Ga naar hoofdinhoud
voorkomen burn-out: wat te leren van een burn-out gesymboliseerd door een uil met vergroeide bomen.

Voorkomen burn-out #2: met jezelf aan de slag in een breder kader (blog 5)

Naast dat iemand met een burn-out uiteraard wil herstellen (waar met name blog 2 over is gegaan in deze serie van vijf), heeft hij/zij doorgaans ook als doel om een volgende burn-out te voorkomen. Dit wordt ook wel terugvalpreventie genoemd. Zoals in de eerste vier blogs al aan bod is gekomen ontstaat bij veel mensen die net burn-out zijn geworden de neiging om nu ‘echt’ met zichzelf  aan de slag te gaan. Ook hun omgeving kan uiteraard dit soort signalen afgeven en hiermee deze druk vergroten. Maar hopelijk is inmiddels voldoende aan bod gekomen waarom inzetten op verandering in de eerste fase van herstel sowieso een slecht idee is. Door het stap voor stap te benaderen wordt eigenlijk veel helderder wat er überhaupt te veranderen valt, overvraag je jezelf niet op het moment dat het vooral om tot rust komen zou moeten gaan en leer je al veel minder top-down met jezelf om te gaan. De belangrijkste burn-out levensles zit wellicht in dit laatste: het omarmen van een meer ‘bottom-up’ benadering naar je klachten en jezelf.

Maar voordat dit zich heeft kunnen openbaren, is de meest genoemde hulpvraag in de intake waarschijnlijk om, naast herstel, weerbaarder en meer stressbestendig te worden. Soms vraagt iemand ‘letterlijk’ om het (figuurlijke) teflon laagje. Ook het internet staat vol met aanbieders die soortgelijk beloven om (vooral) met de eigen hardware aan de slag te gaan, gericht op het verhogen van het eigen incasseringsvermogen.

Alhoewel dit op zich nuttig kan en zal zijn, kleeft er een gevaar of nadeel aan: het is wel erg ‘op zich’ of een één dimensionele manier om naar het probleem te kijken. Dat dit zowel een gevaar als een gemiste kans kan zijn, wordt hopelijk in dit blog onderbouwd. Terugvalpreventie is eigenlijk veel breder dan alleen werken aan je eigen stressbestendigheid. Twee ideeën zullen hieronder worden uitgewerkt: 1) terugvalpreventie moet over meer gaan dan alleen jezelf en 2) je moet het niet alleen willen of hoeven doen, maar meer ‘systemisch’ benaderen in samenwerking met je werkgever. Ook de werkgever is immers verantwoordelijk voor (een deel van) de omstandigheden waarin de burn-out heeft kunnen ontstaan.

De praktijk laat zien dat ‘de gemiddelde burn-out patiënt’ het al snel bij zichzelf zoekt om tot de benodigde veranderingen te komen. Hij heeft doorgaans weinig last van de schuld teveel buiten zichzelf plaatsen. Hij is in de regel eerder ‘internaliserend’ (gelijkend de depressie dynamiek of de ‘topsport-mentaliteit’) dan ‘externaliserend’.

Alhoewel er dus allerhande interventies en complete trainingen zijn om iemands stressbestendigheid op te krikken en dit een belangrijk onderdeel kan zijn van terugvalpreventie, wil ik dit onderwerp graag eerst in een breder kader plaatsen. Een handig en simpel model waarin veel aandacht voor de context is,  heet het KOP-schema, van Paul Rijnders. Het KOP-schema staat voor Klachten = Omstandigheden maal Persoonlijkheid (K=O x P). Het idee van het KOP-schema is dat de (burn-out) Klachten (o.a. overspannenheid, vermoeidheid, cognitieve problemen) altijd het gevolg zijn van de combinatie en/of interactie tussen de Omstandigheden alsmede iemands Persoonlijkheid, maar dat van persoon tot persoon de nadruk of het accent zal verschillen (tussen de O en de P). In lijn met het eerder gestelde wat betreft het ‘internaliseren’ vinden de meeste cliënten het doorgaans makkelijker om een lijstje bij de P op te sommen dan bij de O. Om deze reden is het vaak al een goede oefening om maar eens goed bij beide stil te gaan staan. Vaak helpt dit ook tegen het gevoel van falen om de lijst van omstandigheden in volle wasdom voor je te zien.

Terugvalpreventie is per definitie maatwerk

Maar laat de ene burn-out de andere niet zijn:  van persoon tot persoon blijven er verschillen in hoeverre er vooral een zwaarwegende lijst bij de ‘O’ komt te staan (waarbij valt te stellen dat uiteindelijk het sterkste paard eens zal struikelen) versus waarin er ook een aanzienlijke of zwaarwegende lijst bij de ‘P’ te maken valt (waarbij er waarschijnlijk meer therapie gericht op verandering van stal moet gaan komen).

Maar voordat je de confrontatie met jezelf aangaat is het eigenlijk veel logischer om eerst wat langer bij de omstandigheden stil te gaan staan. Een goede manier om naar de ‘O’ te kijken is om onderscheid te maken tussen omstandigheden die meer incidenteel zijn (geweest?) versus meer structurele omstandigheden, die nog zullen voortduren. Bij incidentele omstandigheden valt te denken aan tijdelijk meer werkdruk in verband met het vertrek of uitval van een collega, een reorganisatie (al lijken steeds meer bedrijven in een soort chronische staat van reorganiseren te verkeren) en op privégebied bijvoorbeeld een verhuizing/verbouwing of een ziekte. (Meer) structurele omstandigheden zijn een voortdurend hoge werkdruk, structurele onderbezetting, het managementklimaat, een onveilige werksfeer of een onduidelijke taakomschrijving (om slechts enkele te noemen). Voorbeelden van meer langdurige factoren in de privésfeer zijn bijvoorbeeld de zorg voor een kind met een handicap of chronische ziekte, één ouderschap of een studie naast je werk.

Op het moment dat er meer/ vooral incidentele omstandigheden staan (en er ook vrij weinig bij de ‘P’ staat) valt te stellen dat het vooral om een kwestie van herstellen gaat, waarbij het uiteraard ook belangrijk is om achteraf goed in kaart te brengen hoe de klachten zich hebben opgebouwd. Dit om bij een volgende fase dat je langduriger in het rood gaat toch echt op tijd te signaleren wanneer je in de gevarenzone komt en om dan (wel) op tijd voldoende maatregelen te nemen. Hiermee valt te voorkomen dat de overspannenheid overgaat in een (nieuwe) langdurige burn-out. Het is natuurlijk van enorme meerwaarde om nu terugkijkend wel te kunnen voorspellen op welk punt je ongeveer kan verwachten opnieuw door het ijs te gaan zakken (wat bij een eerste burn-out per definitie niet precies te voorspellen viel). Dit signaleringsplan, naast het breed gedeelde gevoel dit nooit meer mee te willen hoeven maken, zal voor veel mensen ‘al’ voldoende kunnen zijn om burn-out in de toekomst te kunnen voorkomen.

Op het moment dat er ook meer structurele omstandigheden staan op je KOP-schema dan weet je dat er nog een ‘uitdaging’ ligt (en dus ook het gevaar van nieuwe overbelasting duidelijker op de loer ligt). Toch wil ook een werkgever nog wel eens leren van een langdurig verzuim. Hiermee bedoelend dat tegen de tijd dat iemand weer toe is aan re-integreren (en dit in eerste instantie in de luwte en hopelijk zonder de belangrijkste negatieve omstandigheden kan gaan gebeuren) er regelmatig ook intussen in de omstandigheden veranderingen zijn aangebracht door de werkgever. Ook lossen problemen zich soms gelukkig spontaan op (bijvoorbeeld die nare leidinggevende die toch besluit elders aan de slag te gaan). Mocht dit echter niet het geval zijn dan is het een heel goed idee in het kader van terugvalpreventie om met de werkgever in gesprek te treden over de belangrijkste omstandigheden (liefste in combinatie met toelichting over de eigen ‘P’,  maar hierover zo dadelijk meer). Een werkgever is immers mede verantwoordelijk voor dit bedrijfsongeval. Een burn-out valt net zo goed als het gevolg van een falend systeem te zien, als dat de blaam puur de zieke werknemer zou moeten treffen (er is immers een O en een P in het spel). En hoe meer mensen er omvallen hoe duidelijker het natuurlijk is dat het meer aan de O dan aan iemands P ligt. Ook is het nog maar de vraag of je als werkgever in alle gevallen blij moet zijn met de P van de mensen die in bepaalde heftigere omstandigheden niet burn-out raken (zij zijn mogelijk namelijk wel een heel stuk minder betrokken en beter voor zichzelf zorgend, wat ook weer andere nadelen kan hebben!). Het is in ieder geval veel te kort door de bocht om automatisch degene die toevallig als eerste omvalt de ‘zwakke broeder kaart’ toe te schuiven. Daarnaast valt nog aan te voeren dat iedereen andere privéomstandigheden heeft, dus vergelijken blijft ‘appels met peren’.

Voorkomen burn-out: openheid als wapen tegen terugval

Wat voor zo’n gesprek met de werkgever/leidinggevende belangrijk is, is dat je jezelf hier inhoudelijk goed op voorbereid aan de hand van het KOP-schema. Daarnaast is het zaak je goed voor te bereiden op hoe je dit het beste kunt communiceren. Dus of je voldoende ‘assertief’ kan zijn en zo de bal kan spelen, in plaats van alleen de man (of de bal en de man; lees hier bijvoorbeeld verder over assertiviteit). En juist door het als een interactieprobleem te presenteren (en dus ook iets over jezelf te vertellen), voorkom je dat het als al te beschuldigend wordt ervaren. Daarnaast is het voor zo’n gesprek ook zaak het juiste moment te kiezen in je herstel. Ik raad herstellende werknemers aan het in eerste instantie met hun werkgever vooral over de werkhervatting te hebben (zoals beschreven in blog 4). En dan pas in tweede instantie (vaak pas in een later gesprek als de werkhervatting al een eindje op gang is) de ‘structurele’ omstandigheden. Hiermee voorkom je dat twee belangrijke onderwerpen niet teveel door elkaar lopen. Bijkomend voordeel is dat iemand zich weer wat sterker is gaan voelen als de meer beladen onderwerpen aan bod komen. Voor veel mensen is het uiteraard prettig als hun behandelaar bij zo’n gesprek met de werkgever aanwezig kan zijn, om dit te begeleiden. Een alternatief is om, behalve het gesprek inhoudelijk voor te bereiden, het ook te oefenen in een rollenspel in de voorafgaande behandelsessies.

Om over de omstandigheden in gesprek te gaan vraagt een aantal zaken en vaardigheden: zowel een eerlijke analyse van je omstandigheden als jezelf, maar hier ook vervolgens constructief over proberen te communiceren waarbij je ook je eigen wensen en behoeften durft uit te spreken (te vatten in de noemer ‘assertiviteit’). Dit aangaan is dus, los van het uiteindelijk praktische effect, zeker leerzaam of zelfs therapeutisch te noemen.

Maar het met de werkgever of leidinggevende in gesprek gaan over het KOP-schema heeft in eerste instantie een beoogd praktisch nut, waarbij je juist kunt voorkomen dat terugvalpreventie alleen ‘jouw probleem’ is (als herstellende werknemer). Soms weet een leidinggevende namelijk heel stellig dat ‘het probleem’ is dat de zieke werknemer gewoon te perfectionistisch is en geen ‘nee’ kan zeggen en dit maar eens moet gaan leren (zijn/haar visie is dan dus dat het louter iets over de ‘P’ van de werknemer zegt). Dit zou uiteraard kunnen. Toch komt het dan regelmatig voor dat mijn cliënt later bij me terugkomt en dan zegt: ‘maar toen zei ik nee, maar toen moest ik het toch doen..!’. Als dat het geval is valt te betogen dat er toch vooral iets onder de ‘O’ valt weg te schrijven. Overeenstemming over hoe de KOP in elkaar steekt is er dus vaak niet gelijk en vergt regelmatig een voortdurende communicatie/evaluatie. Soms blijft er echter onenigheid, wat dan ook weer een duidelijke Omstandigheid is, namelijk onvoldoende begrip of inlevingsvermogen van de werkgever.

Een ander voorbeeld is dat een werknemer zelf meent te moeten onderkennen dat hij absoluut niet kan delegeren (wat uiteraard onder de ‘P’ moet worden gezet). Als echter blijkt dat er ook helemaal geen team is van voldoende kwaliteit om aan te delegeren, dan hoort het minstens ook zeker bij de ‘O’ thuis en is dit zeker een punt om verder over in gesprek te gaan. Vaak is in ieder geval het laatste woord nog niet gezegd bij zo’n schema en loont het om te blijven toetsen hoe iets is ingevuld en dit zo nodig te blijven aanpassen, liefst in samenspraak met de werkgever.

Maar om de weg van het KOP-schema verder te vervolgen: voor de punten die daadwerkelijk (nog) bij de P staan is werk aan de winkel.

In zekere zin zal er dus altijd bij iemand met een burn-out bij de ‘P’ staan dat hij teveel wilskracht heeft gehad en onvoldoende oog voor zijn eigen welzijn/grenzen. Maar ook dit is de eerste keer eigenlijk een omstandigheid te noemen aangezien je de eerste keer niet echt kan weten waar precies je door het ijs gaat zakken en je ook nog niet weet hoe groot en langdurig de gevolgen gaan zijn (de omstandigheid van geen voorkennis hebben). Een ‘mooi’ voorbeeld waarin dit toch bij de P wordt weggeschreven is de eerste aflevering van het programma Sophie in de mentale kreukels (over de burn-out die Sophie Hilbrand kreeg). Ze verbaast zich er dan op de bank met haar man Waldemar over dat wat ze na het krijgen van een burn-out het ergste vond (er nauwelijks voor haar twee (jonge) kinderen kunnen zijn) geen reden was om het vooraf rustiger aan te gaan doen. Vervolgens ziet ze dit als veelzeggend over zichzelf; je ziet haar schrikken dat ze blijkbaar iemand is die zo weinig prioriteiten kan stellen.

Het zal wat gechargeerd zijn, maar ik voer vaak aan dat er in wezen twee type cliënten zijn. De eerste categorie is de ‘dit nooit weer!’ categorie, die heeft besloten het roer drastisch om te gaan gooien en zich door niets en niemand meer in de weg te laten zitten. Deze categorie hoeft hoogstens gecoacht te worden in het meedenken wat en hoe te veranderen. Praktische en concrete veranderpunten als ‘meer pauzes nemen’ kunnen dan voldoende zijn. Meestal is het nuttig om een lijst oude ‘gedragingen’ (overeenkomstig de P, maar dan geconcretiseerd) tegenover een lijst nieuwe gedragingen te zetten. Hiermee benoem je zowel op een hele concrete manier het probleemgedrag (bijvoorbeeld: tijdens de lunch achter je computer blijven zitten) als de oplossing (wel naar beneden gaan om te lunchen en daarna even te wandelen).

Dan is er een tweede categorie die zegt te willen veranderen en in theorie wel weet hoe, maar ook aangeeft te merken dat verstand en gevoel enorm ver uit elkaar blijven liggen. Dan is er meer nodig dan coaching. Meestal valt te stellen dat op het moment dat verstand en gevoel uit elkaar blijven liggen ook het verleden nog een grote rol heeft (qua opvoeding of misschien zelfs als gevolg van meer beschadigende ervaringen). Dan valt er ook aan meer verwerkingsgerichte interventies als EMDR te denken juist om verstand en gevoel wel bij elkaar te krijgen of, door het verleden een plek te geven, iemand ‘objectiever’ in het heden te krijgen.

Maar dit blog is niet bedoeld om een uitspraak te doen over wat de beste therapievorm is om gevoel en gedrag met elkaar te verenigen. Dit blog is bedoeld om een heel duidelijk kader te scheppen wat er nog meer speelt dan gelijk in te zoomen op de ‘P’ en dat het roer dan in één keer om zou moeten. Ook is dit blog bedoeld om een burn-out ook als een ‘systeemprobleem’ te duiden, waarbij één van de belangrijkste punten is om dit zo goed en effectief mogelijk te communiceren.

Maar ook voor je eigen veranderdoelen is het fijn als de werkgever hiervan op de hoogte is. Een leidinggevende kan nog eens bij je testen of je automatische ‘ja’ op een verzoek eigenlijk niet een keer een ‘nee’ zou moeten zijn. Ook is het fijn als een leidinggevende concreet kan aangeven tot hoever de lat omlaag mag. Dat concretiseren en samen evalueren kan het een stuk minder eng en ongemakkelijk maken de lat te verlagen. Daarnaast kan de werkomgeving ook een rol spelen in het signaleren als het weer minder zou gaan. Soms heeft de omgeving dit immers sneller door dan jijzelf.

Durf conclusies te trekken bij onvoldoende perspectief

Zoals gesteld gaat assertiviteit over hoe je op een goede manier je grenzen en wensen aan kunt geven. Maar assertiviteit is eigenlijk meer dan alleen effectief communiceren. Het gaat er bij assertiviteit namelijk ook om wat je moet doen op het moment dat deze communicatie onverhoopt onvoldoende uithaalt. Dat is namelijk jezelf gaan beschermen.

Mocht in alle openheid met je werkgever de O onvoldoende kunnen veranderen (wat dus betekent dat het allemaal bij de P, en dus bij jezelf, vandaan zou moeten komen), dan ontstaat de legitieme vraag of je het zo dan nog wel zou moeten willen.

Voor veel mensen betekent dat namelijk dat het dan steeds meer overleven wordt en dat ze dan genoodzaakt zijn een dermate strakke werkhouding aan te gaan nemen dat daarmee hun waardes en hun voldoening in de knel kunnen of zullen komen. Niet iedereen wordt er immers gelukkig van om de lat op een zesje te leggen (mochten de omstandigheden of je leidinggevende dit van je vragen). Mocht je merken dat het zo niet werkt dan is het goed om dit te onderkennen. Het is dus een reële vraag om te kijken in hoeverre je wel wilt veranderen, los van of je dit zou kunnen. Dan kan het enige antwoord zijn om (toch?) naar ander werk te gaan zoeken, zelfs als iemand nog niet volledig is gere-integreerd en dus eigenlijk nog niet volledig hersteld is.

Want sterker nog: op het moment dat de omstandigheden teveel blijven knellen, ondanks al je veranderpogingen, dan zal je merken dat het herstel niet helemaal door zal zetten. Er wordt een soort glazen plafond bereikt.

Hoewel het dus onverstandig is om voor je werkhervatting al ontslag te nemen, bestaat dus ook het punt dat je werkhervatting op een gegeven moment stagneert en je niet verder komt, terwijl je ook nog niet helemaal hersteld bent. Je kan eigenlijk niet van jezelf verwachten helemaal te herstellen in te moeizame omstandigheden. Als het stagneert op ongeveer 75% van de opgebouwde uren of meer, dan geldt waarschijnlijk wel de stelregel dat als je op dat moment in betere omstandigheden terecht kan komen dit wel (in één keer) een wereld van verschil zal kunnen uitmaken, qua druk en klachtenniveau.  Maar liefst hoe later hoe beter, dus de intentie zou moeten zijn om het zolang mogelijk vol te houden, zolang er nog verbetering in zit.

Voorkomen burn-out: tot slot!

Het moraal van dit blog is wellicht dat net zoals het stap voor stap benaderen van je herstel je een waardevolle les zal kunnen opleveren in het omgaan met jezelf, er een mooie oefengelegenheid ligt wat betreft het assertief omgaan met anderen, door met de werkgever in gesprek te gaan over de terugvalpreventie (naast dat dit tot een kleinere kans op terugval zal leiden).

En sowieso kan je stellen dat in elke psychotherapie, los van de soort klachten, twee belangrijke thema’s aan bod zouden moeten komen: hoe ga je met jezelf om en hoe ga je met anderen om (of hoe onderken en communiceer je je grenzen en behoeften)? Het moeten meemaken van een burn-out is uiteraard een hele nare ervaring. Maar op beide vlakken biedt een burn-out ook hele duidelijke oefen- en dus groeimogelijkheden. Mijn visie is dat dit het makkelijkst en het meest natuurlijk gaat door het herstel van burn-out heel stapsgewijs en praktisch te benaderen, ook vanuit de context waarin je de burn-out hebt opgelopen. Dit in tegenstelling tot methoden die vooral oproepen tot ‘soul-searching’, waarbij nogal beschuldigend wordt geïmpliceerd dat een burn-out ‘niet voor niks’ ontstaat en waarbij dus wordt aangenomen dat een burn-out bewijst dat je (per definitie) op een doodlopende weg terecht bent gekomen. Behalve dat dit beschuldigend is, is dit ook simpelweg veel te voorbarig (want waarom niet eerst veel concreter en breder kijken?). Helaas is het dus nog steeds zo dat ook goedbedoelende hulpverleners zwemmende cliënten onbedoeld de verkeerde kant op kunnen wijzen. Volgens mij is dit voor een groot deel het gevolg van onvoldoende kennis van wat een burn-out nou eigenlijk wel of niet is. Wat mij betreft vooral een lichamelijke uitputtingsreactie, waarbij het heel fijn zou zijn als de heilige queeste naar het willen begrijpen wat ‘de’ burn-out is, eens zou kunnen ophouden. Dus dat er meer onderkenning zou zijn dat een burn-out een veelheid aan verschillende redenen en verschijningsvormen kan hebben waaruit ook voortvloeit dat er niet een enkele oplossing is ter voorkoming van een volgende burn-out. Terugvalpreventie is dus eigenlijk altijd maatwerk.

Met dit vijfde blog is een (voorlopig?) einde gekomen aan de serie ‘hoe te herstellen van een burn-out’. Alhoewel er vast nog veel onbesproken is gebleven en zelfs over het (simpele) KOP-schema nog meer valt te vertellen, is hiermee wel een straatje af wat betreft het stapsgewijs benaderen van je herstel en hoe je hiermee je hersteltijd kan optimaliseren, alsmede wat dit je kan opleveren in termen van persoonlijke groei.

Ben je ook benieuwd naar een podcast interview over herstel bij burn-out, klik dan hier op Podcasts

Dit bericht heeft 19 reacties

  1. Beste Robbert,
    Ik heb enorm veel gehad aan jouw blogs over de fases van herstel van burn-out. Het geeft me veel houvast en inzicht in wat er aan de hand is, wat mijn psycholoog niet kon bieden. Echter, in tegenstelling tot blogs 1, 2, 3 en 4, herkende ik me minder in blog 5. Dit omdat jouw blog gaat over omstandigheden op werk en gesprekken met leidinggevenden. Ik ben student en zit nu aan het begin van mijn re-integratie. Omdat mijn leven als student anders is dan de situatie die jij in blog 5 schetst, lukt het me niet om er concrete tips uit te halen. Daarnaast heb ik het gevoel dat mijn P (van het KOP-schema) extra groot is omdat je studeren voornamelijk zelfstandig doet. Heb je tips hiervoor?

    p.s.: Misschien is het waardevol om een extra blog aan studenten in burn-out te besteden, omdat dit steeds vaker voorkomt, maar deze keuze zal ik aan jou overlaten.

    1. Hoi F,
      ja, als student heb je het praktisch gezien ook een stuk zwaarder om te herstellen (veel meer alleen voor en veel minder afstemming en ondersteuning in je herstel). Ik ga zeker over je suggestie nadenken om hier een blog aan te wijden. Klopt denk ik wel dat wanner je er dus meer alleen voor staat je jezelf meer in de weg kunt zitten (met je ‘P’). Strekking van Blog 5 is ook het zoveel mogelijk te delen en op tafel te leggen. Tip is toch kijken of je dit op een of andere manier toch voor elkaar kunt krijgen… Welke concrete/praktische ondersteuning is er desondanks te regelen. Ook kan het raadzaam of zelfs nodig zijn om eerst uren op te bouwen met een bijbaan of vrijwilligersbaan. Studeren is vaak (te) cognitief en solistisch (bv bij scriptie of onderzoek) of heeft een te hoog tempo (als je in 1x weer een vak wilt gaan bijhouden). En er ligt dan toch al snel weer druk op. Gelukkig zeker niet onmogelijk om als student te herstellen, maar zeker niet ideaal. Ik denk dat het ook vooral aan Universiteiten en Hoge Scholen is om meer oog te hebben (praktisch) voor de herstellende student.

  2. Beste,

    Ik ben 39, moeder van 3, echtgenoot van een hard werkend man die niet veel thuis is. 2 van mijn kinderen hebben ass en de middelste, die dit niet heeft, is hooggevoelig, zowel lichaamelijk als mentaal. Ik werkte part-time als personeelsverantwoordelijke voor 12 scholen en ben altijd trots geweest om mijn wilskracht en doorzettingsvermogen.
    Heb alle 5 de blogs zopas gelezen.
    Ik ben nu 2 jaar thuis en heb gevoel in fase 1xte zitten.
    Inderdaad veel P maar ook veel structurele o op privé gebied.
    Uw blog gaat vooral over werkgebied.
    Ik zit met vraagtekens over hoe je de structurele i’s binnen je privé kan oplossen

    1. Beste E,
      De strekking is dat herstellen erg moeizaam, zo niet onmogelijk is, met te belastende (prive) omstandigheden. Daar zal iets moeten veranderen wil je meer tot rust kunnen komen.Je zal veel meer ondersteuning nodig hebben en rust voor jezelf…
      En ook in de opbouw van je klachten is de belasting bij jou waarschijnlijk meer prive gerelateerd geweest. In dat geval is werk waarschijnlijk niet heel beladen en zou je juist meer rust kunnen ervaren in daar ‘iets’ doen (met beperkte uren en zeker aangepaste taken) dan thuis met zorgverplichtingen. Dus in eerste instantie laat je iemand het liefste thuis tot rust komen (afstand nemen), maar als dit niet lukt zal je meer ‘op maat’ moeten gaan kijken. In jouw geval zou dat (wellicht) ‘iets’ kunnen zijn op het werk. De verwachting moet echter dan niet zijn dat je gelijk weer gaat opbouwen, want dit is dan nog vooral in het kader van fase 1 (tot rust komen, wat nu thuis niet kan lukken). Hopelijk heb je hier iets aan, maar ik weet er natuurlijk niet het fijne van…
      Je vraag gaat over het structurele oplossen, maar het lijkt er nu op dat je herstel zo ook niet (goed) van de grond komt… dat er iets moet veranderen lijkt daarmee duidelijk, al zal het een stuk ingewikkelder zijn hoe en wat. Ik wens je daar veel sterkte, wijsheid en vooral veel hulp en ondersteuning bij!

  3. Beste Robbert,

    Ik wil je bedanken voor deze ontzettend fijne blogs. Ze hebben me richting, doelmatigheid en houvast gegeven in een voor mij moeilijke periode. Ik zit er zelfs over na te denken of ik mensen kan helpen met mijn eigen inzichten die ik heb opgedaan o.a. door jouw blogs. Erg bedankt.

    gr
    Turjan

    1. Hoi Turjan,
      Dank voor je mooie en persoonlijke compliment. Zou tof zijn als je ook anderen kan helpen herstellen. Succes in ieder geval!
      vr. groet,
      Robbert

  4. Beste Robbert,
    Dank je wel voor je mooie deskundige blogs!! Ik ben herstellend van heel wat anders (bestraling) maar ik merk dat er veel overlap is. Heel fijn en inspirerend om te lezen!
    Groet, Wieke

  5. Ik ben nu twee maanden thuis van mijn werk, in mijn ogen is dat een eeuwigheid maar in mijn beleving helemaal niet. Ik heb op het moment van ziekmelding direct aan de bel getrokken: binnen een week had ik afspraken geregeld met bedrijfsarts, leidinggevende, p&o, fysio, coach en huisarts. Pas na vier weken eindelijk externe hulp geregeld (integratieve therapie en niet de jonge “huis-psycholoog” van de organisatie). Het gaat voor mijn gevoel zo langzaam… de week tussen een therapiesessie weet ik niet goed wat te doen. “Neem rust en doe leuke dingen”… tja… Nu, na de carnavalsvakantie dacht ik: ik kijk toch even in mijn rooster en zag me tot mijn verbazing twee uur ingeroosterd staan, meteen voor de klas. Mijn wilskracht-kant, zo goed uitgelegd in jouw blog, dacht: ja natuurlijk, zo ondertussen mag dat ook wel (zonder enig overleg trouwens). Ik merkte dat mijn gevoelsklep weer dicht ging. Dacht, toch eens even googlen, en kwam. op jouw blogs terecht. Heel erg fijn! Duidelijk helder en ik denk heel goed te gebruiken in het eea verwoorden naar mijn werkgever maar zeker ook naar mezelf. Dank!

  6. Hallo,

    Ik herlees deze blog, nadat ik vorig jaar een aantal maanden thuis was met een burn-out. Ik heb in die periode veel aan je verschillende posts gehad.
    Ik ben terug aan het werk maar merk heel goed dat ik nog herstellende ben. Die prikkelbaarheid, en lage stressbestendigheid zijn er 2 voorbeelden van.
    Op mijn werk is er veel veranderd ( verbeterd). Door veel tijd te nemen voor mezelf, ben ik tot de vaststelling gekomen, dat ik het ook heel moeilijk heb met mijn ouders en dichte familie, en dus nu in een moelijke fase zit waarbij ik van hen uit op weinig begrip kan rekenen. Ik kan er heel moeilijk mee om, om door hen niet au-serieux genomen te worden, of dat ze iets van me in twijfel trekken. Vroeger kon ik daar mee om bij hen, maar nu…. het lijkt alsof er een veer gebroken is er ik veel gevoeliger geworden ben. Ik neem elke synische blik persoonlijk en ga tegen hen in. Dit kan over alle thema’s gaan, van mijn kinderen tot een verzekering afsluiten.
    Het resultaat is dat ik me van hen afsluit en dan maar niet veel meer met hen deel, en eigenlijk liever gerust gelaten wordt. Want elk gesprek kan leiden tot stress of woorden, 2 zaken die ik zo veel mogelijk uit de weg ga.
    Ik merk dat ze me niet meer herkennen, maar ik merk ook dat ik een nieuwe pagina wil inslaan waarbij ik een ander plaats in mijn familie wil innemen, een die minder in de schaduw staat van de rest, een waarbij ik minder moet opboksen tegen dominante figuren .
    Het is heel erg zoeken op dat vlak.

    1. Beste Inneke,
      Dank voor je verhaal. Kan me voorstellen dat het zoeken is voor je. In wellicht vergelijkbare situaties (wat betreft je ouders) zou ik met mijn clienten kijken hoe ze dit gesprek het beste kunnen aangaan en verwoorden en dit zelfs te oefenen in een ‘rollenspel’. Dan helpt het ook vaak als de client de lastige ander (in jouw geval de ouder) is en ik de cliënt mag zijn. Niet perse omdat ik dan zo goed voor kan doen hoe hier mee om te gaan (want dan kunnen clienten mij ook goed laten ‘zweten’), maar meer ook om juist heel expliciet te krijgen wat ze doorgaans zeggen om iemand op zijn plek te krijgen (vaak een soort drogredenen). En dan is het natuurlijk de kunst om hier samen een antwoord op paraat te gaan hebben.
      Als ik een kort advies mag geven: richt je in dit gesprek niet teveel op wat niet (of waar het mis gaat), maar geef wel een voorbeeld inclusief vooral dat je aangeeft wat dit fysiek en emotioneel met je doet (en mogelijk ook welke consequenties dit voor je herstel heeft). maar vervolgens ook vooral op waar je behoefte aan zou hebben en wat dit voor je kan betekenen (emotioneel, maar ook voor je herstel). Mocht dit allemaal onvoldoende opleveren dan heb je het iig nog eenmaal zo goed mogelijk geprobeerd en dan is het tijd om in ieder geval gedurende je herstelperiode meer afstand te gaan houden. Overigens is het het meest eerlijk ze hier eerst voor te waarschuwen (dat als er niks verandert je geen keus hebt om meer afstand te gaan nemen), voordat je de daad bij het woord voegt.
      Verder zal het het meest constructief zijn om dit gesprek aan te gaan niet op een moment van woorden, maar juist dat je echt met ze afspreekt om iets te bespreken wat voor jou heel belangrijk is.

      Dus ik denk dat het voor een deel met een grotere gevoeligheid te maken zal hebben (die tijdelijk zal zijn), maar ergens ook vooral een soort besef zal zijn bij je dat je dit uberhaupt niet meer op deze manier meer wilt (waardoor je in die zin niet meer helemaal de ‘oude’ zal worden, totdat je echt je verwachtingen aan je ouders hebt kunnen bijstellen, waardoor je emotioneel meer afstand kan houden (maar dat is dan toch ook niet meer helemaal hetzelfde…)).
      sterkte met je herstel!

  7. Dag Robbert,

    Ik zit in de laatste fase van mijn herstel. Het KOP -schema heeft me inzicht gegeven in dat er te veel O’s blijven bestaan bij terugkeer. Ook voel ik nog veel wrok bij deze O’s uit het verleden waardoor ik mede in een burnout terecht ben gekomen. Dit nogmaals aankaarten gaat er denk ik niet voor zorgen dat ik terug wil keren naar deze organisatie. Het geeft me ook spanning en stress om hier weer mee bezig te zijn, terwijl ik graag vooruit wil met mijn nieuw verkregen energie en ambities.
    Het bedrijf wil niet meewerken aan een vaststellingsovereenkomst, omdat ze vinden dat ik zelf ontslag moet nemen, gezien bovenstaande conclusie. Ik vind dit toch het minste wat ze kunnen doen na alle steken die ze hebben laten vallen ook in het begeleiden van mijn herstel. Hoort u dit vaker? Ik begrijp dat een werkgever alleen initiatief mag tonen in het aanbieden van een vaststellingsovereenkomst, maar ik lees toch ook vaak dat als een werknemer het oppert, de meeste werkgevers hier wel aan willen meewerken.
    Ik hoor graag uw visie hierop.

    Vriendelijke groetjes,
    Fleur

    1. Hoi Fleur,
      Ik hoor helaas vaker dat een werkgever consequent blijft volharden in het nare gedrag (en blijft bewijzen dat het inderdaad vooral aan de ‘O’ ligt). Wellicht dus nog een bewijs dat je er beter snel weg kan? Goed, dat wil je ook, maar het gaat dan om de manier waarop. Gelijk hebben en gelijk krijgen zijn soms alleen verschillende dingen. Uiteindelijk is het jou waarschijnlijk ook het meeste waard om weer verder te kunnen en het boek dicht te kunnen doen. Je vraag is eigenlijk misschien vooral een juridische? het lijkt mij dat je wel gewoon kan opperen voor alle opties open te staan en te kunnen zeggen dat het je zou helpen als het met een VSO zou kunnen? is het ook niet in hun belang als jij weg zou kunnen gaan? een VSO hoeft hun immers weinig tot niks te kosten (afhankelijk van wat je afspreekt). Als jouw doel is om vooral behoud WW te hebben dan moet het toch win/win zijn om een VSO af te spreken en moet je hier toch snel uitkomen? Je kan de druk nog opvoeren door te melden dat je merkt weer meer klachten te krijgen en niet weet hoe lang je het zo nog vol gaat houden. Op het moment dat je opnieuw zou uitvallen dan hebben ze niet meer zo makkelijk praten lijkt me. Op het moment dat je minimaal een maand (volledig) beter bent gemeld, heb je immers ook weer recht op een nieuwe ziekte periode. Dit klinkt misschien wat manipulatief, maar soms kan je de situatie maar beter voor zijn (als je te lang met wrok blijft rondlopen en daar op wilskracht moet blijven functioneren dan is een nieuwe klachtenopbouw uiteraard nooit ver weg). je zou ook kunnen vragen om te kunnen zoeken en solliciteren onder werktijd. Mogelijk dat ze dan ook gemotiveerder raken om mee te werken aan een VSO (of je vindt daadwerkelijk iets anders, waardoor je gewoon ontslag kan nemen).
      Hopelijk kan je hier iets mee!
      vriendelijke groeten,
      Robbert

  8. Beste Robbert,
    Ik heb zojuist alle 5 jouw blogs over burn-out/depressie gelezen en ik herkende bijna alle woorden !..waar ik échter mee worstel is dat ik al 35 jaar eigen baas ben en sinds 5 jaar gescheiden en nog steeds alleen ben…ik woon boven m’n bedrijf in een maar half afgemaakt appartement( burn-out) ik ben met het bouwen gestopt toen de Corona uitbrak en ook mijn zakelijke omstandigheden lastig werden…kortom weinig positiefs behalve dat m’n lijf t nog deed en ik inderdaad maar doorknipte…nu 2 jaar later echter begint ook het lijf tegen te sputteren waardoor alles nog zwaarder gaat….ik heb al 12 jaar geen arbeidsongeschiktheidsverzekering dus financieel ook weinig backup ( behalve dan een spaarcentje waar ik het wel een half jaar kan volhouden hier)
    Mijn vraag nu aan jouw is waar doe ik nu het beste….ik heb hulp bij t oplossen van een jeugdtrauma ( negatief zelfbeeld)…en probeer rust te nemen en tegelijkertijd toch nog iets te verdienen….en dat voelt als een onmogelijke opdracht steeds vaker…..

    1. Beste Alfons,
      dank voor het delen van je verhaal. Het is lastig voor mij om in een complexe situatie met een passende oplossing te komen, maar in zijn algemeenheid kan je zeggen dat normaliter geldt ‘hoe grotere maatregel je kan nemen hoe korter het herstel hoeft te duren’.
      ik ben bang dat ik je wil adviseren om verder in te gaan teren in het kader van het tot rust komen. En het dan pas weer geleidelijk op te bouwen. Ik zou dan zelf willen weten hoe het qua klachtenbeeld is bij je: want als je nog teveel spanningsklachten hebt dan valt er niet goed belastbaarheid op te bouwen. Fijn dat je hulp hebt bij het verwerken en loskomen van je verleden. Is het een idee dat je ook begeleiding zoekt in je fysieke herstel?
      vr. groet,
      Robbert

      1. Dankjewel Robbert…het proces loopt zo je het voorstelt ….heb nu lichte antidepressiva waar ik eerste tegen was maar het maakt me rustiger en overzie m’n situatie wat meer zonder angst en piekeren… ondertussen bereikbaarder in therapie dus mijn hoop op een oplossing lijkt in zicht…

  9. Momenteel ben ik sinds 9 maanden burnout en het herstel wilt niet vlotten. Zo ook de reintergratie niet. Er spelen nog teveel stress factoren om heen denk ik zelf. Prive spelen er een aantal dingen. Daarbij ervaar ik sinds t begin een hoop druk en onbegrip bij mijn werkgever wat bij mij zorgt voor veel schuldgevoel en gevoel van falen. Ik voel me totaal niet serieus genomen. Mijn leidinggevende is t probleem hierin. Mijn psycholoog heeft adviezen gegeven m.b.t. de werkzaamheden en mijn leidinggevende neemt dit niet over. Ik werk als secretaresse op de spoed eisende hulp, mijn baan is heel hectisch met veel schakelen. Er is geen aangepast werk beschikbaar dus zit ik sinds vorige week op mijn eigen werkplek. Op t moment zelf gaat dat redelijk, maar nu ervaar ik weer een flinke terugval. Ik word hier super onzeker van. Het gaat zo wisselend, dan voel ik me een paar weken goed en dan weer een paar weken beroerd. Ik zit serieus te denken mn ontslag in te dienen om zo mijn herstel te bespoedigen. Maar dan krijg ik weer financiële zorgen. 9 maanden lang denk ik al t zelfde over mn werk: dat ik niet meer terugwil. En ook dit geeft onrust. Mn gevoel zegt nu dat ik mn ontslag moet indienen en een poos me alleen op mezelf moet richten en dan fris op zoek naar een nieuwe baan. Maar is dit verstandig????? Ook word ik super onzeker van alle lichamelijke klachten die ook nog eens variëren de afgelopen 9 maanden. Bang dat er iets lichamelijks met me aan de hand is.

    1. Beste Lorraine,
      Kan me goed voorstellen dat het herstel zo niet wil vlotten… dat kan ook eigenlijk niet. Hoe nu verder is dan inderdaad een belangrijke vraag. Ontslag nemen kan een optie zijn, maar dan ligt de herstelrekening helemaal bij jezelf (terwijl je werkgever formeel verantwoordelijk is). Het lijkt mij dat je bedrijfsarts een veel actievere rol moet gaan spelen. Waar is die in het verhaal? Je hebt met name een rustigere werkhervattingsplek nodig…. waarom zou dit niet ergens op een medisch secretariaat kunnen plaatsvinden? is het een idee met een vertrouwenspersoon in gesprek te gaan? of iemand van HR? je zal het iig moeten escaleren als je met deze leidinggevende niet verder komt. Dus je werkgever zit of teveel op de stoel van de bedrijfsarts, of hij is te lui en weigert zichzelf voldoende in te spannen…
      Hopelijk lukt het je om meer steun te verzamelen.
      sterkte iig! vr. groeten,
      Robbert

  10. Beste Robbert,
    Ook ik herken mezelf heel erg in je blogs. Ik gebruik ze ook om mijn omgeving meer inzicht te geven over mijn proces. Zo duidelijk omschreven hoe het werkt. Bedankt.
    Sinds eind oktober vorig jaar heb ik een burn out. Na een opeenstapeling van “incidentele” gebeurtenissen in een tijdsbestek van 3 jaar heb ik te maken gehad met een relatiecrisis met man en dochter en samen therapie gehad. Hierna een Melanoom die vergevorderd was met kans op uitzaaiingen. En mijn directe collega die kanker kreeg, wat voor mij erg confronterend was, en nauwelijks vervangen werd. Dit alles bezorgde mij veel stress maar ik ging maar door alsof er niets aan de hand was.
    Ik merkte wel dat ik het laatste half jaar mezelf van vakantie naar vakantie aan het slepen was.
    Totdat mijn bestuurder mij bot aansprak en dito behandelde was dit de bekende druppel. Ik werk als trainer in de jeugdzorg met ouders en hun kinderen.
    Vanaf half maart ben ik weer begonnen met werken twee uur per week. Mijn energie leek weer terug.
    Ik merkte echter dat bij twee keer 4 uur dat mijn energielevel kantelde en dat ik ook weer stress in sommige prive situaties kreeg.
    Hierdoor is de opbouw op twee keer 4 uur blijven staan, maar nu mijn werk met cliënten weer begonnen is voel ik veel stress in mijn nek en lijf en heb ik dagenlang onrust en mijn energielevel is nul. Hierdoor heb ik me nu afgemeld voor deze week.
    Is dit een terugval of heeft het te maken dat ik te snel begonnen ben met mijn werk of anderszins? Wat is slim in deze?
    Groet Anna

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

1710917227