is dat ik niet zolang kan socialisen – praten met mensen – nl na 1 uur krijg ik weeral klachten in de vorm van hartkloppingen.

    Ik ben zo bang om niet voldoende energie te hebben voor mezelf en m’n omgeving. En natuurlijk denk ik nu en dan ook wel of dit ooit nog betert.. k Heb ook wel een slecht werkende schildklier, en dat helpt veronderstel ik ook niet.

    M’n man is heel begripvol en steunt me, m’n schoonfamilie snapt het niet en wil me precies zsm weer up and running want ze zitten in met mijn kinderen en m’n man, fijn hè.. ze stellen pillen voor want het duurt nu toch wel erg lang.. 😉

    Moet ik misschien toch weer in begeleiding om dit te overwinnen en is medicatie een mogelijk hulpmiddel bij BO? Welke therapie zou kunnen helpen? Heeft u misschien nog andere tips voor mij?

    Heel graag zie ik uw reactie tegemoet.

    Mvg,

    Dominiek

    1. Hoi Dominiek,
      dank voor je bericht. Vervelend van je klachten en moeizame herstel. Het zou goed kunnen dat de druk vanuit je schoonfamilie toch meer effect heeft dan je nu vermoedt. ALhoewel medicatie kan helpen (maar dan vooral als je erg veel bijkomende somberheid en angst hebt) is het meestal juist de druk van dezelfde buitenwacht die (altijd) vindt dat er meer moet gebeuren. In de praktijk moet er dan vaak juist minder gebeuren en minder druk komen. Mocht dit inderdaad jouw situatie zijn dan zou ik het niet eens proberen, denk ik.
      Welke invloed je schildklier op je herstel heeft is voor mij als psycholoog niet vast te stellen. Maar zou ik zeker meermaals laten onderzoeken.
      En als behandeling kan ik mijzelf bijzonder aanbevelen!
      maar zonder gekheid: als je wilt dat ik met je meedenk dan zou dat ook in een enkel gesprek kunnen. Het is in ieder geval heel moeilijk om op basis van een geschreven reactie met duidelijke tips en verbeterpunten te komen.
      Was je vorige therapeut voldoende gespecialiseerd in burnout? de ene begeleiding is immers de andere niet…
      STerkte in ieder geval met je herstel!
      vriendelijke groet,
      Robbert

  41. Dag Robbert,

    Hoe kijk je aan tegen verveling tijdens burnout?
    Ik heb een enorme terugval na 15 maanden, de adrenaline giert weer door mijn lijf en voel me depressief en angstig…..maar ik ben uitgekleurd, uitgewandeld en zat van het thuishangen…..
    Moet ik nieuwe wegen zoeken of toch weer kleuren, hangen, wandelen om eerst weer tot rust te komen? Ik wil weer léven!
    Herkennen anderen die verveling overdag ook?

    1. Hoi Corrie,
      Spijt me te horen van je terugval. En pijnlijk om je naast het fysieke herstel ook weer mentaal op te moeten laden. Je noemt het verveling, maar het klinkt ook als een rouwproces en vooral ook de behoefte om weer normaal te kunnen zijn. Ik denk dat het wellicht niet perse zit in het ‘wat’ (nieuwe wegen zoeken) als meer in hoe je dit een plek moet zien te geven. Dat zou in behandeling wat mij betreft echt nu de focus hebben. Hopelijk hoef je het niet alleen te doen…
      IIg heel veel sterkte daarmee!

  42. Dag Robbert,

    Dankje voor je reactie. Rouw…daar heb ik nog niet aan gedacht. Dat kan wel eens waar zijn!

    Bedankt voor deze fijne blogs…een burnout is moeilijk uit te leggen …

    Ik heb nog een vraag aan je: als je een knellende band om je hoofd voelt en je voert een gesprekje en het is net of de band nog even aangetrokken wordt…is dat overprikkeling?? Téveel??
    Of moet je bij die hoofdpijn alleen al prikkelarm gaan leven om het niet nog erger te maken?

  43. Hoi Robbert

    Ik heb een vraag, ik heb ongeveer 20 jaar geleden een burn-out gehad maar
    blijf tijden houden dat ik voor m’n gevoel weer terug val. Krijg dan veel nek, schouder en hoofdpijn en ga driftig op zoek naar oplossingen i.p.v. uit te rusten.
    Nu valt me op dat als ik in deze periode naar de fysio of ostheopaat ga dat de klachten alleen maar meer worden i.p.v. minder. Ben ik dan te moe waardoor je eigenlijk weer terug moet gaan naar fase 1?

    1. Hoi Karin,
      dank voor je vraag. Er zit iets heel paradoxaals in herstellen in de zin dat te oplossings (en resultaat)gericht doorgaans contra werkt.
      Als je bedoelt dat je mogeijk meer hebt aan minder doen met teruggaan naar fase 1 dan denk ik dat dat zo is.
      Ik gebruik het kader van de schematherapie om het verschil tussen top-down proberen te herstellen (bestraffend) versus meer afgestemd of bottom-up (de gezonde ouder). Ik wil hier ook over gaan schrijven, maar dat is helaas nog niet af.
      Op zich lijkt het me trouwens niet gek dat je nog steeds klachten opbouwt op het moment dat je erg onder druk staat. Is dat dan echt een terugval of moet je het dan meer als een signaal zien om minder te gaan doen en terug te schakelen?
      sterkte iig!

  44. Robbert

    Bedankt voor je blog, ik begin nu een beetje te begrijpen in welke situatie ik zit.
    Na jarenlang onder druk te hebben gestaan omdat ik vanaf haar 15e mijn kleindochter via jeugdzorg in huis heb gehad ( zij is nu 21) met de daarbij behorende gesprekken, evaluaties, onderzoeken etc daarbij mijn soms stressvolle werk in een verpleeghuis, ben ik nu op mijn 65e gewoon even op en is al mijn energie weg.
    Ik krijg trouwens hulp van een psycholoog om 1 en ander te verwerken, ik heb zelf hulp gevraagd.
    Ik ben nu sinds 4 dagen in de ziektewet, er is alle begrip en dat geeft al een enorme rust

    1. hoi Helena,
      dank voor je input. Fijn dat je alle begrip voor jezelf kan hebben en dat je omgeving dat deelt. Klinkt ook als terecht.
      STerkte met je herstel!

      1. Bedankt voor je reactie Robbert

        Ik zit nu wel met een schuldgevoel dat ik mij ziek heb gemeld dat moet ik nog kwijt zien te raken.
        Er heerst Corona op mijn werk, het is chaos en ik zit thuis, dat zit mij niet lekker.
        Ik ga zo maar even naar buiten, thuis zitten sippen lost niets op, maar zelfs dat geeft mij een rot gevoel
        Zal er wel bij horen?

        1. Hoi Helena,
          helaas hoort schuldgevoel er wel (vaak) bij. Het kost doorgaans tijd om los te komen van het werk en het een plek te geven (soort rouw?).
          In zekere zin heb je het vaak makkelijker als je terecht (een beetje) boos op ‘hen’ kan zijn. Dat scheelt iig vaak qua schuldgevoel.
          Maar ziekte is geen keuze en de werkgever moet professioneel genoeg zijn om te snappen dat dit erbij kan horen en ook onderdeel is van de managementtaken. het helpt vaak als er (snel) een tijdelijke vervanger is. En zij moeten naar jou uitstralen dat ze het wel redden (wir schaffen das!) en niet die druk laten doorsijpelen (of soms zelf direct aangeven), want daardoor gaat het alleen maar langer duren. Het is dus ook altijd goed om stil te staan bij wat de ander mogelijk doet in je ervaren schuldgevoel (want daar moet je dan wel iets mee…). en onthoud dat als je je probeert te ontspannen door ‘leuke dingen te gaan doen’ dit echt een voorwaarde is voor je herstel en dat dit niet betekent dat je ook weer gelijk kan gaan werken. Je moet het dan juist proberen te zien dat je je herstel heel serieus neemt, waardoor je er hopelijk eerder weer bent. Hopelijk kan je hier iets mee.
          succes iig!

  45. Dag Robbert,

    Is verveling slecht tijdens burnout? Of is het depressie? Ik wil vanalles, niks lukt, alles is teveel en ik zie tegen de dag op. De hele dag spanning in hoofd en maag. Geen eetlust. Maar ik verveel me zo. Dat gehang thuis…maar alles is ook teveel.
    Het is een terugval in de burnout. Maar het voelt erg. Ook wanhoop….hoe ooit. Angst voor alles bijna. Omdat je je overal slecht voelt.
    Ik schrik in paniekaanvalletjes wakker als ik tussen de middag even probeer te slapen. Voor de nacht heb ik een medicijn. Dat werkt goed.
    Wat raad je aan? Toch eerst weer tot rust komen en dus niet op wilskracht? Of doorzetten?

  46. Hallo Robert,

    Eindelijk een blog waar men snapt wat een burn-out is.
    Maart vorig jaar ging ik onderuit met een BO in vorm van een heftige paniek aanval. 4-5 jaar lang heb ik stress geïncasseerd van toenmalige werkgevers.
    Ik heb een psycholoog traject gevolgd maar die was niet burn-out gericht/specifiek.
    Nou zit ik bij een werkgever waar ik een tijdelijk contract heb. Ik heb bij deze werkgever mooi re-integratie traject mogen doen maar zij begrijpen niet wat een terugval is. Deze heb ik eerder in januari gehad, met veel moeite overhaalt dat ik terug kon schakelen naar 3 dagen. Nu heb ik ong 4 mnd fulltime gewerkt (32u in mijn geval), maar de druk opbouw begon weer, welke druk? Krijg ik dan steeds te horen. Mijn werkgever begint het dus zat te worden, begrijpt het niet en zegt dat ik maar een dagje vrij moet nemen als ik moe ben. Nou eergisteren heb ik op de werkvloer weer een paniekaanval gehad, ik moest dus naar huis, kon nauwelijks auto rijden want ik werd steeds duizelig, voel mij weer even slecht als voorheen met alle angsten e.d. Nou krijg ik dus het gevoel dat mijn werkgever mij niet meer geloofd, want ik ben dus nu op vakantie, waar ik akkoord mee ben gegaan(domme zet ik weet het), maar ik was zwak en wilde iedereen te vriend houden. Wat kan ik nu het beste doen om hun te overtuigen dat wanneer er weer druk opbouw is, ik niet gewoon kan door-pushen, en stellingen als “schop onder mijn kont” niet werken? Ik las nl ook dat mijn eigen wilskracht een grote vijand kan zijn en dat dat waarschijnlijk icm mijn loyaliteit naar anderen, en niet te willen teleurstellen, voor deze terugval heeft gezorgd.
    Kan jij mij in het kort adviseren wat de volgende stap moet zijn? In ieder geval voel ik aan dat ik voorlopig weer thuis zit..
    Groet van John

  47. Dag Robbert,

    Ik heb sinds de Coronatijd langzaamaan last van hoofdpijn gekregen, die ik niet meer wegkrijg. Lichamelijk voel ik me best fit, maar mentaal kan ik niets aan. En ik heb dus de hele dag hoofdpijn, knellend, en soms net als de duimschroef nog even wordt aangedraaid bij de slapen. Ik ben een paar keer naar de fysio al gegaan en natuurlijk probeer ik ‘rust’ te nemen. Maar vooralsnog helpt het niet. Of ik neem niet de juiste rust…(Op bed liggen geeft piekeren, wandelen geeft prikkels, lezen op de telefoon geeft een soort rust, maar is ook inspannend)
    Zal het nu spanningshoofdpijn zijn of overprikkelingshoofdpijn??

    Vanochtend waren we even met de kinderen naar het bos, en dan al gauw lijkt het me teveel te zijn en wil ik liever terug naar huis…even later knapte het wat op, terwijl we nog in het bos waren. Is het dan een soort paniek (buiten comfortzone van thuis enz, gedachten over vanalles en of het ook teveel is) of kan mijn brein het echt niet aan?? Iedereen doet altijd alsof met buiten in de natuur rondlopen alles beter wordt?!
    Ik ben heel blij als we dan ‘eindelijk’ weer naar huis gaan.

    Hopelijk wil je hierop reageren!

    1. Beste C,
      iets is niet objectief goed of fout: de kunst is echt voor jezelf uitvinden wat wel of niet werkt en daarmee meer bottom up worden (of ervaringsgericht). Het klinkt helaas dat je het zwaar te pakken hebt. Heb je al begeleiding? dit is wel raadzaam (ook gezien je vele piekeren). Ik weet vaak ook niet waarom welke klacht op de voorgrond staat: ik probeer me te richten waar je wel invloed op hebt om zo tot herstel te kunnen komen. Dat is al lastig genoeg…
      STerkte in ieder geval!

  48. Dag Robbert,

    Ja, ik heb hulp (stressreductie en schematherapie komt nog), heb wandelcoaching gehad en inmiddels ook medicatie. Haptonoom, fysio (niet allemaal tegelijk ;))Heb je betere tips qua hulp? Hopelijk haalt het ook wat de ernst vd overprikkeling weg.
    Piekeren is een lastig probleem om op te lossen. Maar de overprikkeling is erg lastig op allerlei gebied. Niets aankunnen, vooral ook nu in de zomervakantie de kinderen thuis( 5 en 2). De constante bewegingen en geluiden, het steeds alert moeten zijn, voortdurende ruis zeg maar.
    Om te herstellen van overprikkeling is toch rust/stilte/ buitenlucht nodig, het enige wat echt helpt volgens mij. En dan proberen te bepalen of iets angst voor de angst is of angst door overprikkeling.
    Hooggevoeligheid en prikkelgevoeligheid heb ik altijd gehad, maar ik ben daar nu pas achter gekomen tijdens de burnout.

    Mvg C

  49. Hoi Robbert,
    Ik ben sinds januari in de ziektewet. Sinds maart werk ik weer korte dagen. Eerst 2 x 3 uur, nu 3 x 8 uur per week. De laatste 2 weken heb ik weer een terugslag. Zeer moe, hoofdpijn en rugpijn.
    Mijn werkgever gelooft niet dat het weer helemaal over gaat en daar maak ik mij veel zorgen om.
    Ik heb de afgelopen 3 jaar lange dagen gemaakt van 4.45 to 18.30 met veel stress op het werk. Constant zaken van anderen laten herstellen en problemen op lossen. Ook privé heb ik veel meegemaakt.
    Ik vraag mij af of ik ooit nog de oude wordt en mijn werk kan blijven doen. Maar dan normaal

    Michel

    1. Hoi Michel,
      als er sprake is van een nieuwe klachtenopbouw tijdens de re-integratie dan is er meestal iets heel aanwijsbaars (bijvoorbeeld te grote stappen of teveel op wilskracht en ‘vol gas’, of vanwege de druk van jezelf of anderen).
      Dan bewijst dit niet dat je nooit gaat herstellen (wat je werkgever dus schijnbaar denkt). Dan bewijst dit alleen dat er nu iets niet goed gaat in je herstelomstandigheden (waarvan deze druk van je werkgever een groot onderdeel en dus eigenlijk een selffulfilling prophecy is).

      Als je bedoelt dat je hoopt weer normaal belastbaar te kunnen zijn (maar dan minder absurde uren) dan lijkt mij die kans extreem hoog, mits je nu goed begeleid wordt door arbo en werkgever. Maar op zich is het ook best een interessante vraag of je ‘echt’ helemaal de oude kan worden en opnieuw een extreme belastbaarheid langdurig aan zou kunnen. ik ben iig zeker dat je normaal belastbaar moet kunnen worden en eventueel kortere tijd wel in het rood moet kunnen. Een verklaring dat je nooit meer helemaal de oude zou kunnen worden ligt er volgens mij in dat, als het goed is, je behoeften inmiddels ook zijn veranderd. Op het moment dat je heel voelbaar hebt ‘dit nooit meer te willen’ dan gaat het (om die reden alleen al) ook nooit meer zo lukken. En doorgaans is dat iets positiefs!
      sterkte in ieder geval! het lijkt mij dat je Arbo of bedrijfsarts met je werkgever moet gaan praten (of je psycholoog zo nodig).

  50. Dag Robbert,

    Ik word steeds somberder en meer last van angst, de hele dag spanning in mijn maag en vooral veel hoofdpijn.
    Ik heb al alles in mijn leven laten vallen op het gezin na, de structuur houdt me uit bed.
    Mijn man doet bijna alles. Sinds Corona heb ik echt een terugslag of ben ik van het één beland in het ander? Angsstoornis/depressie?
    Ik heb al ad’s geprobeerd, maar lijkt niet aan te slaan (3e inmiddels)
    Hoe kijk jij hier tegenaan?
    Volgens een dagschema gaan werken? Raad je dat cliënten ook aan?
    Ik ben ten einde raad…na anderhalf jaar. Ik kan weinig aan en voel de hele dag angst…overal waar ik ben voel ik angst/spanning óf overprikkeling en moet ik snel huilen…

    1. Hoi Gloria, Dat spijt me erg te horen! het komt helaas voor dat mensen ook steeds meer angstig raken. Dan is het van binnen (intern) zo onrustig dat het bijna niet uitmaakt wat je extern voor elkaar probeert te krijgen. Daarmee krijg je het althans vaak niet tot rust en dan heb je hulp nodig. Dit zou met A-D’s kunnen, maar dat is het gebied van de huisarts of (liever) een psychiater. In de praktijk geven huisartsen vaak niet hoog genoege doseringen. Want juist bij angst heb je een hogere dosering nodig dan bij depressie alleen. En verder kan je als psycholoog proberen de angsten te verminderen. Zelf heb ik het idee dat EMDR op de doemscenario’s beter werkt dan alleen cognitieve therapie. Hopelijk kan je hier iets mee? sterkte! EMDR kan tegenwoordig ook online trouwens. Ik hoor het graag.

  51. Hey Robbert,

    Bedankt voor dit blog. Ik heb een hele moeilijke tijd met het dealen met een Burnout.
    Ik had nooit verwacht dat dit mij zou gebeuren en had altijd het idee dat ik kon werken tot ik niet meer op zou staan en dat zou dan oke zijn. Dat was dus niet zo, en eigenlijk ook weer wel want je lichaam kapt er mee. Paniek,piekeren en angst(aanvallen) zijn samen met schuld en depressieve gevoelens de overheersers van mijn gemiddelde dag/nacht. En bij de psycholoog voel ik me als enige op me gemak, alsof me daar niets kan gebeuren, en dat voor iemand die een standpunt had tegen alles wat met een psycholoog te maken had.
    Het voelt elke dag alsof ik verantwoording moet afleggen naar mijn werk, de arbo of mensen om mij heen. Dat veroorzaakt veel spanning. Zeker als ik een telefoontje moet plegen omtrent het ‘herstel’ kom ik niet uit mijn worden, stotter en schud alle kanten op. Ik doe enorm mijn best dat zo goed mogelijk te laten verlopen. Erna heb ik er spierpijn en hoofdpijn van, kan ik niets meer hebben en ben ik uitgeschakeld. Dat ebt dan dagen door en ben ik vaak nog leger dan de week ervoor. Ik heb dan het gevoel alsof ik weer op 0 moet beginnen.
    Natuurlijk doe je alles, stoppen met alcohol drinken, proberen te lezen, beter te eten(als je kan eten), drukte vermijden, olietjes, theetjes en noem maar op. Maar of het werkt? Je wereld word heel klein, Ik voel me minder schuldig nu ik lees dat er anderen zijn waar het gevoelsmatig lang duurt, alsof daardoor het minder erg is dat het bij mij ook lang duurt, want hoe langer ik zit, hoe angstiger ik wordt over mijn geloofwaardigheid, alsof ik morgen weer gewoon aan mijn bureau moet zitten want anders dan zwaait er wat. Enfin, als alle prikkels mij teveel worden en geluid echt ‘pijn’ begint te doen duik ik altijd maar weer onder de douche, hopelijk op tijd voordat ik ontplof. Daar zit ik dan schuddend met mijn vingers in mijn oren, de Evides is blij met mij, maar het helpt in ieder geval een beetje.

    Maar als ik heel eerlijk ben….
    Ik ben moe, moe dat je ondanks je niets moet, je toch nog van alles moet. Soms voelt het een beetje als een eindeloze wedstrijd met alleen maar verliezers, en als er eindelijk iemand scoort, beginnen we opnieuw.

    1. Beste Seb,
      Dank voor je reactie. Wat verwoord je het mooi en duidelijk! goed te horen hoe zwaar het is. Fijn dat je je (wel) goed voelt bij je psycholoog.
      Het is inderdaad een behoorlijk groot probleem als er nog druk of onbegrip is vanuit het werk (of veel gedoe nog is). Dat is ook de taak van de bedrijfsarts of eventueel je psycholoog om hier wat in te doen. Anders kan je schuldgevoel niet kleiner worden. En herstellen onder druk is bij mijn weten ook nog nooit iemand gelukt. de hersteltijd gaat feitelijk pas in op het moment dat je daadwerkelijk rust hebt. Dan hebben mensen nog steeds het gevoel van alles te moeten (vanuit de aan-stand), maar dan kan het tenminste op gang gaan komen. En andersom: op het moment dat je ook echt weer kan ontspannen in rust dan is die eerste fase een heel eind op weg!
      sterkte in ieder geval! mocht je nog vragen hebben dan hoor ik het graag.

      1. Goedemiddag Robbert,

        Het is niet zo zeer dat werk geen begrip toont, het tegenovergestelde. Ze willen het beste voor mij. En dat maakt het ook zo moeilijk, want op dit moment weet ik niet meer wat het is en als ik dat zou weten, zou ik dat dan durven zeggen? Wat ik wel weet is dat ze op werk uiteraard bang zijn contact te verliezen of dat de drempel te hoog wordt naar het werk toe. Ik hoorde de zin “of een kopje koffie drinken….” in het vorige gesprek. Dit maakte mij zo angstig, zo in paniek dat ik die dag alleen nog voor de arts ben opgestaan. Ik ben nu 6 of 7 weken thuis, kan mijn eigen gezin momenteel niet aan hoe lief ze ook zijn en aan de andere kant van de lijn was er een gedachten waar ik daar aan tafel zat. Maar hoe zeg je nee tegen mensen die het goed bedoelen. Is dit een probleem wat meer mensen ervaren? Hoe begripvoller je collega’s, hoe schuldiger je je voelt? Hoe meer goede bedoelingen, hoe minder grenzen je durft aan te geven?
        gr. Seb

        1. Hallo Seb,

          Dat herken ik zeker en ook ik ( altijd een braafste meisje uit de klas ) kan soms moeilijk voor mijzelf opkomen. Ik geef aan en voel dat het nog allemaal te vroeg is voor ‘koffie op het werk’ maar zowel de Arbo als werkgever geven aan dat het beter is dat ivm drempel die anders te hoog wordt. Maar hoe zit het dan met mijn grenzen? Ik zit nu bijna 3 maanden thuis en het gaat eigenlijk steeds slechter ipv beter. Er is hulp in de vorm van psycholoog en mensendieck wat op zich fijn is maar nog niet voor verbetering heeft gezorgd. EMDR is besproken en gaan we ook in gang zetten maar er blijft die onrust tegenover de Arbo en werkgever. Heb het gevoel of ik mij constant moet bewijzen of moet vertellen hoe ‘erg’ het met mij is.
          Kortom herkenbaar dus!

          Mvg,
          Jet

  52. Hi , Robbert
    Sinds maart zit ik met mezelf in de knoop.
    Van de ene op andere dag kreeg ik mijn voeten niet meer vooruit , gigantisch opgefokt gevoel , alsof je stationair draait ,in de 4-de versnelling…..afgemeld , corona kwam…..maar toen we weer open mochten (optiek winkel) toch weer mee gegaan , in de flow….wel direct hulp gezocht bij de GGZ…..daarna voor 50% aan t werk , was maar nét te doen.. bedrijfsarts advies was , binnen 1 maand opbouw terug naar 100%…
    Hier kreeg ik t spaans benauwd van , en direct contact gezocht met GGZ begeleiding…
    Die vond dit een ” ambitieus plan” ik heb mijn best gedaan ,maar ben sinds 2 weken weer terug bij af……oververmoeid uit bed komen , zag de meerwaarde van mijn aanwezigheid , op de wereld niet , spanning en huilen….
    Dit is nu iets minder…begonnen met ” neuro feedback” lijkt wel wat rust te geven..begeleider van deze behandeling zegt dat ik een burn out heb , ik zei dat ik dat woord liever niet gebruik , waarop hij zei ,dat als ik niet erken , dat er iets mis is , ik ook niet beter kan worden , en dat “nee” het sleutelwoord is , om voor mezelf op te komen..maar hoe moeilijk is dat…..
    Volgende week weer afspraak met bedrijfsarts , zie er nu al tegen op…
    Je Blog is wel een houvast en herkennig
    Mvg Hetty

    1. Beste Hetty,
      Dank voor je bericht en fijn dat je houvast hebt aan de blogs. Het belangrijkste is dat de bedrijfsarts nu iig ook onderkent dat het een lichamelijke uitputtingsreactie is. Achteraf had deze terugval/verergering van je klachten je bespaard kunnen blijven… Dus dat spijt mij erg om te horen. Hopelijk is het gesprek goed gegaan met je bedrijfsarts en anders zou ik zeggen dat je behandelaar hopelijk een actievere rol kan spelen. Sterkte en mocht je nog vragen hebben dan hoor ik het graag.
      Vr. groeten,
      Robbert

  53. Heb je misschien ook advies voor een burn out bij pubers? Met de Havo stoppen gaat niet hij is bang om alles te missen en is al blijven zitten. Wij weten het even niet meer.

    1. Beste Emma,
      Dat is inderdaad een veel moeilijkere omstandigheid… (net zoals studenten het ook al moeilijker hebben dan werknemers in loondienst).
      Toch zou ik niet weten wat een alternatief is behalve eerst tot rust mogen komen en dan geleidelijk aan de belastbaarheid weer proberen op te bouwen…. Zelf zou ik denken dat er (hoe vervelend ook) toch altijd een nieuwe weg is (uiteindelijk via volwassenonderwijs toch je diploma halen?). Herstellen kost helaas altijd veel tijd (ook met behandeling).
      Heel veel sterkte in ieder geval! mocht ik nog kunnen meedenken dan hoor ik het graag.
      Vriendelijke groet,
      Robbert

  54. Beste Robbert,

    Ik ben een jaar burnout nu. Mijn klachten zijn echt extreem somatisch. De spanning is niet normaal. (Geen paniek/depressie nog niet). Maar omdat de bedrijfsarts druk blijft zetten bliiven mijn spieren maar knijpen en knijpen al maanden ik kan bijna niet meer lopen en ben compleet verzuurd.

    Niemand lijkt me te kunnen helpen en iedereen noemt de klachten psychisch maar ze hebben geen idee hoe mijn lijf voelt ik kom de trap bijna niet meer op. Ik wijt dit aan de druk vd bedrijfsartsen ook al ben ik uiteindelijk degene die de stress veroorzaakt maar dat komt.omdat ik geen veerkracht meer heb en de druk gaat er niet af. Waardoor ik nu toch de hoop begin te verliezen en gedachtes heb dat het beter is om het op te geven. Maar diep van binnen weet ik dat er hoop is.

    Mijn ouders denken aan antidepressiva maar ik kan bijna niet meer lopen van de spanning en uitputting ik kan dat er niet bij hebben ben ik bang. de druk moet eraf van buiten maar dat is haast onmogelijk met deze bedrijfsartsen.

    De meeste psychologen hebben naar mijn idee niet echt een idee hoe het werkt (heb er al 3 gehad)

  55. Dag Robert,

    Wat was dit blog een erkenning naar mij, zit sinds januari met 24 uur cortisol aanmaak, Veel adviezen gehad van ha, ed, maar het is ontzettend moeilijk uit te leggen hoe het voelt om continue aan te staan.. en begrip is er dan helaas ook weinig…

    Hier in dit blog staat precies wat ik zo ervaar, er is geen energie meer om te wandelen ed, het is idd nu tijd om te rusten, en het lichaam laten herstellen, geen geluid, geen drukte, geen beweging… Rust is alles wat ik verdraag en wil..

    Dank voor de genomen moeite dit schrijven zo duidelijk over te brengen…💝

    1. Beste Geke,
      Heel graag gedaan. Daar zijn ze voor! fijn dat je er veel aan hebt.
      mocht je nog vragen hebben of hulp nodig hebben dan hoor ik het graag.
      Vriendelijke groet,
      Robbert Houtman

  56. Beste Robbert,
    Ben heel blij dat ik je blog heb gelezen. Alles klopt precies goed een burnout beschreven.
    Ik ben herstellende van borskanker. Dit kreeg ik in 2016. In 2017 ben ik terug gegaan naar mijn werk. Eigenlijk voelde ik toen al dat het niet meer kon. Maar heb tot nu sept .2020 doorgewerkt. Werkte 32 uur dat werden er 24. Ben alleenstaand dus je moet wel.
    Begin sept. 2020 had ik een ingreep bij de kaakchirurg. Hier heb ik mijn vreselijk druk en angstig om gemaakt. Was bang zeg ik eerlijk.
    Een paar dagen erna zat ik helemaal vast zo voelde dat. Spanning op de ademhaling extreem uitgeput en helemaal niet meer kunnen slapen. Dat vind ik nog het ergste. De burnout heb ik geaccepteerd en doe precies wat jij zegt zoveel mogelijk ontspannen en niets doen. Ik word in november 64.
    Probeer steeds zelf te slapen.
    Maar lukt nog niet. Ik heb nachten opgelopen en doordat je zo moe bent breekt dat extra op. Ook voel ik me schuldig dat ik slaapmedicatie slik. Eigenlijk ben ik daar tegen.
    Zou de slaap weg blijven omdat ik toch nog te gespannen ben.
    En komt dit ook weer goed???
    Ik doe manuele therapie mindfulness. Heb 2 keer met een coach gepraat om inzicht te krijgen in mijn problemen.
    Werk momenteel niet ziektewet. En eigenlijk zou voor mij beter zijn om nooit meer te gaan.
    Ik zit in de wachtlijn voor Indigo psychologen. Ga mijn vierde week in met wachten en ben dan hopelijk aan de beurt.
    Veel psychologen hebben een wachtlijst heb er veel geprobeerd.
    Ook vraag ik me af of een haptonoom wat kan betekenen.
    Tegenwoordig heb je ook slaapbegeleiding.
    Of is het kwestie van ontspannen en niet piekeren gewoon proberen
    of de slaap terugkomt.
    Met vriendelijke groet,
    Helga van Ingen
    Maarssen

    1. Beste Helga,
      SPijt me te horen van je klachten! En slaapproblemen is eerder regel dan uitzondering helaas! het is het ergens proberen te accepteren en ondertussen hopen dat het niet ’te’ erg wordt. Waar je je aan vast kan houden is dat ‘iedereen’ ondanks de initiele slaapproblemen toch herstelt uiteindelijk. De meeste invloed heb je wellicht dus ook op het (overdag) proberen tot rust te komen.
      Vervelend voor je dat je lang moet wachten op adequate hulp. Zelf heb ik niet zo’n lange wachttijd en ben je uiteraard van harte welkom (maar goed, nu ben je (hopelijk) bijna aan de beurt). Een haptonoom kan mooi ondersteunend zijn in het minder ’topdown’ en vanuit je hoofd proberen te herstellen en meer ‘bottom-up’ of lichaams -of ervaringsgericht te worden.
      Sterkte he!
      vr. groet,
      Robbert

  57. Beste Robert, dit artikel omschrijft mijn situatie op dit moment. Ik had al deze klachten voor dat ik mijn zoon kreeg, nu is hij 6 maanden en ik heb geen hulp. Ik kan nergens rust vinden om te herstellen. Wanneer hij wakker is kan ik hem niet laten merken dat ik het echt niet meer kan, zodra hij slaapt moet ik vaak huilen omdat ik geen uitweg zie. Ik moet beter worden zodra ik weer mijn leven kan herpakken en hem beter kan verzorgen. Bvd.

    1. Hoi Lies,
      Waarschijnlijk het grootste probleem is dat je momenteel geen hulp hebt. Kan je hiervoor bij je huisarts terecht? THuiszorg kan ook op basis van ‘psychische klachten’. Zijn er evt. buren die iets kunnen of willen doen? Het is denk ik echt zo dat er iets moet veranderen eer er herstel op kan treden.
      je laatste zin geeft aan hoeveel druk er nu op je herstel staat. Uiteraard met de beste redenen, maar helaas toch veel druk…
      heel veel sterkte!

  58. Hoi Robbert, ik lees en lees en lees je blogs. Zoveel herkenbaarheid.
    Hoe denk je over depressieve gevoelens icm burn out? Het gevoel dat het allemaal zinloos is, uitzichtloos, er komt geen eind aan, wanneer kan ik weer genieten van dingen… Ik tob er enorm mee..

    1. Hoi Vej,
      Goede vraag. Dit is wat mij betreft precies een punt waar behandeling toevoegt aan alleen informatie (uit bv blogs).
      Zelf zie ik die somberheid vooral als het gevolg van angst (die bewaarheid voelt) en zet ik angstbehandeling in.
      Op het moment dat daar weer de angel uit is ervaren mensen gelijk weer wat meer perspectief (en minder somberheid).
      Ik raad je dus zeker aanvullende behandeling aan.
      Vriendelijke groet,
      Robbert

  59. Hoi Robbert,
    Dank voor je reactie. Ik denk dat dat klopt. Ten diepste ben ik bang voor alles wat er komt. En onzeker en verward. Ook qua acceptatie schort er nog wel wat aan terwijl ik wel merk dat ik tot rust kom. Dus rationeel weet ik wat ik moet doen en lukt me dat ook wel maar emotioneel blijf ik er over piekeren en me ook wel verzetten. Hoor je dit vaker, dat accepteren en al herstellen naast elkaar loopt? De grilligheid van het proces maakt me ook onzeker en bang. Word het leven ooit weer leuk?
    De huisarts vroeg zich af of antidepressiva me zou kunnen helpen terwijl de therapeut aangeeft dat ze het echt ziet als symptoom van de burn out en wil het nog even een paar weken geven. Ondertussen vind ik niks leuk, en kan ik ook weinig omdat ik zo ongelofelijk moe word van alles. Dus boekjes lezen en wat Netflix begint me enorm tegen te staan. Dat lijkt me ook geen goede spiraal toch? Waar zou angstbehandeling bij jou uit bestaan? Helaas werk je veel te ver weg, maar ik ben wel benieuwd.

  60. Eigenlijk komt het er dus op neer dat ik denk ik wel uit die hoge versnelling ben gekomen. Maar meer op wilskracht/gedwongen dan dat ik het echt werkelijk kan accepteren. Al zit daar wel een stijgende lijn in hoor. Maar ik pieker enorm over het proces en over wat me overkomt en hoe het verder moet. Ik merk dat ik ietsje minder prikkelgevoelig ben.
    Dus als ik jouw blogs zo lees, komt er een fase van belastbaarheid opbouwen aan. Alleen wanneer start dat? Als ik mezelf nu heb aangekleed en de kinderen naar school heb gebracht crash ik eerst een paar uur op de bank. Ik probeer elke dag in beweging te zijn en heb enorm gesnoeid in wat ik doe. Dus heb ik sochtends een (korte) afspraak met iemand, doe ik smiddags alleen een klein opruimtaakje en de rest van de dag rust ik uit.
    Maar qua vermoeidheid is het echt enórm bal. Bovendien zeggen mensen in de opbouw: ga dingen doen waar je energie van krijgt en die je leuk vind. Maar wat doe je als je niks leuk vind en nergens zin in hebt? Ik voel me een beetje een verwende puber… ik heb het gevoel dat die sombere gevoelens het herstel ook in de weg kunnen zitten.
    Of denk ik dat ik verder ben dan ik daadwerkelijk ben?

    1. Alles is zo herkenbaar. Leuke dingen doen als je nergens geen zin in hebt. Dit is voor mij nu al de 4-5e burn out/depressie. Veel mensen zeggen kom op je moet maar daar wordt je alleen maar gestresster van. Af en toe denk ik ik kan niet meer……. Altijd strijden tegen mezelf. Vanmorgen weer bij de dokter geweest en die zei neem nu eens rust. Maar da’s ook zo makkelijk.ik zei al ik zou het liefst heel de dag op de bank willen liggen. Hij zei dan doe je dat toch. Ik slik 3 oxazepam per dag en al zo’n 10 jaar antidepressiva. Deze had ik vorig jaar afgebouwd maar niet slim dus. Nu weer omhoog gezet. Ik wordt voornamelijk gefrustreerd aan mensen die zeggen kom op ga door….. Terwijl dit echt niet gaat.
      Wie wil er mee over praten???? Bij de psycholoog die bij de dokter zit kan ik eens in de 3 weken terecht.

  61. Hoi Imke,
    Jammer van je terugval. Een terugval heeft allereerst met belastbaarheid te maken wat je vooral als iets lichameijks kan zien. Het hangt een beetje van waar je zit in je herstel, maar doorgaans lijkt het zo te zijn dat als je een dag iets teveel hebt gedaan je hier ook ongeveer een dag van moet bijkomen. Ben je (terugkijkend) een week over je grenzen gegaan dan zal het ook wel echt een week kunnen duren.
    Punt is alleen dat een terugval niet alleen ‘objectief’ is, maar ook ‘subjectief’. Op het moment dat jij (of je omgeving?) erg schrikt van je terugval en je een grotere emotionele reactie hebt (en banger wordt niet te herstellen) dan zal de terugval groter zijn en langer kunnen duren. Soms schieten mensen dan weer helemaal in hun hoofd en in piekermodus. Het is doorgaans dus angst wat een terugval erg kan versterken (overigens maken mensen dan vaak de denkfout dat het alleen met iets objectiefs te maken zou hebben). Mensen die wat slordiger zijn maar ook stoicijnser hebben het makkelijker dan mensen die erg verkrampen. Om nu een gerichter antwoord te geven op jouw vraag: ik zou sowieso oppassen met ‘veel’ wandelen. De nadruk lijkt dan erg op het resultaat te liggen, terwijl je moet proberen te wandelen wat prettig is en proberen energie over te houden. Gezien je persoonlijkheid zou ik langer opbouwen met simpele taken langs de zijlijn, omdat je dan beter kan monitoren hoe je lichaam zich houdt, dan als je meer opgaat in je taken (van je eigen functie).
    Een terugval is altijd jammer, maar je wordt er ook weer wijzer van en je kan daarna gewoon een andere aanvliegroute bepalen (die zeker beter zal gaan). Geen reden voor je werkgever om te paniekeren. Daarnaast is het natuurlijk ook een beetje raar om je herstel al ‘bijna af’ te verklaren als je pas net aan het opbouwen bent begonnen. Dan luistert het allemaal nog erg nauw en een re-integratie op geleide van herstel duurt toch wel 4 tot 6 maanden.
    Dus hopelijk stelt het je gerust dat het anders kan/moet en dat het dan wel gaat kunnen lukken. En hopelijk kan je hier eerdaags aan beginnen (op geleide van herstel). Succes!

  62. Prachtige blogs, dank je wel voor alle duidelijkheid! Sinds eind juni plots nare lichamelijke klachten, heel eng, veel paniek gehad, gevoel dat ik hormonaal totaal uit balans was en dat er continu leeuwen op mijn oprit zaten droomde ik in de nachten die juist vol stress voelden. Nu weet ik dat de lichamelijke klachten horen bij teveel en te lang van alles. Ben nu ruim 4 maanden verder en sinds 2 weken niet meer bang en accepteer het, hetgeen ervoor zorgt dat ik af en toe weer een beetje blij ben, zo fijn, naast het niet meer angstig zijn. Lichamelijke klachten zie ik nu als een teken om te voelen dat het wat rustiger mag. Ik kan nog wel samen met mijn man voor onze kinderen zorgen en het huishouden, geen extra klussen, en wandel elke dag een stukje. De nachten zijn nog stress vol maar ik voel dat het hoofd wat tot rust begint te komen. Heel fijn de uitleg, bij huisarts enkel te horen dat de stress maar onder controle moest komen, handig met 2 jonge kinderen met ASS en onverwerkte trauma’s. Ik voel dat ik hier beter en veel liefdevoller voor mezelf doorheen zal komen. Begripvolle werkgever en collega’s, ik zal mijn tijd nemen en vanuit de bottom opbouwen… dank dank!!

    1. beste Ken,
      dank voor je bericht en goed te horen dat je ondanks je meer moeizame herstelomstandigheden zelf mooie stappen hebt kunnen zetten!
      SUcces hiermee! fijn dat de blogs je de goede richting op gestuurd hebben.
      hartelijke groet,
      Robbert

  63. Beste Robbert,
    Ik heb sinds 7 weken een lichamelijke burnout. Het cognitieve stuk ging met een paar weken al beter, en ikkm kan alweer een paar uurtjes per week achter de computer werken, zonder fouten te maken.
    Maar lichamelijk kan ik bijna niets. Ik hebmijn lichaam denk ik, vanwege fibromyalchie, de laatste jaren lichamelijk uitgeput met lichamelijk werk (naast mijn computerwerk), en van het ene op het andere moment was ik zo duizelig en moe dat ik bijna niet meer kon lopen. De duizeligheid ging na 2 weken beter. Maar nu, na 7 weken, kan ik nog steeds niet normaal een stukje van 10 minuten lopen. Ik word dan benauwd, slap, heel erg vermoeid.
    Ik maak me hier zorgen over. Ik kan namelijk nergens vinden op internet dat mensen met burnout niet kunnen wandelen. Volgens de vragenlijst van de huisarts ben ik trouwens eerder overbelast, vanwege de matige cognitieve klachten en omdat ik me ook niet depressief voel. Maar juist daardoor vind ik het nog enger dat ik er lichamelijk zo slecht aan toe ben.

    Naast die uitputting heb ik ook veel spanning op bijn borst, last van mijn longen, hartkloppingen en hartoverslag.

    Kom jij vaker mensen tegen met mijn klachten? Die dus amper 10 minuten kunnen wandelen of 1 raam kunnen lappen?

    1. Hoi Marije,
      Vervelend van je klachten! ja, niet iedereen heeft helemaal hetzelfde beeld. Juist het cognitieve blijft soms verbazingwekkend overeind. Misschien dat jij hierdoor overschat wordt (of je burn-out onderschat). Maar qua vermoeidheid kan het zeker heel extreem zijn. Soms is de dag al te lang, zelfs als je niks doet. Of gaan mensen na het ontbijt alweer terug in bed.
      Naarmate je je meer zorgen gaat maken hoe meer je ook daar ondersteuning in behoeft. Want ook die zorgen kunnen het herstel onder druk zetten en die krijg je soms maar moeilijk tot rust.
      Maar gek is het dus zeker niet. Blijf je ongerust dan zou ik zeker meer hulp gaan zoeken.
      STerkte iig!
      Vr. groet,
      Robbert Houtman

  64. Hoi Robbert,

    4 jaar geleden heb ik een zware burn out gehad. Had constant last van benauwdheid (druk op de borst) Piekeren, rusteloosheid. Nu 4 jaar later gaat het nog steeds heel slecht. Ik heb wel hulp en als het dan een paar dagen wat beter gaat, gaat het vervolgens weer heel slecht. Ik merk dat ik daarbij ook last heb van depressieve gevoelens ook omdat ik het idee heb gekregen dat ik er niet meer uit kom. Heb namelijk al zo ontzettend veel geprobeerd (psychologen, ademtherapie, fysio, trajecten op het werk, mindfullness, yoga) Als ik complete rust neem gaat het ook heel slecht omdat ik dan juist voel hoe slecht het met me gaat. Heb je enis idee hoe het kan dat ik maar niet herstel en heb je misschien tips voor me hoe ik op de juiste weg kom? Ben namelijk heel onzeker geworden door dit alles. Nooit gedacht dat dit me zou overkomen.

    Groetjes,

    1. Beste Jenny,
      Vervelend dat het allemaal zo moeizaam gaat! vaak maakt het maar door tikken van de tijd de druk op jezelf en je herstel alleen maar groter.
      En ook daar kan de rek er dan uit gaan. Het is dus niet gek dat je dan gevoelens van onzekerheid, wanhoop en moedeloosheid opbouwt. Alleen zitten die het herstel ergens ook weer in de weg.
      Zelf probeer ik dit soort gevoelens doorgaans met EMDR tot rust te brengen. Heb je dat al geprobeerd met je behandelaar? dat zou uiteraard ook bij/met mij kunnen.
      sterkte iig!
      vriendelijke groet,
      Robbert

    2. Hoi Jenny (en robbert), heb jij ook last van benauwdheid qua dat je longen geïrriteerd voelen en je hart soort van moe voelt?
      Ik zit nu 4 maanden in mijn burnout, maar conditioneel wordt het maar niet beter. het gevoel dat mijn hart en longen uitgeput zijn, wordt maar niet minder.
      Als ik wat was opraap vd grond, doen mijn longen al zeer en voel ik me alsof ik een km heb gesprint.

      Robbert, komt dit vaker voor na 4 maanden rust/korte stukjes licht bewegen per dag?

      Ik zit inmiddels bij psychosomatische fysio en volg een online burnout traject.

      Groetjes Marije

  65. Beste,

    Ik lees heel wat verhalen hier waar ik mijzelf ook in kan vinden, helaas.
    Ik vraag me zelf af waar dit vandaan kan komen en wat de oorzaak zou kunnen zijn ?
    Ik had vroeger weleens een paniekaanval maar dat was het.
    Nu had ik 5 maanden geleden onderweg in de auto een in mijn ogen een plotselinge mega paniekaanval.
    Ik wist niet wat er gebeurde en was meteen van het padje af en miest nig een heel stuk rijden om thuis te komen.
    Sindsdien heb ik ze regelmatig helaas.
    Het lichaam heeft gesproken…. tot hier en niet verder….
    Nu heb ik wel gedachtes van waarom ik .. ik wil gewoon leuke , gezellige, spontane dingen gaan doen zoals ff weg , wat eten ergens etc etc …maar nee hoor dan komt er geen beweging in …ik zelf word er gek van … ik heb verder alles wat ik mij kan wensen dus daar ligt het niet aan …
    Maar het moe zijn geen fut geen zin, paniek, moedeloos zijn, sip zijn , etc … daar word je idd moe en gek van.
    Zrlf zeg ik van komop nou hupsakee maar dan komt er weer niks van … dus wat zou men nou moeten doen zodat dit verdwijnt..

    Of heb jij nog tijd robert ?

    1. Beste Ed,
      dank voor je bericht. Je kan dit soort klachten in de regel niet met ‘je hoofd’ oplossen.
      Uiteraard ben je van harte welkom in het nieuwe jaar. Voor verzekerde zorg is een verwijsbrief nodig.
      Het beste stuur je een bericht via het contactformulier.
      Sterkte iig!
      vr. groet,
      Robbert

  66. Beste Robbert,
    Ben blij deze blog, podcasts en een artikel gevonden te hebben van een journalist (luister podcasts). Wat een zoektocht op internet… Door langdurige stress ben ik burn-out. Deze stress duurde anderhalf jaar. Daarna zag ik verbetering in de situatie en kwam ik in rustig vaarwater. Alles leek goed te gaan en ik had alles onder controle. Ik was blij. Begon met een leuke nieuwe baan. Toen kreeg ik onverklaarbare huilbuien, nog nooit zoveel en zo lang gehuild. Huilde zelden eigenlijk… Hiernaast concentratie en geheugenproblemen. Ik kon me niet concentreren op het werk en begon heel erg aan mezelf te twijfelen. Had het gevoel dat ik mezelf niet meer kende. Na een maand thuis merk ik dat de huilbuien verdwijnen.
    Erg frustrerend deze periode van niet meer kunnen. Soms heb ik een goede dag en houd ik mezelf voor de gek dat ik weer de oude ben. Vervolgens heb ik dan weer dagen nodig om bij te komen.
    It is very lonely in burn-out land dus je blog geeft me weer een beetje hoop. Ga blog 2 en de vele reakties rustig doornemen. Veel info opnemen is lastig, deze reaktie opschrijven ook.
    Acceptatie is het moeilijkst. Deze blog vond ik toen ik uit frustratie ‘acceptatie burn-out’ googelde. Toen ik een gesprek had met mijn begeleider had ik zoiets van: ‘Ok, ik begrijp het! Ik accepteer het! Op naar fase 2!’ Ik zit duidelijk dus nog in de eerste fase… Dat het herstel zoveel tijd inneemt is moeilijk voor mezelf (en mensen in mijn omgeving). Heb soms het gevoel dat het gaat en ik een paar treden omhoog ben geklommen en vervolgens naar beneden wordt geschopt om weer opnieuw te beginnen. Ik hoop dat ik na blog 2 stabiel naar boven klim.
    Dank voor de blogs.

    1. Hoi Sunny,
      dank voor je reactie. Het is inderdaad een langdurig, grillig en vaak eenzaam proces.
      Daarom is het extra moeilijk als je ook nog zelf het wiel moet uitvinden.
      Het gaat er om dat je eerst voldoende uit de stress wilt proberen te komen, maar dat je dan ook je belastbaarheid heel gelijkmatig gaat opbouwen (op geleide van herstel). Maar het gaat er natuurlijk ook om hoe je er onder bent. In mijn behandelingen probeer ik vooral alle emoties die daarbij horen en vrijkomen weer te kanaliseren (door ze er juist ook wel te laten zijn uiteraard).
      Sterkte met je herstel!

    1. Hoi xxx,
      bij een depressie is er in de regel geen sprake van een uitputtingsreactie en is de hoofdklacht een voortdurend vlak en/of somber gevoel.
      Bij een burn-out is veel, waaronder de stemming, veel meer grillig. Somberheidsklachten bij een burn-out komen zeker wel voor.
      Vaak als iemand bang is om niet te herstellen (en eigenlijk gelooft niet meer te gaan herstellen). Dat behandel ik overigens als angst en niet als depressie. En soms ook bij een meer langdurige burn-out: dat mensen het zo zat zijn zo weinig nog te kunnen.
      Een depressie kan verschillende oorzaken hebben (meer causaal, biologisch, trauma, of zelfbeeld gerelateerd). Bij een burn-out is er natuurlijk altijd sprake van chronische overbelasting en van een langdurige overspannenheid die dan is overgegaan in een totale uitputtingsreactie (een depressie heeft een veelheid aan redenen die ook net een wat andere aanpak behoeven)
      Een heel belangrijk verschil zit in de behandelrationale. Bij een depressie is het hoofd idee van de CGT dat je toch niet meer kan genieten en daarom ook niks meer doet (en hiermee de somberheid in stand houdt). Dus dan is het devies om, ondanks dat je nog niet kan genieten, toch je activiteiten niveau op wilskracht probeert op te bouwen (activering). Bij een burn-out moet uiteindelijk ook een opbouw plaatsvinden (om je belastbaarheid, stresstolerantie en cognitieve vermogens weer op te bouwen), maar daar wil je pas aan beginnen als de ergste spanningsklachten zijn weggetrokken. En die trekken alleen weg door rust te nemen en jezelf niet onder druk te zetten. Op wilskracht proberen te herstellen verhoudt zich niet goed met tot rust komen. Activering is in de regel contraproductief. Daarnaast moet de opbouw ook veel meer stapsgewijs en op geleide van herstel plaatsvinden (een soort revalidatie, zo je wil).

      Dit lijken mij zo wel de belangrijkste verschillen. er is ook veel overlap. Deze overlap maakt ook dat mensen (waaronder onderzoekers) soms een soortgelijke aanpak vermoeden (of gewoon het verschil onvoldoende begrijpen). Dat is dus niet wenselijk/ constructief, wat mij betreft.
      Hopelijk is dit exact genoeg voor je. Er valt uiteraard altijd wel meer of minder te zeggen.

  67. Beste Robbert,

    Wat een interessante blog! Ik zal mijn situatie uitleggen! In 2019 december kreeg de eerste signale(paniek, enorm angst, piekeren, etc) bij de huisarts geweest en die vertelde mij dat ik rustig aan moest doen, maar ik wist niet precies wat hij bedoelde met rustig aan.. ik dacht ik moet meer uitrusten maar dat lukte me niet. Ik kon niet slapen en geen rust vinden… op werk had ik het druk en ik zat continu met dat zenuwachtig gevoel in mijn keel en buik , een sort angst.. tot ik in Juli helemaal crashte. Ik heb CGT gedaan met een psycholoog online, osteopaat bezocht , etc en die heeft beetje geholpen.Ik moet wel eerlijk vertellen dat ik naast mijn werk ook een thuis studie hbo opleiding volgde die heel erg veel stress leverde … al met al , met heel veel vallen en opstaan ben was ik weer begonnen met re-integratie in oct 2021 naar zoveel mislukte pogingen en dat ging rustig aan de goede kant op tot ik in jan 2022 een pneumonie kreeg met veel vocht in de longvliezen. Dat was heel heftig en zorgde dat ik me weer slechte voelde.. vanaf 2020sep was ik begonnen met AD om de angst beetje te dempen maar dat heeft lang geduurd om te helpen…
    Anyway…In maart 2022 terug naar mijn werk met ups en downs en het leek de goede kant op te gaan …ik heb de hele seizoen doorgewerkt en in juni begon ik de AD af te bouwen want ik dacht ik ben goed… ik ging zelfs veel sporten lekker trainen in de gym maar achteraf ik denk dat het te veel was.
    In august begonnen mijn klachten terug te komen(huilen, angst, onrust, prikkelbaarheid,schrikken als mijn hond ging blaffen)…ook tijdens mijn vakantie op een cruise (waar het heel druk was me mensen)kreeg ik enorm veel angst en voelde me zo overprikkeld bijv in de restaurant kon niet eens de geluid van de glazen horen want dat gaf me gelijk paniek en onrust.. dus bij terug in nl moest ik me gelijk weer ziekmelden want ik kon niks meer….ik ging huilen en angstig bij mijn HA en die zei dat ik gelijk met de AD moet beginnen plus ik ga nu praten bij de Praktijkondersteuner.
    Ik heb een gevoel van wanhoop dat dit nooit meer goed komt …zonder enige uitzicht ..
    Op sommige dagen lijkt dat het goed gaat en dan wat word terug getrokken op je plek ..
    Ik hoop dat dit ooit helemaal weggaat en dat ik me weer lekker voel.

    1. Hoi Elena,
      Balen dat de klachten weer terug zijn! het klinkt als de combinatie van uitputting/overbelasting en angst. het moedeloze en wanhopige gevoel is feitelijk ook als angst te zien (en ook zo te behandelen) en maakt het vaak weer moeilijker om tot rust te komen.
      Hopelijk gaat de AD je weer goed helpen. En anders raad ik je aan gerichte angstbehandeling aan te gaan. Dat zou uiteraard evt ook bij mij kunnen. sterkte iig!
      vr. groet,
      Robbert Houtman

  68. Beste Robbert,
    Fijn om in de wirwar van soms tegenstrijdige verhalen en adviezen op internet, deze blogs te lezen. Duidelijk en op veel punten heel herkenbaar! Ik pak ze er regelmatig weer even bij als ik het allemaal even niet meer weet.
    Er is bij mij na een periode met extreem veel stressgevoelens en de bijbehorende spanningsklachten inmiddels grotendeels rust gekomen. Ik kan genieten van dingen, al is er nog wel heel erg veel behoefte aan rust en stilte. De belastbaarheid lijkt lichamelijk al wel een beetje op gang te zijn gekomen, maar in mijn hoofd is het snel teveel (bv de kids om me heen lukt wel een poosje, maar dan moet ik wel weer tijdig rust pakken, oftewel afzonderen). Wat op dit moment heel lastig is, is dat ik al sinds het begin van de burnout erg slecht slaap ’s nachts. In het begin kon ik dat verklaren door te bedenken dat ik in de hoge versnelling zat, maar nu begrijp ik niet waarom het nu nog steeds zo is. Inslapen gaat goed (wel met medicatie overigens, nl Mirtazapine), maar na een paar uur word ik wakker en de rest van de nacht slaap ik soms nog wel, maar altijd met veel wakkere momenten ertussen en soms zelfs helemaal wakker-zijn. Ik ben iemand die altijd veel slaap nodig heeft gehad. Ik vraag me nu af, zit ik nu nog in de fase van tot rust moeten komen? Is er onbewust nog teveel stress aanwezig? Ik weet niet goed wat ik nog meer zou kunnen doen, aangezien ik zo goed als alle verplichtingen uit handen heb gegeven, veel wandel en ontspannende dingen probeer te doen waarvan ik rust ervaar en inmiddels ook wel het idee heb dat dit de laatste paar weken ook rust en ontspanning geeft.
    Ik hoop dat je me wat duidelijkheid kunt geven. Alvast bedankt!

    1. Beste GA,
      Fijn dat je herstel goed op gang begint te komen. Zoals je het beschrijft klinkt het alsof werkhervatting/ opbouw belastbaarheid in beeld begint te komen. Behalve dat de slaap achterblijft. Nu is je vraag hoe ‘zorgelijk’ dat is.
      Het klopt dat meestal de slaap al meer normaliseert naarmate de rust weer wederkeert. Andersom is alleen niet perse waar: dat het ook altijd het geval moet zijn. Een burn-out blijft een rare verzameling klachten die kan verspringen of per persoon weer net wat anders is. weer andersom kan er natuurlijk wel een reden zijn: is het slapen meer beladen geworden en zit er meer emotionele druk op? zou het met leeftijd en ook hormonale schommelingen te maken kunnen hebben? Dat zijn dan dingen om naar te kijken.
      Sterkte iig!

      Zou het kunnen dat het slechte slapen ook met hormonen te maken heeft?

  69. Dag Robert,

    Ik zit al lang thuis met burnout. November vorig jaar ben ik gestopt met AD, heel rustig io met de huisarts. Het ging aardig goed toen.
    December was een drukke maand, en de week voor kerst was ik 4 dagen alleen met de kinderen, tweede kerstdag kreeg ik een paniekaanval, de kerstvakantie wad te druk…doorzetten, toen allevier griep met hele nachten bedden verschonen enz. Toen was de koek weer op. Kon niks meer. Meteen en gedwongen natuurlijk door alle klachten rust genomen.
    Nu ben ik veelal gespannen wat me nogal somber maakt, soms paniek soms voel ik ineens twee uurtjes ontspanning. Heel wisselend per dag. Geen pijl op te trekken.
    Maar die spanning, wat moet ik ermee, rust blijven nemen? Van de spanning krijg ik sombere gedachten en word ik heel prikkelbaar en ben ik bang dat het nooit meer overgaat. Ik wil vanalles, maar een beetje kleuren en een wandelingetje is nu mijn dagtaak.
    Zou je hier op willen reageren?

    Bvd

  70. Hallo,

    Na 10 weken voel ik nog heelveel spanning de hele dag. Waarom? Ik heb geen stress, alhoewel wel vh feit dat ik weinig kan, maar verder neem ik rust. Ik word er wanhopig van.

    Mvg, Corrie

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

1711658652