$referrer_host = www.google.com. Mind the mindset: hoe te herstellen van een burn-out (blog 3) - Isamu Psychologen Ga naar hoofdinhoud
mindset herstellen burn-out

Mind the mindset: hoe te herstellen van een burn-out (blog 3)

Het lichaam herstelt vanzelf van een burn-out, mits je het niet teveel in de weg zit.

Toch is dit makkelijker beweerd dan gepraktiseerd. Op het moment van omvallen wil je namelijk niks liever dan jezelf weer afstoffen en weer doorgaan. Allerlei heftige emoties, zoals angst, boosheid en frustratie, gevoelens van falen en schuldgevoelens vuren je aan om jezelf weer te herpakken. Maar desondanks start er niks meer. Je pijnigt je hersens nog verder over wat er aan de hand is. Waarom lukken de dingen opeens niet meer die tot voor kort nog (net) gingen? En het kan toch niet zo zijn dat jij-die-altijd-maar-weer-door-weet-te-gaan nu opeens verzaakt? En is er niet veel meer aan de hand? Dat het hart zo tekeer gaat is toch echt niet gezond… En je hersenen zijn net pap. Je bent toch niet vroegtijdig aan het dementeren? Je laat het er toch niet bij zitten he? Opgeven is nooit een optie geweest…!

Bovenstaande zal voor veel mensen die een burn-out hebben meegemaakt herkenbaar overkomen als interne dialoog. En bovenstaande geeft al een aardig voorzetje waarom het toch zo machtig moeilijk is om daadwerkelijk die rust te gaan pakken die nodig is voor herstel. Daarnaast is het zo dat je op het moment van omvallen doorgaans in zo’n hoge versnelling zit, qua lichamelijk spanningsniveau, dat het godgans onmogelijk lijkt om eens even lekker stil te gaan vallen en laat staan te gaan ontspannen.

Zolang je het idee hebt nog met je oude en normale ‘zelf’ vandoen te hebben (diegene die nog luisterde naar je bevelen en stug door buffelde) zal de frustratie en de wanhoop alleen maar verder toenemen. Je stelt jezelf immers voortdurend nog teleur, ondanks dat het kwaad eigenlijk al geschied is. Om deze reden kan je jezelf en je herstel geen grotere dienst bewijzen dan op te houden te vechten en jezelf vooral tot patiënt te verklaren en te erkennen dat er sprake is van een lichamelijke uitputtingsreactie. Een uitputtingsreactie met de vreemdste verschijnselen. Een uitputtingsreactie die tijd nodig heeft.

Zonder de juiste mind-set is herstellen van burn-out heel lastig

De meeste mensen in een burn-out zijn voortdurend bezig met hun klachten en wat ze niet meer kunnen. Gedachten als: ‘maar normaal doe ik dat toch eventjes; waarom lukt mij dat nu niet meer..?’ geven aan dat mensen eigenlijk nog niet goed doorhebben of accepteren dat ze burn-out zijn en dat ze nog steeds niet echt beseffen dat ze hun verwachtingen aan zichzelf moeten gaan bijstellen. Dit is een proces, maar hoe eerder deze mindset er is, hoe eerder de feitelijke hersteltijd eigenlijk pas in gaat. Want zo erg is het: op het moment dat je blijft knokken en in het rood blijft gaan met veel frustratie tot gevolg, is het zeer moeilijk voor je lichaam om te gaan herstellen. Dit ondanks dat de ‘externe omstandigheden voor herstel’ (zie blog 2 in deze serie) er mogelijk al wel zijn.

Belangrijk is om echt te gaan beseffen en erkennen dat je in een burn-out zit. Daarnaast is het handig om te weten wat allemaal ‘normaal’ is in een burn-out. Het is namelijk heel confronterend om te merken in hoeveel gaten en hoeken en verschillende verschijningsvormen je de burn-out wel niet tegenkomt. Een burn-out is echt extreem ontregelend. Maar op het moment dat je bijvoorbeeld blijft twijfelen of er toch niet ‘meer’ aan de hand is, is er ook altijd de twijfel of je wel echt burn-out bent. Een lichamelijk onderzoek is dus doorgaans zeer wenselijk!

Op het moment dat iemand zegt: ‘waarom ben ik vandaag nou zo moe, ik heb vandaag toch nog niks gedaan?’ is hij of zij eigenlijk nog in de ontkenningsfase of on(voldoende) wetend. Je bent moe omdat het opgebouwde vermoeidheid is en opgebouwde spanning. En in een burn-out hebben je klachten vaak geen signaalwaarde meer. Het systeem is op hol en je kan op elk moment een piek krijgen in je (stress)klachten, ook als je zogenaamd alles goed doet. Ook dit is helaas normaal. In deze fase heeft het daarom geen zin om energie te steken in het beter leren (h)erkennen van je grenzen: deze grenzen zijn namelijk nog op hol en zeer wisselvallig! Het is dus onmogelijk om een soort controle te herpakken. Deze moet zich gedurende je herstel vanzelf weer aandienen; dat is niet iets wat je top-down (of op wilskracht) voor elkaar kunt krijgen. Wel is het zaak om verstandig met je beperkte en wisselende energie proberen om te gaan. Maar elke keer dat je een piekmoment in je klachten ervaart is het dus heel belangrijk om te kunnen denken: ‘het zal er wel weer bij horen…’. Uiteraard kan oplopende spanning wel een duidelijke externe of interne oorzaak hebben (aangezien je ook zeer raakbaar bent en geen buffer of schil meer hebt).  Maar het is vooral belangrijk om op de momenten dat het geen oorzaak heeft hier ook niet naar te blijven zoeken, als in: ‘wat heb ik nu toch fout gedaan…?’.

Verder is het qua mindset heel belangrijk dat het ‘moeten’ overboord mag (moet!). Toch tenminste zoveel mogelijk! De tijd die je aan jezelf besteed investeer je in je herstel. Het is geenszins zo dat als je ‘iets leuks’ kan doen dat je ook kan gaan werken (je even goed voelen zonder stress is niet hetzelfde als je belastbaarheid weer terug hebben). Veel mensen kunnen zich hier heel schuldig over voelen en ook dat zit je herstel in de weg.

Daarnaast is het ook gewoon heel ingewikkeld om uit te vinden wat het beste werkt en hoe je je dagen doorkomt. Zoals in het vorige blog beschreven staat is dit heel lastig te bepalen: wat de ene keer goed voelt kan de volgende keer tot een heel ander resultaat leiden. Alles lijkt voortdurend aan verandering onderhevig. Veel mensen missen de structuur in de dag het meest en daarom is het een grote uitdaging om toch tot een soort van ritme te komen of je te verzoenen met het (tijdelijke!) gebrek hieraan. Want hoe sneller het je lukt dit te accepteren, hoe korter je het hoeft te accepteren. Hoe langer je blijft knokken en zwoegen hoe langer je je in de chaos zal bevinden.

Maar de grootste emotionele uitdaging is voor velen waarschijnlijk om te leren omgaan met de bijbehorende gevoelens van falen en schuldgevoelens. Meestal gaat dit over het feit dat het niet gelukt is om het vol te houden en dat je collega’s nu ook nog jouw werk erbij moeten doen (terwijl het al zo druk was). Ook gaat het vaak over schuldgevoelens naar de partner of de kinderen, die nu natuurlijk ook niet meer de leukste versie van jezelf voorgeschoteld krijgen. Ook in dit laatste geval is het van belang om te kunnen erkennen dat ‘prikkelbaarheid’ een wezenlijk onderdeel van een burn-out is en dat het niet betekent dat je opeens een naar mens bent geworden. Je legt niet teveel de schuld buiten jezelf door jezelf voor te houden dat dit ‘de burn-out’ is die chagrijnig is en niet jijzelf.

Meestal zeggen mensen die burn-out raken nogal beteuterd: ‘dat dit mij moest overkomen, ik ben doorgaans altijd zo sterk en ik kan altijd alles aan…!’. Een eerste besef zit er vaak in dat dit nu juist hetgeen is wat leidt tot een burn-out: op het moment dat je (wel) zwak bent of weinig wilskracht hebt zal je nooit zolang in het rood kunnen gaan om jezelf zo uit te putten. Een burn-out is dus per definitie niet een teken van mentale zwakte! Vaak wordt dan wel eerst nog gewezen op collega’s die het (nog) wel volhouden. Maar dit is per definitie ‘appels met peren’ aangezien collega’s vaak andere taken hebben maar met name ook per definitie andere privéomstandigheden.

De gedachte dat het juist de sterkste paarden zijn die struikelen is soms een klein pleistertje op de diepe zelfbeeldwonde. Maar het ingewikkelde proces van het jezelf vergeven en je weer met jezelf verzoenen is er een met vele gezichten en pieken en dalen. Zo kan boosheid naar de werkgever of werksituatie toch ook echt wat ruimte geven (en een ander perspectief) en is het niet-boos-zijn vaak een groter probleem.

Het ‘mooiste’ en meest helpende is wellicht als iemand kan gaan ontdekken en beseffen dat de burn-out een blessing-in-disguise is, maar dat is voor de eerste fase van herstel vaak nog te ver van het bed. Juist hierom hanteer ik toch heel erg het ‘stap voor stap’-principe en zal ik dit perspectief niet snel zelf opperen.

Het komt er dus op neer dat je je zo goed mogelijk met jezelf en over jezelf moet proberen te voelen, ondanks dat je je belabberd voelt, je net ‘gefaald’ hebt en je in een totale chaos bent beland!

Hoe belachelijk moeilijk dit ook klinkt: aan de andere kant is een burn-out een strenge maar ook rechtvaardige leermeester: op het moment dat het je begint te lukken voldoende voor jezelf en je herstel te kiezen en veel te laten, kan je echt al vrij snel merken dat het herstel op gang komt. Dit doordat je steeds wat vaker momenten van lagere spanning kan gaan ervaren en uiteindelijk momenten krijgt dat je je zonder belasting even goed kan voelen. En als de eerste stappen eenmaal gezet zijn dan geeft dat vertrouwen en wat grip. Vaak kom je dan al snel op een punt wat enkele weken daarvoor nog onhaalbaar leek. Het is dan nog steeds een lange trap met kleine treden, waar je regelmatig over struikelt. Maar om dan de eerste stappen gezet te hebben en hierdoor al een klein uitzicht te hebben is vaak een grote vertrouwens-boost.

De volgende blogs over burn-out

Tot nu toe gingen de blogs over het belang te snappen wat een burn-out eigenlijk inhoudt, het nodig hebben van de juiste (drukvrije) omstandigheden om in te kunnen herstellen (externe omstandigheden nodig voor herstel) en daarnaast wat er mentaal allemaal bij komt kijken om te kunnen herstellen (de interne omstandigheden nodig voor herstel), oftewel de mindset (en dan misschien nog wel meer over wat je allemaal beter niet kan doen dan wat je beter wel kan doen). Bovenstaande geeft misschien bij sommigen de indruk dat het door mij gehanteerde behandelperspectief wel erg ‘externaliserend’ of laissez-faire is. Veel behandelmethodes zijn er immers juist op gericht om de lijdende cliënt vooral weer in een actie-stand te krijgen. Ik hoop dat ik inmiddels voldoende heb weten te onderbouwen waarom ik denk dat ‘herstel van onderaf’ (in plaats van top-down) in de eerste fase nodig, dan wel het prettigst is (en zeker niet tot langzamer herstel leidt en waarschijnlijk tot duurzamer herstel).

Maar, er is goed nieuws: naast wat er voor nodig is om te herstellen van een burn-out, komt nog helemaal aan bod in de volgende burn-out blogs, wat er bij komt kijken om een volgende burn-out te voorkomen (gericht op veranderingen in gedrag en verwachtingen en hoe dit te bereiken, maar natuurlijk ook met oog voor wat er eventueel in de omstandigheden zou moeten veranderen). Helaas nog niet in het volgende (vierde) burn-out blog, want dat zou nog te vroeg zijn! Eerst moet de energie en belastbaarheid namelijk weer worden opgebouwd, normaliter middels een werkhervatting. Hierdoor komen de ‘normale wetten’ weer enigszins terug. Pas dan gaat het er om de benodigde veranderingen in en door te gaan voeren. Overigens is dit uit elkaar trekken wel enigszins artificieel, aangezien je het beste vanaf het begin van je werkhervatting scherp kunt zijn op je veranderdoelen. Echter zijn ‘het opbouwen van energie in het kader van herstel’ (blog 4) en ‘de benodigde veranderingen in het kader van terugvalpreventie’ (blog 5), beide werktitels, wel zulk verschillende onderwerpen dat ik dit graag in aparte blogs wil behandelen.

Ben je ook benieuwd naar een podcast interview over herstel bij burn-out, klik dan hier op Podcasts

Dit bericht heeft 52 reacties

  1. Ik lees hier eindelijk mijn verhaal! Deze kennis moet wereldkundig gemaakt worden. Ik ben (in 16 jaar) nu herstellende van mijn derde burn-out. Gelukkig heb ik nu een fijne coach, die me naar deze blog verwees, maar de eerdere twee keer mocht ik het lekker zelf uitzoeken. Ook werd ik zwaar onder druk gezet om snel weer een aantal uren te werken om ‘contact te houden met de werkvloer en daarin niet te vervreemden’. En sporten moest ook maar terwijl ik opgezwollen en stijve gewrichten had. De laatste bedrijfsarts was zo incapabel dat ik er niet meer heen ben gegaan. Ik had binnen het bedrijf bij iemand mijn hart durven luchten en die wist te vertellen dat de manier waarop hij met me omging (o.a. er is ‘iets’ met jou en je moet naar een psych en naar revalidatie etc.) mijn genezing juist in de weg stond. Door maandenlang de druk van die man ben ik alleen maar slechter geworden tot beangstigende depressiviteit toe! Werkelijk schandalig maar deze man weet niet eens hoe hij het moet spellen BURN OUT… inderdaad opper dan op, zwaar in de min qua energie. Het is juist door te lang te sterk te zijn dat je knakt. Ik ben zeer blij verrast met deze blog. Was die er maar 16 jaar eerder geweest. Voor nu heel veel respect en dank!!! Ik ben al een jaar bezig, helaas een langer traject door die bedrijfsarts maar ik neem nu de kennis mee en laat me hierin niet meer van de wijs brengen. Ik wil vooruit en ik ga vooruit maar nu op MIJN tempo, en dat is al lastig genoeg om me daar aan te houden maar met hulp van mijn coach zal het zeker lukken. Eindelijk begrip én uitleg wat burn-out werkelijk inhoudt. Dikke chapeau!

    1. Hoi FD,
      dank voor je reactie en je openheid! heftig om te lezen, want waarschijnlijk had je een hoop bespaard kunnen blijven. Maar dat is inderdaad de reden dat ik hier over aan het schrijven ben geslagen: omdat het helaas ook vaak aan de kant van professionals mis gaat. En dat is dus echt niet zonder gevolgen.
      Maar fijn dat je je er zo in kunt herkennen en er alsnog veel aan hebt. En natuurlijk ook bedankt voor je waardering! Voel je vrij het in welke vorm dan ook te delen. Mijn volgende blog gaat over het opbouwen van energie middels re-integratie (dus hoe een re-integratie er idealiter, vanuit een herstelperspectief, uit zou moeten zien). Sterkte verder!

      1. Bedankt voor je reactie op mijn reactie Robbert,
        Ik heb jouw blog alweer doorgestuurd naar een vriendin die ook ingestort is. Ik weet niet of ze het leest maar ik hoop het wel. Ik hoop natuurlijk niet al te veel mensen met burn out te ontmoeten maar ik zal ze zeker naar deze blog verwijzen.

    2. Hey FD,

      Derde burn out wat verschrikkelijk. Ik zit nu in mijn tweede burn out.
      Ik vind het nu nog moeilijker om er door heen te gaan.
      Ik ben erg benieuwd hoe het nu met jou gaat?
      Openlijk gaat alles goed.

      Groetjes

    3. Beste FD,
      Ik lees net je verhaal en hoop dat het inmiddels beter gaat met je.
      Mijn vraag aan u is wie uw begeleider /coach was, of misschien nu nog is.
      Ik heb een bassis arts die de opleiding nog moet gaan volgen voor arbo arts.
      Heb haar ivm carona tijd 1xecht gesproken en daarna 4x telefonisch.
      Nu laat ze me los en zegt dat ze een standaard protocol aanhouden. Ze snapt er niets van. Mojn fysio en eigen huisarts zijn er ook niet over te spreken. Ik ben dus opzoek naar een goede coach. Misschien kan u me daarbij helpen.

  2. Het wordt vrij saai, maar wederom helemaal eens met het gestelde. Ook de reactie van FD begrijp ik helemaal. In de reactie op het eerste blog stelde ik al dat bedrijfsartsen meestal GEEN IDEE hebben wat burn out is en hoe daar mee om te gaan. In mijn werk kom ik dit helaas vaak tegen. Veel bedrijfsartsen hanteren een kortzichtig principe, namelijk zo snel mogelijk aan het werk om productie te kunnen leveren terwijl ze juist met die instelling het voor later volledig bederven en mensen veel langer of te lang uitvallen waardoor ze uiteindelijk hun werk verliezen. Een kleine toevoeging aan het blog wellicht. Sommige mensen stellen zich niet de vragen maar gaan door in de tredmolen. Niet de gedachte ‘anders wordt mijn collega zwaarder belast’ is dan aan de orde maar veel vaker ‘ik moet dit oppakken anders wordt het niks’ of ‘ik maak dat nog even af en dan ga ik het wat rustiger aan doen’ ‘nee, dit kan ik aan niemand anders overlaten’ is ook zo;n killer.

    1. Hoi Jacob,
      dank voor je interesse en complimenten. En ook zeker voor je inhoudelijke aanvullingen en wat je in een andere reactie over jezelf wilde delen. Enorm gewaardeerd!
      Vriendelijke groet,
      Robbert

  3. Yes!!!! Eindelijk een heel helder verhaal. Ik heb tot nu toe het gevoel gehad maar wat aan te modderen. Wel externe hulp gehad maar allemaal ( ik zelf ook) gericht op zo snel mogelijk weer aan de slag gaan. En dan een lichaam en geest die reageren met een heel duidelijke NEE.
    Mind-set verhaal is voor mij cruciaal. Weg met de vele niet helpende gedachten 🙂
    Het kost veel tijd en geduld maar ik ga voor een duurzaam herstel.
    Dat ben ik waard.

  4. Dank Robbert, voor de heldere en herkenbare beschrijvingen in deze blogs. Zie nu ook in dat mijn terugval te verwachten was. Teveel de druk op mijzelf gelegd en gedacht dat ik het wel even zou doen. Back to basics maar weer en het fysieke ongemak (hoofdpijn en gewrichtspijn) aanpakken.

  5. Wat een correcte omschrijving van wat het is, wat het met je doet, en hoe je ermee moet omgaan.
    ik zit nu 3 maanden thuis, en begin nu pas het vechten tegen mezelf te kunnen opgeven..
    het onbegrip op mijn werk de eerste maanden, zette me nog meer terug naar af.. het schuldgevoel naar de collega’.. het feit dat je als alleenstaande zo snel, snel mogelijk terug aan het werk wil..
    en inderdaad… eerst moet het kopje leeg.. en dan pas kan de opbouw beginnen..
    ik zat hier 10 jaar geleden ook al.. (toen 11 maanden thuis).. toen dacht ik dat het me nooit meer zou overkomen.. ik had mijn lesje wel geleerd.. niet dus..
    enfin soit.. dank je wel voor deze blogs – erkenning, herkenning en toepassing !

  6. Wat een duidelijkheid geven deze blogs. Dank hiervoor. Zelf ben ik veel te snel weer aan het werk gegaan, welliswaar vanuit huis achter de PC, maar echt even helemaal niks hoeven is nauwelijks aan bod geweest. Pas 6 mnd later heb ik 2 wkn vakantie genomen omdat ik gewoon weg moest van alles en dat heeft gelukkig wel iets geholpen. Desondanks blijf ik voor mijn gevoel doorsukkelen en bang dat het nooit overgaat. Het hele traject is rommelig geweest en met weinig begeleiding danwel een stappenplan. Ik heb dus zelf het wiel moeten uitvinden en veel fouten gemaakt als ik deze blogs zo lees. Want ik moest alles blijven kunnen, de lat bleef hoog, rust nemen was en is moeilijk. En inmiddels merk ik weer steeds meer spanningsklachten op. Blijkbaar lukt het me maar moeizaam om mijn batterij op te laden en trek ik hem te makkelijk ongemerkt leeg. Is het door al deze fouten uberhaupt mogelijk om nog goed te herstellen? Periodes van meer energie wisselen af met ineens weer moe en huilerig zijn en nergens zin in hebben. Ik probeer dan dit er te laten zijn, maar omdat ik niet precies weet wat ik ermee moet doen ga ik dan toch maar gewoon over tot de orde van de dag en dingen doen. Hele dag niks doen is nauwelijks een optie. Door de vele schommelingen voel ik me vaak machteloos, het nergens zin in hebben maakt me somber. Ook de angst dat het nooit meer overgaat is regelmatig aanwezig, want de aanpak is niet goed geweest en daardoor vraag ik me toch af of ik wel volledig kan herstellen. Ik zou ook niet weten wat ik nu nog kan doen om de slechte start om te buigen, er zullen vast dingen zijn maar wat? Ik voel me nu vaak overgeleverd aan hoe ik me voel en dat is de laatste tijd weer een stuk slechter. Terwijl ik had verwacht dat ik na 8 mnd me eigenlijk wel beter zou voelen. Het ging ook wel beter, maar zodra ik weer teveel doe (wat helaas ongemerkt nog regelmatig gebeurd), krijg ik weer veel lichamelijke klachten en verdwijnt de zin in het leven. Ik hoop dat het ooit weer beter gaat en dat zo’n terugval niet betekent dat ik nooit meer beter word. De blogs zorgen er in ieder geval voor dat ik wat meer begrijp over hoe e.a. werkt. Dat is dan wel weer fijn. 🙂

    1. Hoi Ilse, dank voor je reactie en je verhaal. Het idee is dat de spanning er eerst zoveel mogelijk vanaf moet eer je je belastbaarheid weer op kan gaan bouwen. Anders lukt dit vaak niet.
      Het is een beetje lastig voor me om in te kunnen schatten waar je nu staat en waar je nu goed aan doet. Dat het nog wisselvallig gaat in je opbouwfase is op zich heel normaal. Probeer op mindere momenten niet hetzelfde te verwachten van jezelf. En probeer te kijken wat je nu ongeveer aan kunt op een ‘normale’ dag zodat je kan proberen te voorkomen teveel te doen. Pas een nieuwe stap nemen als de huidige gewend is (waarbij het wisselvallige er nog bij hoort, waardoor dit soms lastig inschatten is). In de praktijk is het vaak zaak om iig gedeeltelijk terug te schakelen en vanuit daar weer te gaan opbouwen. Juist iets over hebben op een dag zal je herstel ten goede komen (minder wilskracht). En een paar stappen terug durven nemen betekent vaak alsnog de snelste weg naar herstel.
      Mocht je echt veel spanningsklachten hebben zou ik je aanraden om een nieuwe break te nemen. Dat die 2 weken vakantie je (tijdelijk) geholpen hebben laat al zien hoe (relatief) snel rust ook tot spanningsreductie kan leiden. Het is dus nooit hopeloos, maar de angst om niet meer te gaan herstellen kan het herstel natuurlijk ook weer ingewikkelder maken. In behandeling zou dit daarom zeker een belangrijk aandachtspunt zijn. Goed idee om het niet meer alleen te (hoeven) doen? Sterkte in ieder geval!

  7. Hoi

    Zijn er nog mensen die in een burn-out zitten (of doorgemaakt hebben) die het gevoel (gehad) hebben dat ze hun partner er gewoon niet meer bij konden nemen door de relatieproblemen die er in de aanloop naar de volledige burn-out ontstaan waren (frustraties die de kop opstaken bij mij als partner, daardoor mij op een gegeven moment wat teruggetrokken door niet goed meer weten hoe er mee om te gaan — dit was voor de diagnose en voor ik me dieper op het onderwerp geïnformeerd hebt)? Dat die extra stress of belasting er gewoon niet meer bij kon tijdens het herstel van de burn-out?

    Ik heb net die boodschap gekregen van mijn vriendin van 1 jaar en 2 maanden (LAT-relatie, we hebben allebei kinderen uit een vorige relatie). Zij is 45 en heeft recent de diagnose burn-out gekregen, is nu een kleine 3 maanden thuis in ziekteverlof (waarvan de eerste maand nog “gewoon” ziekteverlof leek door een griep). Zij zit nu op een absolute low, heeft net een zware terugval gehad en heeft het gevoel weer helemaal van nul te moeten beginnen. En ze heeft mij nu (op dat dieptepunt dus) laten weten dat ze de waarheid onder ogen moet zien, dat dat ook een begin van herstel is, dat ze wil dat ik voort ga met mijn eigen leven en dat het beter is voor ons allebei als we elk onze eigen weg gaan, dat ze nu niet met mij kan afspreken en al haar energie voor zichzelf nodig heeft. Dat ik iemand verdien die mij kan geven wat ik ook nodig heb en die even begripvol is als ik.

    Ik heb haar geantwoord dat zij nu haar energie 100% moet gebruiken om zelf beter te worden en er zo goed mogelijk te zijn voor haar kinderen. En dat ik er voor haar ben als ze iets met mij wil delen of een luisterend oor nodig heeft. Dat ze mij altijd een bericht mag sturen of mag bellen.

    Ik hou van haar (dat heb ik haar ook gezegd), ze weet dat ik er voor haar ben, en eigenlijk zou ik niet liever willen dat haar helpen en steunen. Maar ik heb het gevoel dat mijn “we slaan ons hier samen wel door” en positief blijven van de voorbije maand langs haar kant ook voor een soort “druk” en stress heeft gezorgd.

    Zijn deze gevoelens normaal in deze fase van acceptatie en herstel van de burn-out? Kan dit in de loop van het herstel van burn-out weer goed komen? Wat zijn jullie ervaringen?

    1. Hallo Peter,
      Ik herken je verhaal als iemand die in dezelfde situatie zit als je vriendin. Voor mijn kent mijn relatie (13+ jaar getrouwd) ook een dieptepunt, wat voor mij vooral door onbegrip komt in de ontstane situatie. Ondanks dat we er vaak over praten, kruipt bij mij het gevoel dat ik beter af ben als ik alleen ben. Iets wat ik voorlopig niet kan accepteren, omdat ze mij ook steun geeft en hierdoor probeer ik mijn gevoel vooral te laten spreken. En uit te leggen hoe bepaalde situaties bij mij binnenkomen en ik hierdoor mijn gedrag of uitingen niet altijd zijn zoals ze waren.
      Maar je bent in ieder geval niet de enigste die deze problemen ervaart, Sterkte.

  8. Hallo, voor de tweede keer in een burnout.. Nu twee maanden verder na dat het licht uit ging. De eerste keer veelste snel er weer boven op willen komen met volle wilskracht. Ja dat lukte natuurlijk wel, op je oude patroon gaan. Gelukkig heb ik nu een fijne therapeute waar ik nu echt eerst helemaal tot de kern wordt gebracht en die wilskracht links laat liggen. Alles op gevoel van mijn eigen grenzen (die ik gelijk leer kennen). Maar ik ben benieuwd wat jullie denken van supplementen als ondersteuning in de eerste fase. Ik heb het dan over een ruime dosis magnesium en een bijnier supplement. Het zou de spanning in mijn lichaam wat moeten afnemen en de tekorten weer aanvullen. Ik ben namelijk zó uitgeput dat ik niet eens de puf heb om mijn haar te wassen of 2 minuten buiten te lopen. Zelfs bij de meest rustige vorm van yoga stort ik helemaal in. Ik kan dan alleen maar liggen. Ik vraag me af of dat komt door de supplementen die ik dus misschien niet nodig heb (en dus wel neem) en dat dát me moe maakt of juist dat ik alles nu toe laat en het echt begin te voelen? Maar dan zou ik toch nog wel normaal kunnen douchen en kleine stukjes wandelen.. Zou het lichaam zichzelf niet herstellen zonder supplementen wat betreft de tekorten en of spanningen? Duurt het dan echt langer als ik het zonder supplementen zou doen? Wat is jullie mening/gedachte hierover? Hoe komen jullie deze eerste fase door wat betreft de totale uitputting?

    1. Beste Anne,
      dank voor je vragen en excuses dat dit is blijven liggen. Alhoewel ik denk dat een burn-out/ lichamelijke uitputtingsreactie vooral als een lichamelijke ontregeling moet worden gezien ben ik helaas niet bekend met alle aspecten van fysiologie en lichamelijk herstel en welke middeltjes hier wel of niet aan bijdragen of wat dus wel of geen wijsheid is.
      Ik raad mensen aan vooral ook wel bloed onderzoek uit te voeren bij de huisarts, maar wat hier verder mee moet of kan is het gebied van een medicus en niet een psycholoog.
      Je vraag is of je niet onbedoeld je herstel in de weg zit met middelen die juist het herstel zouden moeten ondersteunen. Dat iets niet bewezen effectief is komt ook vaak omdat het nog niet (gericht) is onderzocht, maar ergens is dingen uitproberen ook een risico en zeker bij burn-out is er weinig/geen reserve om iets op te vangen. Ik weet dus niet goed wat wijsheid is, anders dan dat je het zou kunnen proberen uittesten door het weer te laten en kijken of dit helpt. Wat ik van begrepen heb is het vooral heel lastig om je lichaam de juiste stoffen op te laten nemen (en kan iets weer wel voldoende in je bloed zitten, maar dan weer niet terecht komen waar het nodig is).
      BIj een meer acute burn-out is er doorgaans nog genoeg herstelhermogen dat inderdaad het herstel op gang komt door voldoende rust proberen te houden en er op de juiste manier mee proberen om te gaan/ naar te kijken. Bij een meer chronisch beeld wat bij een dubbele burn-out het geval kan zijn is dit herstel vermogen vaak verder aangetast waardoor het allemaal nog langer kan duren.
      Maar om wel nog een antwoord te kunnen geven: in de eerste fase gaat het vooral om het proberen te verminderen van de spanningsklachten. pas als dit voldoende gelukt is, is het zaak om te kijken hoe de energie weer wat op te bouwen (heel voorzichtig). maar dat is dan al de 2e fase. Ik zou dus vooral willen weten hoe het nu zit met je spanningsniveau. En of het enigszins lukt te slapen, ontspannen, …
      Sterkte met je herstel!

      1. Beste Robbert,

        Bedankt voor je uitgebreide reactie. Onlangs ben ik gestopt met de magnesium en bijnier supplementen. Mijn gevoel en ervaring zegt dat ik daarna dus wel wat meer energie ervaarde. Wellicht vond mijn lichaam al die supplementen te veel om nog eens extra naast de uitputting van de burn out te verwerken. Ik ben er dus eigenlijk meer in gaan geloven dat ons lichaam sterk genoeg is om het zelf te laten helen. Rust is dus eigenlijk het beste ‘medicijn’. Mijn slaap patroon is regelmatig. Inslapen wil nog wel eens lastig zijn maar ik slaap goed en wordt altijd op dezelfde tijd wakker. Middagdutjes verschillen per week en dag. Dat ligt aan mijn energie level en die verschilt ook nog enorm. Elke moment is weer anders en dat maakt het proces wel erg moeilijk.. De spanningsklachten nemen daardoor ook vaak weer toe. Ik denk dan vooral door de gedachte: Ben ik wéér moe of wat moet ik nu dan weer gaan doen wat geen energie mag kosten.. Ik dub dus een beetje tussen de eerste en tweede fase als ik het zo in jouw blog lees. Ik struggle nog steeds met stil zitten.. Is dit iets wat ook in je karakter kan zitten of is dit de oorzaak van de burn out die weer zijn rol wil innemen?

  9. Dank voor de duidelijke uitleg Robbert. Ik zit na een intensief ziekbed en uiteindelijk overlijden van mijn zus in een burn out . Ik herken alles wat je schrijft . De combinatie van rouw en burn out is erg moeilijk . Ik doe / kan voor mijn gevoel bijna niets overdag maar de spanning blijft .. ook door het verdriet en de angst dat dit nooit meer overgaat . Heb je ervaring , advies of tips bij de combinatie burn out en rouw ( verwerking ) ?

    1. Beste Ingrid,
      Allereerst gecondoleerd met het verlies van je zus… Het is vaak helaas zo dat klachten elkaar in de weg kunnen zitten. Ondanks dat rouw uiteraard normaal is raad ik je aan te kijken wat EMDR zou kunnen toevoegen wat betreft je verwerkingsproces. Maar zeker ook vanwege je angst om niet te herstellen! EMDR werkt zowel bij herinneringen als bij doemscenario’s (in dat geval wordt het Flash Forward genoemd). De angel uit die angst halen kan je ‘interne herstelomstandigheden’ enorm ten goede komen. Vaak maakt die angst ook dat iemand te verkrampt rust gaat houden of uberhaupt te verkrampt raakt.
      Succes met je herstel en het verwerken van je verlies!
      hartelijke groet,
      Robbert

  10. Dank je wel. Ik heb de blogs gelezen en moest, ondanks het niet om te lachen is’ toch een paar keer lachen. Vooral het denken dat je dement wordt of er iets anders mis is, is heel herkenbaar. Zit nu 8 weken thuis en kan bijna niets, vond mezelf nogal een looser, tot ik zojuist begreep dat ik ertegen blijf vechten….
    als ik lees dat het bij sommige mensen dus een 2e en 3e keer terug komt, wat is het belangrijkste advies om dit hierna nooit meer mee te hoeven maken?

    1. hoi Ilse,
      Fijn dat herstellen niet altijd even serieus hoeft te zijn (als ik hem zo mag opvatten).
      Het belangrijkste in het kader van terugvalpreventie is in eerste instantie vooral uit je hoofd proberen te komen (door bijvoorbeeld niet heel hard met jezelf aan de slag te willen gaan). De paradox is juist dat ‘less more’ is. Op het moment dat je meer van jezelf leert uitgaan en oordeelloos leert afstemmen met je behoeften (doorgaans op dit moment vooral ‘rust’) dan komt dit zowel gelijk je herstel ten goede (want je zet jezelf niet meer onder druk). daarnaast ben je dan bezig met een wezenlijk andere manier met jezelf leren omgaan. De mate waarin dat nu moet hoeft over een tijdje niet meer, maar over het algemeen voelt het wel als een nieuwe jas die je niet meer uit wilt. Uiteraard kan het wel dat mensen nog extra aandacht behoeven in het verminderen van bepaalde eigenschappen. Maar doorgaans komt er dus al veel op gang door op de ‘juiste’ manier proberen te herstellen.
      (als dit echt niet goed lukt dan heeft dit vaak een reden vanuit het verleden en dan is er wel meer ‘behandeling’ nodig).
      Hoop dat dit een antwoord is. STerkte iig!
      vriendelijke groet,
      Robbert

  11. Dag Robbert, na een terugval vanaf 2 januari lukt het me nog steeds niet om weer te herstellen, terwijl het de weken daarvoor best goed ging en ik veel meer kon en dan ook deed. Heb ik mijn reserves opgemaakt? Of blijf ik door voortdurend angstige gedachten stil staan in mijn herstel?
    Alle andere keren kwam ik na een paar weken er toch weer uit, stijgende lijn. Misschien gebeurt dat over een paar weken ook weer…maar het lijkt of de angst me in de greep houdt.: “Alles wat je doet kan je duur komen te staan…zoiets….wordt het ooit weer beter. Verdwijnt die overprikkeling ooit weer. Wanneer kunnen we óóit weer op vakantie zonder terugvallen….”
    Wat raadt jij me aan? Of moet ik nu goed aan de slag met deze manier van denken die me niets brengt? Lichamelijk ben ik niet meer uitgeput. Nog wel zeer snel overprikkeld, vooral in gesprekken…moeite om de dag door te komen en geneigd veel te zoeken naar oplossingen…
    Ik heb ook AD van de huisarts sinds een half jaar (10 maanden burnout) maar twijfel ook of dat me iets brengt of dat ik minder mijn grenzen voel.
    Heb je tips voor me?

    Gloria

    1. Beste Gloria,
      Spijt me van je klachten. Klinkt inderdaad alsof je vanwege de angst steeds meer verkrampt, waardoor je herstel lijkt te stagneren. Er vanuitgaande dat dit het geval is: dan ben je op dit moment dus helaas te bestraffend met je herstel bezig.
      Doorgaans hebben mensen hulp nodig om uit deze modus te komen en de innerlijke onrust tot rust te krijgen. Dit kan via de route van uitleg over het verschil tussen de bestraffende modus/ouder en gezonde modus/ouder. Maar als de angst te sterk is dan speelt er vaak een concreet doemscenario mee (over niet herstellen of verder afglijden), waar je doorgaans met EMDR goed de angel uit kan krijgen. Omdat dit EMDR op een doemscenario is, in plaats van een herinnering wordt het dan Flash Forward genoemd (maar feitelijk EMDR).
      Mensen merken doorgaans dat wanneer het doemscenario aan kracht heeft ingeboet en zo de angel uit de angst is het opeens veel beter lukt om de gezonde ouder naar zichzelf toe te passen (dus als het heel moeizaam is om de innerlijke toon te veranderen dan heeft dit doorgaans dus een goede reden).
      In hoeverre AD hierop ingrijpt weet ik niet zo goed (en verscheelt misschien teveel van persoon tot persoon en misschien ook wel tussen de verschillende middelen)…. SOms voelt het als een filter dat zeer welkom is (waardoor angstgedachten minder greep krijgen), soms hebben mensen het gevoel wel meer aan te staan of door te gaan en hierdoor moeilijker tot rust te komen.
      Ik raad je dus iig aan om ook een therapeut te zoeken die EMDR kan toepassen (zeker als je wel doemscenario’s herkent). Sterkte hiermee! en hoor het graag als het nog onduidelijk is. Hopelijk wordt het snel weer wat wisselvalliger zodat het makkelijker wordt om de slechtere momenten niet als ‘voor altijd’ te ervaren.
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  12. Bedankt. De terugval is daar dus, ik ben de hele dag gespannen en somber/depressief/huilbuien. Ik vind het zo moeilijk dan weer om te bedenken wat ik dan moet doen. Niets geeft rust en eigenlijk kan ik de kinderen (4 en 1) nauwelijks om me heen verdragen, omdat ik me zo gespannen voel. Ik moet dan veel moeite doen om te bedenken dat dit weer voorbijgaat. Óf dit weer voorbij gaat. Alles geeft spanning. Het enige wat helpt is weinig doen, zodat de spanning weer zakt met de tijd? Ik ben al een jaar verder en heb steeds weer terugvallen, dan komt de angst/gespannenheid/somberheid/prikkelbaarheid weer,die me er niet vrolijker op maken…
    Maar ik krijg ook wel steeds weer goede weken waarin ik plannen maak en meer kan en het bijna normaal voelt. Waarom die grote schommelingen?

    1. Hoi GLoria,
      Wat vervelend van je nog heftige terugvallen… Hopelijk kan je praktische ondersteuning krijgen bij het zorgen voor je kindjes.
      Wel goed te horen dat er ook betere momenten/ weken zijn. wellicht komt werkhervatting dan weer enigszins in beeld? uiteraard moet je hier niet te vroeg aan beginnen, maar het simpele feit is wel (en antwoord op je vraag) dat de schommelingen er pas vanaf gaan nadat je een eind op weg bent in de 2e fase van het weer opbouwen van je energie en belastbaarheid. Ik neem dus aan dat je daar gewoon nog niet bent. Hopelijk kan je hier iets mee (het is belangrijk om te weten wat je wel en niet van jezelf en je klachten kan verwachten; daarom stoort het mij ook als er wordt gesuggereerd dat herstellen niet veel anders is dan het wegnemen/oplossen van de oorzaken).
      Sterkte weer en als je nog vragen hebt dan hoor ik het graag.
      vriendelijke groet,
      Robbert

      1. Dag Robert,

        Is het vaak zo dat angst en depressieve gevoelens bij een terugval weer om de hoek komen kijken bij een burnout? (Nu 15 mnd burnout) Of bij de meeste mensen niet?
        Ik heb dat wel en vraag me dan ook af wanneer ik ooit weer functioneer, allereerst thuis volledig, en dan weer buiten het gezin… tegelijk vind ik het ook ‘uitputtend’ om de hele dag ‘aan’ te staan voor de kinderen, ook de eentonigheid ervan. En van het voortdurend thuiszijn. Overprikkeling is mijn grootste probleem op dit moment. Ik kan niets aan lijkt het wel. En voel ik veel spanning waardoor ik nergens van geniet. En me angstig/depressief/gespannen voel.
        Ik heb me ook al beter gevoeld. Ik vraag me af: waar/wanneer is werk weer in beeld. In de weken dat ik me beter voelde, dacht ik: misschien weer eens een uurtje werken…als ik me nu weer weken slecht voel/ weinig aan kan…denk ik: ik kan helemaal niet werken…
        Wanneer ooit..?! Ik kan nog niet eens alleen voor de kinderen zorgen. En dan vraag ik me ook af of ‘bore-out’ er ook doorheen speelt….

        1. Hoi Gloria,
          Ja, helaas komen andere klachten veel voor. En ook goed te begrijpen als het herstel niet vlot en je ook steeds pessimistischer en wanhopiger wordt.
          In principe ga je pas aan werk denken als je je weer rustiger voelt. Werk is dan de 2e fase van het weer opbouwen (van de belastbaarheid, maar zeker ook de prikkeltolerantie). Als de eerste fase echter niet lukt vanwege de (thuis) omstandigheden dan valt er iets te zeggen voor eerder beginnen met ‘werk’. Maar dan niet in het kader van opbouwen, maar meer om dan proberen zo meer tot rust te komen. Soms lukt dit beter dan thuis blijven. Het moet dan alleen wel duidelijk zijn dat er nog geen sprake kan zijn van een stapsgewijze opbouw en allemaal extra laagdrempelig natuurlijk. Het feit dat je ‘bore-out’ noemt is dan alleen geen goed teken wellicht?
          je noemt ‘voor de kinderen zorgen’ nogal laagdrempelig. Ik denk alleen dat dat niet helemaal waar is. De meeste mensen in goede doen vinden dat al heel belastend.
          De meeste mensen met een burn-out hebben ook wel echt professionele steun nodig om het allemaal vol te houden en het herstel goed vorm te geven. Je zegt hier volgens mij niks over, maar ik hoop dat je dat al hebt.

  13. Dag Robbert,

    Voor kinderen zorgen is idd heel belastend, en deze coronatijd heeft dat er niet beter op gemaakt voor de burnout-ouders…
    Ik heb nu weer een zware terugval. Veel hoofdpijn, met soms stekende pijn, en enorm moe. De adrenaline/cortisol jaagt weer door mijn lichaam, dus de burnout is er weer echt. Hoe krijg je die rust weer om iig ’s nachts te kunnen slapen? Het is om wanhopig van te worden, nu 15 maanden verder. Ik heb al een heel coachingstraject gevolgd, maar mijn grenzen bewaken is erg lastig. Omdat het ook allemaal zo lang duurt. Dan denk je echt: hoe ooit! Weer die angst/depressieve klachten/ snelle hartslag slag, alsof je weer aan het begin staat. De adrenaline stond bij mij al uit maar helaas nu weer aan….

  14. Beste Robbert,

    Je blogs zijn verhelderend en het geeft houvast in onzekere tijden, dank hiervoor.

    Ik zit nu 3 maanden thuis met een burn-out, in het begin heel emotioneel en veel onrust in m’n lichaam, met behulp van 2x daags lorazepam en voor de nacht ook quitiapine wordt dit onderdrukt. Het slapen ging in de 2e maand goed maar in de 3e maand lijkt mijn lichaam “gewend” aan deze medicatie. Het slapen gaat dan ook momenteel zeer slecht, hele nachten wakker tot 4 uurtjes slaap per nacht.
    Daarnaast is sinds 3 weken mijn hernia enorm gaan opspelen, zenuwuitstraling in mijn been wat resulteert in alleen maar liggen op bed of bank en pijnmedicatie. Wandelen lukt niet meer. Nu is het wachten op een mri en operatie (wachttijd 2/2,5 maand ivm corona).
    Ik laat het maar over me heen komen, kan er weinig aan doen. De onrust is overdag soms of in lage mate aanwezig (dit is wel minder geworden), hiervoor gebruik ik geen medicatie, voor de nacht gebruik ik nog steeds de genoemde medicatie, de spanning om te gaan slapen blijft aanwezig.
    Kan het zijn dat de hernia ook positief kan werken op de burn out aangezien ik nu wel mijn rust “moet” pakken?
    Is het verstandig om met de medicatie door te gaan? Mijn psycholoog en huisarts hebben AD voorgesteld voor mijn angst en slaapproblemen.
    In welke fase zit ik nu?
    Alvast dank voor je reactie.

    1. Hoi Erik,
      dank voor je bericht. En fijn dat de hernia een geluk bij een ongeluk blijkt. Het valt dus gelukkig de goede kant uit zo te horen. In de regel is iets niet objectief goed of slecht, maar is het juist kijken/hopen/uitproberen hoe het voor jou blijkt te werken (subjectief dus).
      Over advies medicatie kan ik als psycholoog geen uitspraken doen helaas. En dat zou ik ook oprecht niet weten. Maar zie bovenstaande: hoe lijkt het voor jou te werken? mocht het je meer opleveren dan dat het kost dan is het wel nuttig mee door te gaan zou ik denken.
      Je vraagt in welke fase je nu zit; dit is met het oog wanneer je zou kunnen beginnen te re-integreren? Hoe verhoudt zich dat tot het herstel van je rug? Ik kan me voorstellen dat het sowieso nog niet in beeld is…
      Zou je bij me in behandeling zijn dan zou ik benieuwd zijn of er nog aanknopingspunten zijn die het verschil tussen de dag en nacht maken.
      maar het zou ook kunnen dat het een kwestie van tijd is en dat de verschillen zich in eerste instantie overdag laten zien. dan is het vooral zo door en afwachten.
      Sterkte in ieder geval!

  15. Eindelijk een site gevonden waar ik dingen lees die ik herken.
    Ruim een jaar geleden vertelde de huisarts dat ik een burn-out had.
    Oke, niet vreemd veel gewerkt en veel stress 3 jaar gewerkt voor een werkgever die nooit opttijd loon betaalde en je altijd achteraan moest zitten, waarvan 1 compleet jaar slechts maandelijks voorschotten. Dan lange werkdagen van 05:00 tot soms wel 22:00 en nooit een moment om een half uurtje even te zitten pauzeren.
    Nu een ziektewet uiterking bij het UWV. Erg lastig om steeds aan mijn contact persoon uit te leggen hoe ik me voel. Begrijp het soms zelf ook niet zo goed.
    In het begin van de burnout pijn op borst last van linkerarm maar achteraf bleek alles goed. Slapen kan ik prima s, nachts en overdag kan ik ook soms rustig 2 tot 3 uurtjes nog slapen. maar wat ik ook slaap ik blijf ontzettend moe.
    Sinds een maand nu ontzettend last me nek, schouders en hals, volgens de huisarts onderdeel van burnout en niks aan te doen rusten. het is nu sinds enkele dagen zo erg dat zelfs op een hoofdkussen liggen me pijn doet in de rechterkant van mijn hals.
    Vandaag dan toch maar weer afspraak gemaakt bij huisarts, want, momenteel maakt het niet uit voor wat voor kwaal je er heen gaat, ze zien Burn-out staan dus is jouw kwaal daar mee verbonden.
    Ook erg last gehad van paniekaanvallen (zo noemt de huisarts het) zelfs als ik gewoon rustig tv zat te kijken, in 1x wat draaierig en enorm zweten en volgens mijn vrouw een bleek gezicht. na 20 min aan de lijn met huisartsenpost weer voldoende gerustgesteld en ging het weer.
    Volgens de huisarts is er niks ergs lichamelijk met mijn aan de hand ziektes ofzo, er zijn namelijk veel te veel symptomen om verschillende plekken dat kan alleen maar burn-out zijn.
    Maar mijn zere nek, hals en dat akelige drukkende gevoel op me oren breken me nu na een maand wel erg op. maar huisarts kan niks doen.
    Ik ben nu ook overgevoelig voor geluid vooral scherp geluid, een schreeuwend kind of een lepel die op laminaat valt, dat schiet me dan als een steek door me hoofd heen.

    Volgens huisarts rust nemen en afwachten tot het beter word.
    Ik heb wel een afspraak gemaakt met de praktijk ondersteuner van de huisarts, misschien heeft die nog tips.
    Wel raar is dat wanneer het ene ding waar ik last van heb in me lijf stopt het volgende begint. Met uitzondering nu van mijn Nek, Hals, schouders. dat is er al een maand en maakt me best wel bang dat het toch iets anders is dan burn-out.
    Maarja kom er niet echt verder mee bij de huisarts.

    1. Beste Steven,
      Dank voor het delen van je verhaal. Spijt me te horen dat je herstel niet vlot. Het klinkt alsof het (nog?) onduidelijk is waardoor je herstel stagneert. Uit je verhaal kan ik helaas weinig aanknopingspunten halen. Het lijkt me inderdaad dat je eerst nog de opgebouwde spanning moet zien kwijt te raken. Sterkte met je herstel. Mocht je willen dat ik meer inhoudelijk meedenk dan hoor ik het graag. Een traject kan ook op afstand met beeldbellen.
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  16. Beste Robbert,

    Dank voor je heldere blogs, net zoals veel anderen heb ik er veel aan.
    Sinds november zit ik in een burn-out waarbij ik afgezien van drie weken steeds een paar uur per week doorgewerkt heb, omdat ik het te moeilijk vond om toe te geven hoe slecht het ging. Inmiddels ben ik iets rustiger, zit ik op een andere afdeling waar ik veel vrijheid en rust heb en is de enorme moeheid er iets van af.
    Maar veel klachten waaronder de geringe belastbaarheid, de raakbaarheid en de moeheid zijn wel elke dag nog aanwezig. Elke dag zit ik wel te piekeren over hoe lang het nog zal duren, of ik een activiteit juist wel of juist niet moet doen, en hoe ik de bedrijfsarts in de volgende afspraak moet rapporteren hoe het gegaan is (met achterliggende vraag natuurlijk; kan er al opgebouwd worden in uren?)
    Dit heeft als resultaat dat ik hartstikke moe blijf en niet goed aan herstellen toe kom.
    Mijn vraag is (ook benieuwd naar de ervaring van de andere lezers) wat de ervaringen zijn met het gebruik van een anti depressivum. De psycholoog die ik zie heeft dit voorgesteld om het herstel iets makkelijker te maken en iets minder last te hebben van het gepieker over wanneer ik beter zal zijn. Gebeurt dit vaker en is dit een zinvolle toevoeging aan de behandeling?

    1. Hoi Sandra,
      Het klinkt helaas dat het door je goed bedoelde intentie om te blijven werken er niet eenvoudiger op is geworden. Uiteindelijk denk ik dan ook dat het altijd sneller is om er wel helemaal uit te gaan. Nu krijg je mogelijk de schijn tegen als je langere tijd geen stapje kan zetten (en dat is dan behoorlijk tragisch te noemen).
      Je vraag is of A-D dan kan helpen.
      tja, misschien wel? maar de olifant in de kamer is dat je nu heel veel piekert (en dus waarschijnlijk gespannen blijft) met name als gevolg van hoe je ‘externe’ herstel omstandigheden nu zijn. Op zo’n manier is opbouwen en herstellen erg moeizaam!
      Je piekeren lijkt mij in zekere zin dus nogal reeel. Je behoefte om te weten wanneer je hersteld bent zal naar ik aanneem vooral gevoed worden door de (waargenomen) verwachtingen van anderen. Wellicht kan je dit meer gaan bespreken met hen? dan hoef je er niet alleen zelf mee te worstelen.

      Meer in algemene zin is A-D in sommige gevallen een mooi steuntje in de rug. het is niet bewezen effectief bij burn-out (wat betreft grote groepsgemiddelden). En veel mensen stoppen er ook snel mee als gevolg van bijwerkingen. Maar misschien heb je geluk en valt dat mee? Op zich leidt medicatie alleen ook niet echt tot verandering (en is de mate van terugval bij medicamenteuze behandeling veel hoger dan bij gesprekstherapie).

      Ik denk dat ik zelf toch op het spoor zou blijven zitten het anders te gaan inregelen voor je…
      Hopelijk is dit een antwoord? En wie weet reageren er nog anderen!

  17. Hoi Robbert ,

    Bedankt voor je blogs + interessante podcast op spotify. Ik hoop dat je mijn vraag wilt beantwoorden.

    Zit een jaar thuis. Na de eerste 2 maanden thuiszitten op aanraden bedrijfsarts weer begonnen. Na 4 maanden weer teruggevallen. Dus vanaf terugval nu 6 maanden thuis.

    Heb veel therapieen gedaan en veel gehad aan de haptonoom. Ik kan eindelijk met mn emoties omgaan en voel mij kalm en rustig en heb geen angsten meer.

    Wel heb ik nog flink stijve knieën en rondtrekkende pijn in ellebogen vingers armen benen knieën. (Fibromyalgie symptomen volgens internet) maar ik neem aan dat dit gewoon de burn out is aangezien ik meer mensen in de reacties zie met stijve spieren en gewrichten.

    Maar de angst/spanning is wel weg. Ik ben wel begonnen met opbouwen 4×3 uur per week en als ik me niet goed voel ga ik eerder naar huis. Ik heb het idee dat ik dit moet doen omdat ik over een jaar mn baan anders kwijtraak.

    Aan de andere kant vind ik het ritme wel fijn en fijn om weer bezig te zijn.

    Denk je dat dit het moment is om te re integreren? Ondanks de pijntjes en stijfheid.

    In de podcast had je het over iemand die zat op zn boot en zij als ik iemand zie schiet ik gelijk weer in de stress. Maar je vertelde dat je die belastbaarheid juist wel moet opbouwen.

    Ik heb hier dus geen last meer van van stress van anderen en situaties (alleen enigsinds tijdsdruk)

    Ook al weet ik dat je het niet met de 100% kan zeggen omdat je me niet persoonlijk kent. Maar zou graag je reactie weten.

    Klachten waren: extreme spanning, totaal geen energie, pijntjes, stijfheid, radeloosheid, paniekaanvallen, slecht slapen.

    Klachten zijn nu: pijntjes, stijfheid, soms een verzuurd gevoel in het lichaam en ik moet uiteraard mijn energie in de gaten houden en regelmatig rusten.

    Vraag is dus is het beter om te wachten tot je weer helemaal tip top bent geen pijntjes etc. Of is het goed om de belasting al op te bouwen op het werk

    Alvast hartelijk denk,

    Gr Gerben

  18. Sorry Robbert nog 1 toevoeging. Ik voel me dus inmiddels weer ontspannen (geestelijk). Lichamelijk ook wel alleen lijken de spieren wel enigsinds in de strakke houding te blijven staan en niet helemaal meer te kunnen ontspannen.

    Maar hier heb ik verder geen invloed op. Doe wel ademhalingsoefeningen elke dag.

  19. Hoi Robbert ,

    Bedankt voor je blogs + interessante podcast op spotify. Ik hoop dat je mijn vraag wilt beantwoorden.

    Zit een jaar thuis. Na de eerste 2 maanden thuiszitten op aanraden bedrijfsarts weer begonnen. Na 4 maanden weer teruggevallen. Dus vanaf terugval nu 6 maanden thuis.

    Heb veel therapieen gedaan en veel gehad aan de haptonoom. Ik kan eindelijk met mn emoties omgaan en voel mij kalm en rustig en heb geen angsten meer.

    Wel heb ik nog flink stijve knieën en rondtrekkende pijn in ellebogen vingers armen benen knieën. (Fibromyalgie symptomen volgens internet) maar ik neem aan dat dit gewoon de burn out is aangezien ik meer mensen in de reacties zie met stijve spieren en gewrichten.

    Maar de angst/spanning is wel weg. Ik ben wel begonnen met opbouwen 4×3 uur per week en als ik me niet goed voel ga ik eerder naar huis. Ik heb het idee dat ik dit moet doen omdat ik over een jaar mn baan anders kwijtraak.

    Aan de andere kant vind ik het ritme wel fijn en fijn om weer bezig te zijn.

    Denk je dat dit het moment is om te re integreren? Ondanks de pijntjes en stijfheid.

    In de podcast had je het over iemand die zat op zn boot en zij als ik iemand zie schiet ik gelijk weer in de stress. Maar je vertelde dat je die belastbaarheid juist wel moet opbouwen.

    Ik heb hier dus geen last meer van van stress van anderen en situaties (alleen enigsinds tijdsdruk)

    Ook al weet ik dat je het niet met de 100% kan zeggen omdat je me niet persoonlijk kent. Maar zou graag je reactie weten.

    Klachten waren: extreme spanning, totaal geen energie, pijntjes, stijfheid, radeloosheid, paniekaanvallen, slecht slapen.

    Klachten zijn nu: pijntjes, stijfheid, soms een verzuurd gevoel in het lichaam en ik moet uiteraard mijn energie in de gaten houden en regelmatig rusten.

    Vraag is dus is het beter om te wachten tot je weer helemaal tip top bent geen pijntjes etc. Of is het goed om de belasting al op te bouwen op het werk

    Alvast hartelijk denk,

    Ik voel me dus inmiddels weer ontspannen (geestelijk). Lichamelijk ook wel alleen lijken de spieren wel enigsinds in de strakke houding te blijven staan en niet helemaal meer te kunnen ontspannen.

    Maar hier heb ik verder geen invloed op. Doe wel ademhalingsoefeningen elke dag.

    Gr Gerben

    1. Hoi Gerben,
      Dank voor je reactie en vraag. Door de zomer is mijn reactie wel even blijven liggen helaas.
      Helaas kan ik (ook als expert) niet alle vragen beantwoorden. Het is inderdaad een goed teken dat je je geestelijk zoveel rustiger voelt. Het komt denk ik vaker voor dat het hoofd iets eerder tot rust komt dan het lijf. Wat mij betreft raadt een goede bedrijfsarts dan ook aan om ‘het ijs nog even wat dikker te laten worden’ en nog niet met re-integreren te beginnen. Dat wil gelukkig niet zeggen dat het niet kan lukken op dit moment. Al zou ik zelf denken dat 3×4 uur wel een grote eerste stap weer is (en niet perse gangbaar is, zeker na een eerste mislukte poging). En wat ook niet helpend is, is de druk te moeten omdat je anders je baan kwijt zou raken. In principe zou ik denken dat er nog meer dan genoeg tijd is om het echt op geleide van je eigen herstel te kunnen doen. Mocht je nog een vraag hebben of hierop willen reageren zal ik zorgen je sneller van repliek te voorzien!
      vr. groet,
      Robbert

  20. Hoi Robbert, allereerst bedankt voor je hulpzame blogs. Ik zit nu sinds een half jaar in een flinke burn out. Het begon als overspannenheid die steeds erger werd, met na 2 maanden het dieptepunt waarop ik letterlijk niks meer kon. Sinds de laatste 4 maanden gaat het wat beter maar ik krijg vaak te maken met terugvallen (zonder aanleiding) waardoor het herstel niet doorpakt.

    Verder dan een kwartiertje auto rijden of lopen ben ik de afgelopen maanden niet gekomen en buiten komt er niks binnen.

    Er is echter geen aanwijsbare oorzaak waarom het herstel niet doorpakt en dat maakt me soms erg hopeloos. Mijn herstelomstandigheden zijn perfect en probeer voldoende te ondernemen. Ik slaap al maanden prima en mijn spanningsklachten zijn ook grotendeels verdwenen.

    Mijn psycholoog denkt dat er onderbewust sprake is van ziektewinst en zegt dat ‘het kind in mij’ geheeld moet worden. Ik ben hier al maanden mee bezig maar het levert weinig op. De enige momenten dat ik mij wat beter ga voelen is nadat er onderbewust iets wordt geraakt/ losgemaakt waarna ik een raar en vervelend gevoel in mijn hoofd krijg.

    Mijn vraag is wat uw visie hierop is en of u misschien nog advies heeft om het proces/ herstel te kunnen bespoedigen.

    1. Hoi Nick,
      dank voor je bericht. Je geeft aan dat je terugvallen steeds niet te plaatsen zijn. Dit zou kunnen, maar ik weet natuurlijk zo niet of je/jullie toch niet wat missen. Op het moment dat het je lukt op een goede manier op te bouwen dan moet het wisselvallige wel verdwijnen. Probleem is dus dat dit steeds niet lukt zonder aanwijsbare reden? het zou dan inderdaad een kwestie van pech kunnen zijn en blijven proberen tot het een keer wel lukt. Ik neem aan dat het re-integreren zelf nog niet aan bod is gekomen, maar je eerste belastbaarheid proberen op te bouwen kan ook wellicht op andere manieren (gezien het feit de echte spanning er vanaf is zou dit kunnen lukken).
      Maar meestal is het zo dat als het ‘extern’ qua omstandigheden ‘perfect’ is (en het herstel toch niet lukt) er vooral ‘intern’ van alles nog aan de hand kan zijn. Dit kunnen angsten zijn en of te perfectionistisch of topdown proberen te herstellen zijn. Het kan ook met trauma samenhangen. Soms komen trauma’s pas meer op de voorgrond staan op het moment van de burn-out. Ik zou dit zelf alleen nooit ziektewinst noemen. Doorgaans levert EMDR veel op en kan dit het herstel weer vlot trekken. Als je wilt kunnen we ook een eenmalige sessie doen, zodat ik gerichter met je mee kan denken. Een soort second opinion. Ik hoor het graag.
      vriendelijke groet,
      Robbert Houtman

  21. Mijn vraag is, kom je na een mega terugval ook weer in de slaapfase? Ik zit hier nu al 9 weken op te wachten, doe niks anders dan de eerste keer, maar toen kwam de slaapfase al na 3.5. a 4 weken.

    1. Hoi Aafke,
      Dank voor je vraag. Zelf maak ik niet zo’n onderscheid in slaapfases. Er verschuift vaak een hele hoop (en de tendens is dat mensen van een heel verstoorde slaap soms doorschieten in een verhoogde slaapbehoefte), maar dit is niet voor iedereen een even grote wetmatigheid. Er zit juist een gevaar in teveel verwachtingen te hebben over hoe het herstel aan een soort ‘buitenkant’ zou moet verlopen. Dit is namelijk al snel te resultaatgericht en vaak heel weinig beïnvloedbaar. Dus ondanks dat ik je schuldig moet blijven waarom het dit keer anders is raad ik je aan dit zoveel mogelijk te proberen verdragen/accepteren, zonder er een strijdpunt van te maken. Hopelijk zijn je slaapproblemen niet al te erg (dan wordt het wel heel ingewikkeld het te verdragen) en lukt het je het een beetje los te laten. Het zou zomaar kunnen dat het sneller normaliseert wanneer je het los weet te laten dan wanneer je er teveel een punt van maakt. Hopelijk kan je hier iets mee.
      Vriendelijke groeten,
      Robbert

  22. Bedankt voor je reactie! Waarom ik het vraag heeft ook te maken met: hoe om te gaan met deze situatie, wanneer je het lijf in de rust wil krijgen is vermijding/niks doen het beste, zodat het lijf ook in de rust komt. Ik doe dus al negen weken bijna niks( alleen wandelen), in de hoop dat het lijf rust krijgt en dus ook de vermoeidheid naar voren komt, deze vermoeidheid voel ik door overprikkeling helemaal niet. Mocht deze fase uitblijven dan zou ik mij iets meer kunnen richten op de opbouw van activiteiten, al is mijn energie wel erg laag. Goeie blog trouwens, ik heb er veel aan!

  23. Goedemorgen! Ook ik zit weer in een burn-out vrees ik. Weinig steun vd huisarts en veel paniek en onrust. Ik merk dat ik van alles probeer om maar te kunnen slapen en vooruit te kunnen. Ook zou ik het fijn vinden om met een goede coach in contact te komen. Kan iemand mij een coach aanbevelen in de buurt van Den Bosch? Ik heb behoefte aan een stuk inzicht en begeleiding in mijn burn-out. Fijn als iemand zou kunnen reageren 😁.

  24. Burn-out, zit er nu voor de 2e keer er in, 1e x voor 15 jaar terug, reden ervan was het verlies van een baan.
    Alles bij elkaar heeft dat ruim 9 maand geduurd voordat ik er van hersteld was.
    Nu voor de 2e x een burn-out
    Een heel verhaal, zal het proberen om zo beknot mogelijk te gaan samenvatten.
    Vorig jaar juli werd er bij mij reuma geconstateerd, ach, zo nu en dan wat pijn, kon daar wel mee omgaan, dacht ik.
    Sterker nog, hoe ben ik daar aan gekomen, ben dus 61 jaar en nooit echt ergens last van gehad.
    November 2021, veel pijn in mijn handen,voeten, knieën, kortom, totaal verrot.
    2 maand lang meer op bed gelegen dan dat ik in beweging kwam, Januari naar de Reumatoloog toe, röntgen foto,s , bloedonderzoek enz, ontstekingswaarde 90%, kreeg daar dan ook de nodige medicaties voor, oa Prednison,Methotrexaat, foliumzuur en vitamine D.
    Nu komt het, de bijwerkingen.
    Hartkloppingen(overslag), misselijk, doodmoe en verstoppingen.
    Vanwege hart vibratie (ruim 12 uur achter elkaar) met spoed opgenomen in het ziekenhuis, infuus haalde niks uit, dus kreeg ik een hart reset, in de namiddag mocht ik , met hartpillen, weer naar huis., vreemd, waarom geen dag of wat ter observatie houden.
    Pillen ook uiteraard met bijwerkingen, 2 weken later, nog zieker, hartpil werkte niet.
    Allerlei onderzoeken gehad, behalve wat hartoverslag, niks noemenswaardig gevonden, maar mijn hart bleef raar doen.
    Weer andere pillen, werkte ook niet,, circa 5 cardiologen gehad en 5 soort hartpillen en wederom diverse onderzoeken , uitkomst het zelfde als de 1e x ,werd alleen nog maar meer beroerder.
    Dan ga je dus zelf dokteren , op onderzoek uitgaan, inlezen over bijwerkingen.
    Ja hoor, Prednison en methotrexaat kan dus ook, naast ander soort bijwerkingen, hartkloppingen en overslag veroorzaken.
    Gevolgen, vanaf het ontstaan van zware reuma en wat daarna kwam, alleen maar stress.
    In feite heb ik dus hart medicaties gehad voor Jan met de korte achternaam.
    Had men, de specialisten, dat dan niet eerder kunnen zien aan dat wat je aan medicaties tegen Reuma aan het eten was?
    Medicaties konden met elkaar, maar wat het dan verder met je lichaam doet? de bewuste bijwerkingen op de overige organen?
    Kortom, na al die maanden aan/van ellende nu, geestelijk en lichamelijk, helemaal op.
    Wat ik nu al een hele tijd voel is dus wat ik ook al terug lees in het verhaal burn-out,
    Topic is ook heel duidelijk en zo herkenbaar.
    Dat ik nooit meer van de reuma af zal komen, sterker nog, het kan zich zelfs nog gaan verergeren , dat is mij ook wel bekend.
    Maar nu ook nog een burn-out erbij? geweldig, het leven is 1 groot feest, laat ik het anders zeggen, liep een tijd lang met de gedachte rond van euthanasie, zelfs daar de huisarts al over gebeld, zag en zie gewoon geen vooruitzichten, vanaf November tot en met heden totaal jezelf niet meer zijn, dat is toch geen leven meer, ook niet voor je naaste, want zij maken nu gewoon een wrak mee.
    Euthanasie aanvraag een paar dagen laten maar gecanceld want ik krijg, door een gesprek met de reumatoloog nu , ipv methotrexaat pillen , spuiten, dat zou nagenoeg geen bijwerking hebben op de maag.
    Maar dan nog zit ik met Prednison, want dat is gewoon ene paardenmiddel en niet echt goed voor je maag.
    Maar goed, als het ene niet werkt, proberen ze wel weer wat anders, zou toch een alternatief moeten zijn met vele malen minder bijwerkingen?
    Helaas is mijn verhaal wat langer geworden, wat ik wil zeggen is dat je dus niet alleen maar een burn-out kunt krijgen van of door werken, maar ook kunt gaan krijgen door het spontaan krijgen van een ernstige ziekte en wat er, in dit geval bij mij, daarna er bij kwam kijken.
    Aantal maand met heel veel lichamelijke en geestelijke ellende.
    Ik moet maar zien hoe ik hier weer uit ga komen.
    Wens dan ook een ieder wat met een burn-out te maken heeft of er nog in zit, zo ook hun naaste, heel veel sterkte toe, want het is een K situatie.

  25. Beste Robbert,
    Wat ben ik blij dat ik op jouw website en bij jouw blogs terecht ben gekomen. Ik herken heel veel en weet nu wat ik (niet) moet doen om te herstellen. Ik was jarenlang in ontkenning en ging maar door op reserves. Ik las ergens: ‘overspannen en tegelijkertijd gegijzeld in een gecreëerde wereld dat ziek melden of opstappen geen optie was’. Nu is het bedrijf opgedoekt en ben ik in de WW beland. Intussen heb ik na overleg met mijn UWV coach mezelf ziekgemeld. Ik kan me zo onmogelijk bij een nieuwe werkgever melden. De psycholoog die ik raadpleegde vond dat ik geen burn-out had, maar zei dat ik ‘slechts’ overspannen was, want ‘ik kon toch nog lachen en plannen maken’. Dat dat alles op dezelfde reserves ging als al zolang, dat hadden zij en ik niet in de gaten. Nu, met allerlei vervelende stress gerelateerde fysieke klachten, ging het echt niet meer en kom ik nu, met hulp van jouw informatie, tot stilstand en kan ik van hieruit gaan bouwen. Re-integreren en aftasten wat m’n belastbaarheid is, is nu lastig, maar ik zie gelukkig wel mogelijkheden. Stap voor stap.
    Nogmaals dank voor je heldere verhaal! Het zou voer moeten zijn voor heel veel psychologen, Arboartsen etc. die met overspannen mensen te maken hebben.

  26. Dank je voor je blog! Ik herken er zoveel in. Zelf ben ik sinds de eerste week van februari thuis. De tranen rolde weer over mijn wangen bij het lezen van deze blog. Ik dacht eigenlijk dat het al wat beter ging en ik mij wat kon overgeven aan ontspanning, maar dat lijkt toch anders te zijn. Inmiddels ben ik twee keer op mijn werk wezen koffie drinken. De eerste keer was ik erg emotioneel maar ik voelde mij wel erg gesteund door mijn collega’s. De tweede keer heb ik iets aan werk aangenomen (omdat ik dacht dat dat wel zou lukken) om in mijn eigen tempo thuis te kunnen doen. Ik heb er wel een paar keer mee aan tafel gezeten maar er iets mee doen lukt niet. Ik voel mij hier schuldig over maar vind het lastig naar mijn werk terug te koppelen. Sinds een maand ben bij zowel een haptonoom als bij een psycholoog onder behandeling en de laatste twee week lijkt het juist helemaal niet goed te gaan. De gezamenlijke conclusie is dat ik de burn out eigenlijk nog nauwelijks geaccepteerd heb. Ik denk dat ik vanaf het begin veel te veel bezig ben geweest met “ beter worden”, zoals eigenlijk in deze blog beschreven staat, maar ik daardoor mijn eigen herstel alleen maar in de weg sta.ik begrijp inmiddels wel dat ik dat “er tegen vechten” achterwege moet laten, maar hoe ik dat in de praktijk ook moet/kan doen zal nog moeten blijken.

    1. Hoi Cindy,
      vervelend dat het nog niet lukt om iets aan taken te doen. maar pas op dat het teveel de dynamiek wordt waarin het ‘jou moet lukken om…’.
      Het moet juist andersom zijn; de taak moet passend zijn bij jou. Anders is het niet ‘op geleide van herstel’ (maar weer op wilskracht).
      Dus het is dan of nog wat te vroeg of de taak is toch te complex (het is echt belangrijk om eerst maar eens met zeer simpele en uitvoerende taken te starten). Het is ook aan je psycholoog om eventueel meer ‘rust’ te adviseren of je werkgever te adviseren in het soort taken. Hopelijk heb je hier iets aan. Succes ermee!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

1711655785